Język, płeć i władza. Analiza leksykalna przemówień programowych polskich premierów

• Authors: Bręński Szymon , Obrębska Monika

Title variants

EN

Language, sex and power. Lexical analysis of Polish prime ministers’ keynote speeches

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zdaniem badaczy osoby posiadające władzę mówią pewniej i bardziej dyrektywnie, a charakterystyczny dla kobiet niepewny i mało asertywny styl komunikowania się wynika nie tyle z płci, ile z ich słabszej pozycji społecznej. W naszej pracy postanowiliśmy sprawdzić to założenie, porównując przemówienia programowe osób dysponujących najwyższą władzą polityczną w Polsce w ostatnich latach: premierów Jarosława Kaczyńskiego i Donalda Tuska, premier Ewy Kopacz i Beaty Szydło. Założyliśmy, że wypowiedzi kobiet-polityków różnić się będą od wypowiedzi mężczyzn-polityków pod względem liczby wypowiadanych słów, poziomu sprawczości (proporcja czasowników i rzeczowników), pewności sądów i użycia rzeczowników określonych przez respondentów jako kobiece lub męskie. Przeprowadzone analizy leksykalne wykazały więcej podobieństw niż różnic. Większe znaczenie od płci wydają się mieć poglądy polityczne, co implikuje konieczność dalszych badań w tym obszarze.

EN

According to researchers, people in power speak more confidently and more authoritatively and an insecure and unassertive style of communication characteristic of women does not result from the sex but from their weaker social position. In this work the Authors aimed to verify this assumption comparing keynote speeches of people holding the highest political power in Poland over recent years: Prime Ministers Jarosław Kaczyński and Donald Tusk, Ewa Kopacz and Beata Szydło. We assumed that utterances of female politicians will differ from utterances of male politicians in respect of the number of spoken words, a level of agency (proportion of verbs and nouns), confidence of judgments and use of nouns classified by the respondents as feminine or masculine. The conducted lexical analyses showed more similarities than differences. Political views seem to be more important than the sex, which implies a necessity of further research in this area.

Keywords

PL

język; płeć; władza; poglądy polityczne; analiza leksykalna

EN

language; sex; power; political views; lexical analysis

• Publisher: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Journal: Socjolingwistyka
• Year: 2017
• Issue: 31
• Pages: 117–132

Dates

published

2017

Contributors

author

Bręński Szymon

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

author

Obrębska Monika

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań

References

• Bartmiński J. 1988: Kryteria ilościowe w badaniu stereotypów językowych, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językowego 41, 91–104.
• Budzicz Ł. 2011: Niski udział kobiet wśród menedżerów wysokiego szczebla — konkurujące modele wyjaśniające, [w:] Palus K. (red.), Płeć. Między ciałem, umysłem i społeczeństwem, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych UAM, 27–40.
• Burck Ch. 2011: Living in several languages: Language, gender and identities, European Journal of Women’s Studies 18(4), 361–378.
• Carli L.L. 1990: Gender, language and influence, Journal of Personality and Social Psychology 59, 941–951.
• Carli L.L., LaFleur S.J., Loeber Ch.C. 1995: Nonverbal behavior, gender and influence, Journal of Personality and Social Psychology 68(6), 1030–1041.
• Clément-Guillotin C., Fontayne P. 2011: Situational malleability of gender schema, Sex Roles 64(5–6), 426–439.
• Crawford M., Marecek J. 1989: Psychology reconstructs the female, Psychology of Women Quarterly 13(2), 147–165.
• Cross S.E., Markus H.R. 2002: Płeć w myśleniu, przekonaniach i działaniu: podejście poznawcze, [w:] Wojciszke B. (red.), Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenia na różnice, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 48–80.
• Ertel S. 1986: Language, thought and culture: Toward a mergence of diverging problem fields, [w:] Kurcz I., Shugar G.W., Danks J.H. (red.), Knowledge and Language, Amsterdam: Elsevier Science Publishers, 139–163.
• Gardzińska J. 1996: Językowe wykładniki stopnia pewności sądów w gwarach ludowych (na podstawie tekstów z Mazowsza i Podlasia), Siedlce: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej.
• Główny Urząd Statystyczny 2017: Aktywność ekonomiczna ludności Polski. III kwartał 2016, Warszawa: Departament Badań Demograficznych i Rynku Pracy, <http://www.stat.gov.pl> [16.03.2017].
• Jędraszczyk K. 2014: Piękna i/czy Bestia? Wizerunek medialny Julii Tymoszenko i Wiktora Janukowicza w prasie polskiej (2009–2012), [w:] Kubiaczyk M.A., Kubiaczyk F. (red.), Płeć i władza w kontekstach historycznych i współczesnych, Gniezno: Instytut Kultury Europejskiej UAM.
• Jost J.T., Glaser J., Kruglanski A.W., Sulloway F.J. 2003: Political conservatism as motivated social cognition, Psychological Bulletin 129(3), 339–375.
• Klatzky R.L., Andersen S.M. 1988: Category specificity effects in social typing and personalization, [w:] Srull T.K., Wyer R.S. (red.), Advances in Social Cognition, Hillsdale: Erlbaum, 91–101.
• Korzeń R. 2006: Nowa charakterystyka psychometryczna Inwentarza Oceny Płci Psychologicznej (IPP), Studia Psychologiczne 6, 37–50.
• Kossowska M. 2005: Umysł niezmienny. Poznawcze mechanizmy sztywności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Lakoff R. 1980: Język a sytuacja kobiety, [w:] Stanosz B. (red.), Język w świetle nauki, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, 239–260.
• Leaper C., Smith T.E. 2004: A meta-analytic review of gender variations in children’s talk: Talkativeness, affiliative speech and assertive speech, Developmental Psychology 40(6), 993–1027.
• Leathers D.G. 2007: Komunikacja niewerbalna. Zasady i zastosowania, tłum. M. Trzcińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mehl M.R., Vazire S., Ramirez-Esparza N., Slatcher R.B., Pennebaker J.W. 2007: Are women really more talkative than men?, Science 317(5834), 82.
• Newman M., Groom G., Handelman L. 2008: Gender differences in language use, Discourse Processes 45, 211–236.
• Obrębska M. 2013: Styl mówienia w schizofrenii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Obrębska M., Kleka P. 2016a: Wpływ aktywizacji schematu płci i potrzeby dostosowania interpersonalnego na wybory leksykalne kobiet i mężczyzn, Psychologia Społeczna 11, 2, 170–182.
• Obrębska M., Kleka P. 2016b: Gadatliwość kobiet: prawda czy stereotyp?, [w:] Mampe J., Makurat H., Owczinnikowa Ł., Marzouk F. (red.), Socjolingwistyczne badania w teorii i praktyce. Ujęcie interdyscyplinarne, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 77–86.
• Obrębska M., Zinczuk-Zielazna J. 2016: Style radzenia sobie z bodźcami zagrażającymi a częstość użycia partykuł w wypowiedziach jako wskaźnik lęku w sytuacji społecznej ekspozycji, Socjolingwistyka 30, 261–275.
• Oppermann K., Weber E. 2000: Język kobiet. Język mężczyzn. Jak porozumieć się w miejscu pracy, tłum. J. Mańkowska, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Osgood Ch.E. 1952: The Nature and Measurement of Meaning, Psychological Bulletin 49(3), 197–237.
• Paluchowski W.J. 2010: Komputerowa analiza narracyjności. Wybrane problemy metodologiczne, [w:] Straś-Romanowska M., Bartosz B., Żurko M. (red.), Badania narracyjne w psychologii, Warszawa:
• Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury, Instytut Psychologii Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, 53–82.
• Pennebaker J.W., Stone L.D. 2003: Words of wisdom: Language use over the life span, Journal of Personality and Social Psychology 85(2), 291–301.
• Post B. 2010: Płeć kulturowa w polskim parlamencie, [w:] Pańków I., Post B. (red.), Kobiety u władzy? Spojrzenie z sejmu, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
• Ramirez-Esparza N., Pennebaker J.W. 2006: Do good stories produce good health? Exploring words, language and culture, Narrative Inquiry 16(1), 211–219.
• Rzepa T. 2006: Psychologia komunikowania się dla menedżerów, Warszawa: Wydawnictwo Difin.
• Sarata N. 2011: Rynek pracy w Polsce — płeć, obecność, uczestnictwo, [w:] Slany K., Struzik J., Wojnicka K. (red.), Gender w społeczeństwie polskim, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, 267–280.
• Skarżyńska K. 2005: Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Soroko E. 2012: The presentation of self in letters of application: a mixed-method approach, Journal of Employment Counseling 49(1), 4–17.
• Tannen D. 1999: Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie, tłum. A. Sylwanowicz, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Trzebiński J. 2002: Autonarracje nadają kształt życiu człowieka, [w:] Trzebiński J. (red.), Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 43–80.
• West C., Zimmerman D. 1987: Doing gender, Gender and Society 1(2), 125–151.
• Wojciszke B. 2010: Sprawczość i wspólnotowość. Podstawowe wymiary spostrzegania społecznego, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Wojciszke B. 2013: Psychologia społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Wojciszke B., Szlendak M.A. 2010: Skale do pomiaru orientacji sprawczej i wspólnotowej, Psychologia Społeczna 5, 1(13), 57–70.

Identifiers

DOI

10.17651/SOCJOLING.31.7