SPRAWA BUDOWY KOŚCIOŁA NA OSIEDLU TEOFILÓW W ŁODZI JAKO PRZYKŁAD POLITYKI WŁADZ PAŃSTWOWYCH WOBEC BUDOWNICTWA SAKRALNEGO W LATACH 1956–1970

• Authors: Opaliński Mateusz

Title variants

EN

THE CASE OF BUILDING A CHURCH IN ŁÓDŹ-TEOFILÓW AS THE EXAMPLE OF GOVERNMENT POLICY TOWARDS THE SACRAL CONSTRUCTION IN 1956–1970

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

During the communist regime, the Catholic Church surrounded the nascent religious communities with the greatest care. On the other hand, the party rulers’ idea was to stop all the sacral investments and retain only those built before World War II. By giving the example of the church construction in the residential area of Teofilów in Lodz – guided by the Congregation of the Passion of Jesus Christ (the so-called Passionists), the author intended to present the methods used by the municipal authorities of Lodz in 1956–1970 to combat initiatives related to sacral construction. Starting from the arrival to Lodz, the monks began their efforts to build a sacral object. Unfortunately, the hostile position of the authorities has led to 15 years of treatments that aimed to erect a church in newly built residential area. Because of the nationwide process of blocking any sacral investment, the monks were forced to use all sorts of tricks aimed at avoiding building law that discriminated Catholic Church. The first temporary chapel was prepared in a shed that was a tool magazine and the other one was organized in a private house built by the Passionists who posed as lay people. It was the change of policy after the departure from power of Władysław Gomułka in 1970, which led to the permission from the state authorities to build new church in Teofilów. While studying the topic, the author has analyzed mainly documents found in the State Archive in Lodz, the Archive of New Files in Warsaw and the Archdiocesan Archive in Lodz. According to the author, this publication may be a contribution to similar considerations of the issue of church and sacral building in other local church administration units.

Keywords

PL

BUDOWNICTWO SAKRALNE; KOŚCIÓŁ RZYMSKOKATOLICKI; PRL; ŁÓDŹ

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Meritum – Rocznik Koła Naukowego Doktorantów-Historyków Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
• Year: 2016
• Volume: VIII
• Pages: 327-344

Dates

published

2016

Contributors

author

Opaliński Mateusz

• Uniwersytet Łódzki

References

• Archiwum Archidiecezji Łódzkiej, Akta Kurii Diecezji Łódzkiej, sygn.: 149, 153.
• Archiwum Akt Nowych, Urząd do Spraw Wyznań, sygn.: 31/17, 74/39, 125/420.
• Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Akta operacyjne i śledcze, sygn. 1585/7495.
• Archiwum Państwowe w Łodzi:
• Komitet Łódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, sygn. 3413;
• Prezydium Rady Narodowej miasta Łodzi, sygn.: 1523, 1524, 1526, 1527, 1528, 1531, 1534, 1540;
• Urząd Miasta Łodzi, sygn. 1/112.
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z 1928 r., Nr 23, poz. 202, art. 332–351.
• Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, [w:] Rok pierwszy. Powstanie i działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego na Lubelszczyźnie (lipiec 1944 – czerwiec 1945), oprac. L. Pietrzak, S. Poleszak, R. Wnuk, M. Zajączkowski, Warszawa 2004.
• Diecezja łódzka. Struktura terytorialno-administracyjna i duchowieństwo, Łódź 1973.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989), Kraków 2006.
• Gąsiorowski T., Walki o nowohucki krzyż w kwietniu 1960 r. w dokumentach Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przechowywanych w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, [w:] Nowa Huta – miasto walki i pracy, red. R. Terlecki, M. Lasota, J. Szarek, Kraków 2002.
• Gronczewska A., Pierwsza parafia w Łodzi, „Dziennik Łódzki”, 2011, nr 217 (22918), wyd. A.
• Gryz R., Pozwolić czy nie? Władze PRL wobec budownictwa katolickich obiektów sakralnych w latach 1971–1980, Kielce 2007.
• Gumbrycht D., Obiekty sakralne, [w:] Kościół katolicki w Polsce 1918–1990. Rocznik statystyczny, red. L. Adamczuk, W. Zdaniewicz, Warszawa 1991.
• Piasecka J., Stosunki między Kościołem rzymskokatolickim i państwem w Polsce w latach 1944–1953, [w:] Stosunki między państwem a Kościołem rzymskokatolickim w czasach PRL, red. A. Chojnowski, M. Kula, Warszawa 1998.
• Skworc W., Budownictwo kościołów w diecezji katowickiej w latach 1945–1989, Katowice 1996.
• Wróbel R., Nowe kościoły diecezji łódzkiej 1945–1989. Uwarunkowania i klasyfikacja rzymskokatolickiej architektury sakralnej, Łódź 2005.