Zaburzenia dźwięczności. Analiza akustyczna i audytywna

• Authors: Lorenc Anita

Title variants

EN

Voicing Contrast Disorders. Acoustic and Auditory Analysis

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto temat realizacji dźwięczności w normie i w przypadkach uszkodzeń słuchu, prezentując go w świetle istniejącego stanu badań z zakresu logopedii, fonetyki i fonologii, jak również przedstawiając wyniki badań własnych. Eksperyment przeprowadzono w oparciu o metodologię fonetyki akustycznej – wykonując pomiar czasu rozpoczęcia dźwięczności (VOT) spółgłosek zwarto-wybuchowych i audytywnej – dokonując eksperckiej oceny transkrybentów. Zaproponowano typologię zaburzeń dźwięczności, porównano również zgodność obiektywnej analizy akustycznej i subiektywnej oceny słuchowej. W ostatniej części artykułu podjęto dyskusję z wybranymi ustaleniami na temat zaburzeń dźwięczności prezentowanymi w literaturze logopedycznej oraz przedstawiono własną propozycję interpretacji problemu.

EN

The article deals with the issue of voicing implementation in the speech of normally hearing and hearing impaired individuals from the perspective of speech-language pathology, phonetics and phonology. The research is based on data acquired in an experiment employing acoustic phonetic methodology in the form of voice onset time (VOT) measurements in plosives as well as auditory analysis and transcription of the recorded material performed by specialists. The paper presents a novel typology of voicing disorders and a comparative analysis of objective acoustic measurements and subjective auditory impressions. The final part of the article is devoted to a discussion on a selection of voicing disorder-related claims available in relevant literature and a new interpretation of the matter.

Keywords

PL

zaburzenia dźwięczności; dzieci słyszące i z uszkodzeniami słuchu; czas rozpoczęcia dźwięczności (VOT); transkrypcja wymowy

EN

voicing disorders; children with and without hearing impairment; Voice Onset Time (VOT); phonetic transcription

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2012
• Volume: 41
• Pages: 71-91

Dates

published

2012-01-01

Contributors

author

Lorenc Anita

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

• Ball M. J., Duckworth M., 1996, Advances in Clinical Phonetics, [w:] „Studies in Speech Pathology and Clinical Linguistics”, 6, John Benjamins Publishing C, Amsterdam, Filadelfia.
• Ball M. J., Rahilly J., Tench P., 1996, The Phonetic Transcription of Disordered Speech, Singular Publishing Group Inc., San Diego, London.
• Benni T., 1931, Palatogramy polskie, Gebethner i Wolff, Kraków.
• Cooper W. E., 1974, Selective adaptation for acoustic cues of voicing in initial stops, „Journal of Phonetics” 2, 303–313.
• Demel M., 1959, Kilka liczb i uwag dotyczących mowy i głosu u dzieci szkolnych, „Życie Szkoły” 14/2, 9–19.
• Golanowska M., 1999, Test artykulacyjny dla dzieci w wieku 2;0 do 3;0 lat, praca niepublikowana. Instytut Językoznawstwa UAM, Poznań.
• Grabias S., 2001, Perspektywy opisu zaburzeń mowy, [w:] Zaburzenia mowy. Mowa – Teoria – Praktyka, red. S. Grabias, t. 1, Wyd. UMCS, Lublin, 11–43.
• Hirose H., 1997, Investigating the physiology of laryngeal structures, [w:] The Handbook of Phonetic Sciences, red. W. J. Hardcastle, J. Laver, Blackwell, Cambridge – Oxford, 116–136.
• IPA (International Phonetic Association), 1999, Handbook of the International Phonetic Association. A Guide to the Use of the International Phonetic Alphabet, Cambridge Univ. Press. Cambridge.
• Jassem W., 2003, Ilustration of the IPA: Polish, „Journal of the International Phonetic Association, 33/1, 103–107.
• Jassem W., 1973, Podstawy fonetyki akustycznej, PWN, Warszawa.
• Kaczmarek L., 1988, Nasze dziecko uczy się mowy, Wyd. Lubelskie, Lublin.
• Kania J. T., 1982, Szkice logopedyczne, WSiP, Warszawa.
• Kania J. T. 1975, Wahania w zakresie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych w mowie dziecka, Przyczynek do zagadnienia, „Logopedia” 12, 89–95.
• Keating P. A., Mikoś, M. J., Ganong W. F. 3, 1981, A cross-language study of range of voice onset time in the perception of initial stop voicing, „Journal of the Acoustical Society of America” 70, 1261–1271.
• Kent R. D., Read C., 1992, The Acoustic Analysis of Speech. Singular Publishing Group, San Diego, CA.
• Klatt D. H., 1975, Voice Onset Time, frication and aspiration in word-initial consonant clusters, „Journal of Speech and Hearing Research” 18, 686–706.
• Koneczna H., Zawadowski W., 1951, Przekroje rentgenograficzne głosek polskich, PWN, Warszawa.
• Krakowiak K., 1995, Fonogesty jako narzędzie formowania języka dzieci z uszkodzonym słuchem, Wyd. UMCS Lublin.
• Ladefoged P., 2001, Vowels and Consonants. An Introduction to the Sounds of Languages, Blackwell Oxford.
• Laver J., 1994, Principles of Phonetics, Cambridge Univ. Press. Cambridge.
• Lisker L., Abramson A. S., 1970, The voicing dimension: some experiments in comparative phonetics, [w:] Proceedings of the 6th International Congress of Phonetic Sciences, red. B. Halá, M. Romportl, P. Janota, Academia, Prague, 563–567.
• Lisker L., Abramson A. S., 1964, A cross-language study of voicing in initial stops: acoustical measuments, „Word” 20, 384–422.
• Łobacz P., 2005, Prawidłowy rozwój mowy dziecka, [w:] Podstawy neurologopedii, red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, Uniw. Opolski, Opole, 231–268.
• Łobacz P., 1996, Polska fonologia dziecięca. Studia fonetyczno-akustyczne, Energeia, Warszawa.
• Pickett J. M. 1999, The Acoustics of Speech Communication. Fundamentals, Speech Perception Theory, and Technology, Allyn & Bacon, London.
• Pruszewicz A. (red.), 1992, Foniatria kliniczna, PZWL, Warszawa.
• Roach P., 2002, A Little Encyclopaedia of Phonetics. http://www.personal.reading.ac.uk/~llsroach/peter/
• Sawashima M., Hirose H., 1983, Laryngeal gestures in speech production, [w:] The production of speech, red. P. MacNeilage, Stronger-Verlag, New York, 11–38.
• Shriberg L., Lof G., 1991, Reliability studies in broad and narrow transcription, „Clinical Linguistics and Phonetics” 5, 225–279.
• Smoczyński, P. 1955. Przyswajanie przez dziecko podstaw systemu językowego, Łódzkie Tow. Nauk., Łódź.
• Sołtys-Chmielowicz A., 2008, Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka, Impuls, Kraków.
• Sołtys-Chmielowicz, A. 1989, Jeszcze o wymowie bezdźwięcznej, „Biuletyn Audiofonologii” 1, 49–54.
• Styczek I. 1979, Logopedia, PWN, Warszawa.
• Trochymiuk A., 2008, Wymowa dzieci niesłyszących. Analiza audytywna i akustyczna [w:] Komunikacja językowa i jej zaburzenia, 22, Wyd. UMCS, Lublin.
• Trochymiuk, A., 2007, Wykorzystanie akustycznego parametru VOT w analizie mowy bezdźwięcznej, [w:] Język. Interakcja. Zaburzenia mowy. Metodologia badań. Mowa – Teoria – Praktyka, red. S. Grabias, t. 2, 212–240.
• Trochymiuk A., Święciński R., 2004, Symbole podstawowej transkrypcji Międzynarodowego Towarzystwa Fonetycznego (IPA) i jej rozszerzenia (ExtIPA), „Audiofonologia” 25, 97–114.
• http1: www.langsci.ucl.ac.uk/ipa/ExtIPAChart02.pdf (pobrano: 06. 12. 2012).