Fredric Jameson i rewolucje kulturalne kapitalizmu

• Authors: Krzysztof Świrek

Title variants

EN

Fredric Jameson and Cultural Revolutions of Capitalism

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest analizą kilku najważniejszych koncepcji, za pomocą których Fredric Jameson rozwija swój projekt krytyki kultury. Przedstawia psychoanalityczne i marksistowskie inspiracje jego myśli, a także różne zakresy jego projektu interpretacji: od poziomu tekstu po poziomu przemian historycznych. Podstawowym celem hermeneutyki Jamesona jest odczytanie społecznych znaczeń figur narracyjnych, fabularnych rozwiązań, wreszcie technik autorskich i najszerzej – „dominant kulturowych” (realizmu, modernizmu i postmodernizmu). W artykule projekt Jamesona zostaje od- niesiony do koncepcji „rewolucji kulturalnej kapitalizmu”, jako pojęcia opisującego wpływ kapitalizmu na formy symboliczne i konstrukcję podmiotowości. Do analizy wybrano te teksty Jamesona, w których głównym przedmiotem zainteresowania uczynił on kino.

EN

Article is an analysis of the several conceptions, by means of which Fredric Jameson advances his project of culture critique. It shows psychoanalytical and Marxist inspirations of his thought and different ranges of his interpretative project: from the level of text to the level of historical transformations. The basic aim of Jameson’s hermeneutics is to read social meanings of narrative figures, plot devices, authorial techniques and most broadly – ”cultural dominants” (realism, modernism, postmodernism). In the article, Jameson’s project is related to the concept of ”cultural revolution of capitalism” – the notion describing the influence of capitalism on symbolic forms and the construction of subjectivity. The texts, in which Jameson makes cinema the prime object of his interpretations, are used as a material for the analysis.

Keywords

PL

marksizm; psychoanaliza; Fredric Jameson; nieświadomość polityczna; dominanta kulturowa; mapowanie poznawcze; urzeczowienie; kapitalizm; socjologia kina

EN

Marxism; psychoanalysis; Fredric Jameson; political unconscious; cultural dominant; cognitive mapping; reification; capitalism; sociology of cinema

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2016
• Issue: 2(221)
• Pages: 11-40

Contributors

author

Krzysztof Świrek

• Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Karowa 18, 00-927 Warszawa

References

• Althusser, Louis. 2009. W imię Marksa. Tłum. M. Herer. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Anderson, Perry. 1979. Considerations on Western Marxism. London–New York: Verso.
• Balibar, Étienne. 2007. Filozofia Marksa. Tłum. A. Staroń, A. Ostolski, Z. M. Kowalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy Książka i Prasa.
• Barker, Chris. 2005. Studia kulturowe. Teoria i praktyka. Tłum. A. Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Benjamin, Walter. 2010. Pasaże. Tłum. I. Kania. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Brown, Bill. 2005. The Dark Wood of Postmodernity (space, faith, allegory). „PMLA” vol. 120, nr 3, may.
• Burnham, Clint. 1995. The Jamesonian Unconscious. The Aesthetics of Marxist Theory. Durham–London: Duke University Press.
• Fish, Stanley. 2008. Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane. Red. A. Szahaj. Tłum. K. Arbiszewski i inni. Kraków: Universitas.
• Fiske, John. 2010. Zrozumieć kulturę popularną. Tłum. K. Sawicka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Foucault, Michel. 1998. Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Tłum. T. Komendant. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Freud, Sigmund. 2001. Histeria i lęk. Tłum. R. Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Freud, Sigmund. 2007. Objaśnianie marzeń sennych. Tłum. R. Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Jameson, Fredric. 1995 [1992]. The Geopolitical Aesthetic. Cinema and Space in the World System. London–Bloomington: BFI Publishing – Indiana University Press.
• Jameson, Fredric. 2002 Imaginary and Symbolic in Lacan. W: S. Žižek (red.). Jacques Lacan. Crititcal Evaluations in Cultural Theory, vol. III, Society, Politics, Ideology. New York–London: Routledge.
• Jameson, Fredric. 1974. Marxism and Form. Twentieth-century Dialectical Theories of Literature. Princeton: Princeton University Press.
• Jameson, Fredric. 1983. The Political Unconscious. London: Methuen.
• Jameson, Fredric. 1993. Postmodernism, or The Cultural Logic of Late Capitalism. London–New-York: Verso.
• Jameson, Fredric. 2007 [1992]. Signatures of the Visible. New York–London: Routledge.
• Jameson, Fredric. 1980. Reflections in Conclusion. W: R. Taylor (red.). Aesthetics and Politics. London: Verso.
• Kuźniarz, Bartosz. 2011. Goodbye Mr Postmodernism. Teorie społeczne myślicieli późnej lewicy. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
• La Capra, Dominick. 1989. Soundings in Critical Theory. Ithaca–London: Cornell University Press.
• Lukács, György. 1988. Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce. Tłum. M. J. Siemek. Warszawa: PWN.
• Myers, Tony. 2009. Slavoj Žižek. W: Žižek. Przewodnik Krytyki Politycznej. Tłum. J. Kutyła. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Świrek, Krzysztof. 2012. Kino jako medium społecznej nieświadomości – propozycja Fredrica Jamesona. W: K. Kizińska i D. Dolata (red.). Sztuka i jej społeczne konteksty. Lublin: Pektor.
• Žižek, Slavoj. 2010. Rewolucja u bram. Pisma Lenina z roku 1917. Tłum. J. Kutyła. Kraków: Korporacja Ha!art.