Tradycje śpiewania psalmów 140, 141, 129 oraz 116 funkcjonujące na południowo-zachodniej Rusi na przykładzie wybranych Irmologionów z XVI-XVIII wieku

• Authors: Sawicki Daniel

Title variants

EN

Traditions of singing evening psalms functioning in south-western Ruthenia, based on the example of selected 16 th -18 th century Irmologions

RU

Традиции пения псалмов 140, 141, 129 и 116 существующая на юго-западе Руси на примере избранных ирмологий XVI-XVIII веков

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W przedmiotowym opracowaniu autor omawia genezę oraz zasady wykonywania psalmów wieczornych 140, 141, 129 oraz 116: Panie wołam do Ciebie (gr. κεκραγάρια cs. wozzwachi). Autor wskazuje na trzy tradycje wykonywania tychże psalmów funkcjonujące na terytoriach dzisiejszej Białorusi i Ukrainy w okresie od XVI do XVIII w., w szczególności, ruską, bułgarską i grecką. Szczególnie dużo miejsca autor poświęcił tradycji ruskiej, którą omawia w oparciu o XVI-wieczny Irmologion z Ławrowa. W toku badań autor wskazuje na liczne związki pomiędzy dwiema tradycjami staroruskiego śpiewu cerkiewnego, w szczególności moskiewską i zachodnioruską. Autor zwraca na głębokie przywiązanie śpiewaków do tradycji śpiewu Rusi Kijowskiej, a jednocześnie o ich podatności na trendy płynące z innych krajów prawosławnych.

In the work in question, the author has discussed the origin and the rules of singing evening psalms 140, 141, 129 and 116: Lord, I have cried out to you (Greek: κεκραγάρια, Church Slavonic: wozzwachi). The author points to the three traditions of singing these psalms functioning on the territories of today’s Belarus and Ukraine in the period from the 16th to the 18th century, in particular Ruthenian, Bulgarian and Greek traditions. A lot of attention was devoted to the Ruthenian tradition, which the author discusses on the basis of the 16th century Irmologion from Ławrów. In the course of the research, the author has proven many connections between two traditions of Old Ruthenian Orthodox church singing, in particular, Moscow and Western Ruthenian. The author emphasises the deep attachment of singers to the tradition of singing of Kievan Rus, and at the same time to their susceptibility to trends from other Orthodox countries.

RU

В этом исследовании автор обсуждает происхождение и принципы исполнения вечерних псалмов 140, 141, 129 и 116: Господь, я призываю Тебя (гр. κεκραγάρια сцс. воззвахи). Автор указывает на три традиции выполнения этих псалмов, функционирующие на территории современной Беларуси и Украины в период с 16 по 18 века, в частности, русскую, болгарскую и греческую. Автор посвятил много места русской традиции, которую он обсуждает на основе ирмологии Лаврова XVI века. В ходе исследования автор указывает на многочисленные связи между двумя традициями древнерусского церковного пения, в частности московским и западнорусским. Автор опирается на глубокую привязанность певцов к певческой традиции Киевской Руси и в то же время на их восприимчивость к тенденциям других православных стран

Keywords

PL

Prawosławie; irmologion; śpiew liturgiczny kościoła prawosławnego; muzyka cerkiewna; znamienny śpiew

EN

Orthodox church; irmologion; liturgical singing of the Orthodox Church; Orthodox church music; znamenny chant

RU

Православная церковь; ирмологий; литургическое пение православной церкви; православная церковная музыка; Знаменное пение

• Publisher: Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
• Journal: Wschodni Rocznik Humanistyczny
• Year: 2019
• Volume: XVI (2019)
• Issue: 3: Rzeczpospolita i Wschód, pod red. Artura Góraka
• Pages: 83-106

Dates

published

2019

Contributors

author

Sawicki Daniel

References

• Abijski M., Bogdan Onisimowicz-śpiewak rodem z Pińska, „Latopisy Akademii Supraskiej”, Vol. 1, Prawosławni w dziejach Rzeczypospolitej, Białystok 2010, s. 49-58.
• Aleksejeva, Vizantino-russkaya pievčeskaâ paleografiâ, Sankt-Pieterburg 2007.
• Arsenij Ural’skij, Kratkij praktičeskij ustav, Uralsk 1908.
• Bražnikov M., Russkaâ pevčeskaâ paleografiâ , Sankt-Peterburg 2002.
• Calai-Jakymenko O., Kiivs’kaâ škola muzyki XVII stolitâ, Kiiv-Lviv-Poltava 2002.
• Calai-Jakymenko O., Mihajluk Â., Notolinijnij Osmoglasnik z moldavc’kogo monastirâ Dragomirna – pamâtka ukrains’kogo-moldavc’kich muzičnih zv’âzkiv, „Musica Humana”, Zbirnik stat’ej Kafedri muzičnoj ukrainistiki, L’viv 2003.
• Gardner I., Bogoslužebnoe penie Russkoj Pravoslavnoj Cerkwi, T. I-II, Moskva 2004.
• Jasinovskij J., Cerkovno-spivoči iniciativi ukrainskikh ta bilorusskikh monastiriv, „Kalofonija”, 2004/2.
• Jasinovskij J., Manâvs’kij skit jak najbil’šij centr bolgars’kogo napivu v Ukraini, „Kalofonija”, nr 7, L’viv 2014.
• Jasinovskij J., Ukrain’ski ta bilorus’ki notolinijni irmolozi 16-18 stolit’. Katalog i kodikologiczno-paleografične doslidženiâ , L’viv 1996.
• Jasinovskij J., Ukrain’ski ta biłorus’ki kulizmiani pam’âtki XVI stolittâ, „Kalofoniâ” 2005/5.
• Jasinovskij J., Vizantijs’kaâ himnografiâ i cerkovna monodiâ v ukrains’koj recepcii ranno-modernogo czasu, L’viv 2011.
• Kachmar M., Selected features of musical notation in neumatic manuscripts of Kyivan metropolis from the 16th century, „Roczniki Teologiczne”, Tom LXV, z. 13, Lublin 2018, s. 57-68.
• Kačmar M., Kylizmianyj Irmologion: Azbuka pivčich znakiv, „Peremis’ki Arheparhialnii Vidomosti”, rik XIV, Peremyšl 2017, s. 368-381.
• Kalašnikov L., Azbuka cerkovnogo znamiennogo penija, Kiev 1908.
• Kugutâk M., Velikij Skit u Markovoj pustyni: ukrainskij duchovnyj i kul’turno istoričnij fenomen, Manuskript-L’viv 2017.
• Lebedev P., Nauka o bogosuženii Pravoslavnoi Cerkvi, č. 1, Moskva 1895.
• Lorens B., Bazyliański klasztor św. Onufrego w Ławrowie w XVII-XVIII wieku, „Nasza Przeszłość: Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, T. 109(2008), s. 55-85.
• Mac’ko I., Starosambirščina Istorični etûdi, [w:] „Starosambirščina” , T. II, L’viv 2002.
• Metallov V., Azbuka krûkovogo peniâ. Opyt sistematičeskogo rukovodstva k čteniju kriukovoi semiografii pesnopenij znamennogo rospieva, perioda kinovarnyh pomet, Moskva 1899.
• Metallov V., Russkaâ Simiografija , Moskva 1912.
• Mihajluk Â., Duhovnye spivi moldavs’kogo monastirâ Dragomirni u prerkladi na Kijv’sku 5-linijnu notaciû, „Musica Humana”. Zbirnik stat’ej Kafedri muzičnoj ukrainistiki, L’viv 2005, nr 2.
• Naumow A., Wiara i Historia. Z dziejów literatury cerkiewnosłowiańskiej na ziemiach polsko-litewskich, Kraków 1996.
• Obihodnik, Moskva 1911.
• Pečënkin G., Vozzvašnik. Vozzvahi znamennogo peniâ i melodika obučeniâ, Moskva 2010.
• Požidaeva G., Duchovnaâ muzyka slavânskoho s’rednevekovâ. Rus’ – Bolgariâ - Serbiâ, Sankt-Peterburg 2017.
• Sawicki D., Nauczanie staroobrzędowców pomorskich w kwestiach odnoszących się do śpiewu cerkiewnego, ELPIS, 2017, t. 19, s. 67-78.
• Sawicki D., , Psalm 103 w praktyce liturgicznej staroobrzędowców pomorskich. Na przykładzie XVI-II-wiecznego Obichodnika, Lublin-Radzyń Podlaski 2018.
• Sawicki D., Ciągłość tradycji staroruskiej modnodii cerkiewnej na przykładzie wybranych dogmatyków ośmiu skal modalnych z Irmologionów Ławrowskiego i Supraskiego, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, T. XV, nr 1, s. 23-50.
• Sawicki D., Demestwo i jego funkcjonowanie w śpiewie liturgicznym na Białorusi i Ukrainie (Na przykładzie Irmologionów Ławrowskiego i Supraskiego), „ΚΑΛΟΦΟΝΙΑ”, nr 9, Львiв 2018, s. 228-244.
• Sawicki D., Główne założenia reform staroruskiej notacji muzycznej na przykładzie traktatu teoretycznego Iwana Szajdurowa, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, T. XVI, nr 2, Lublin-Radzyń Podlaski 2019, s. 239-262.
• Sawicki D., Reguła liturgiczna Pustelni Wygowskiej w kwestiach odnoszących się do śpiewu cerkiewnego, [w:] „Oblicza chrześcijaństwa wschodniego. Księga Pamiątkowa Profesora Eugeniusza Iwańca w osiemdziesięciopięciolecie urodzin”, red. S. Pastuszewski, Bydgoszcz 2016, s. 97-111.
• Sawicki D., Staroje istinnorieczije i razdielnorieczije jako dwie główne epoki w dziejach śpiewu liturgicznego na Rusi od XI w. do XVII w., [w:] „Z badań nad językiem i kulturą Słowian”, red. P. Sotirov i P. Złotkowski, Lublin 2007, s. 169-178.
• Sawicki D., Staroruski neumatyczny Irmologion Ławrowski z XVI wieku - niezbadany zabytek wschodniosłowiańskiego piśmiennictwa muzycznego na południowo-zachodniej Rusi, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, T. XIII, Lublin-Radzyń Podlaski 2016, s. 18-56 .
• Sawicki D., Startoruski śpiew cerkiewny i funkcjonowanie jego wybranych form w praktyce liturgicznej staroobrzędowców, Warszawa 2013 (Rozprawa doktorska w ChAT).
• Sawicki D., System formuł melodycznych staroruskiego śpiewu cerkiewnego na przykładzie dogmatyka tonu pierwszego z XVI-wiecznego Irmologionu Ławrowskiego, „Wschodni Rocznik Humanistyczny”, T. XIV, nr 1/2017, s. 7-29.
• Sawicki D., Z badań nad śpiewem cerkiewnym na Południowym Podlasiu w XVIII-XIX w. Irmologiony z Rokitna i Witoroża, „Rocznik Bialskopodlaski”, T. XXIV, Biała Podlaska 2016, s. 89-117.
• Sawicki D., Z Badań nad śpiewem liturgicznym staroobrzędowców. Dwa Oktoichy neumatyczne, „Slavia Orientalis”, TOM LXVIII, NR 2, ROK 2019, s. 261-279.
• Šindin B., Žanrovaâ tipologiâ drevnerusskogo pevčeskogo iskusstva, Novosibirsk 2004.
• Stecik J., Vasilianski monastiri peremišl’skoi eparhii (kinec XVII – XVIII st.), Drohobyč 2014.
• Tončeva E., Manastir”t Golâm Skit – škola na «bol’garskij rospev». Skitski «bol’garski» irmolozi ot XVII–XVIII v. T. I-II, red. Krasimir Stančev, Stefan Kožuharov, Sofiâ: Muzyka 1981.
• Uspienskij N., Čin vsenosnogo bdeniâ na pravoslavnom Vostoke i v Russkoj Cerkvi, Moskva 2004.
• Uspnskij B., K voprosu o homovom penii, „Muzykal’naâ kul’tura s’rednevekov’â”, vyp 2, (Tezi-sy i doklady konferencii), Moskva 1992, s. 144-147.
• Ustav Oko Cerkovnoe, Moskva 1641.
• Vagner G., Vladyševckaâ, Iskusstvo Drevnej Rusi, Moskva 1993.
• Vladyševskaâ T., Drevnerusskaâ pevčeskaâ kul’tura i istoriâ, Moskva 2012.
• Vladyševskaâ T., Muzykal’naâkul’tura drevnej Rusi, Moskva 2006.
• Voznesenskij I., O cerkovnom penii Pravoslavnoj Greko-Rossijskoj Cerkvi: Bol’szoj i malyj znamennyj rospev, Riga 1890.
• Wellesz E., Historia Muzyki i Hymnografii Bizantyjskiej, (tłum. M. Kaziński), Kraków 2006.
• Wołosiuk W., Irmologion Supraski, „Rocznik Teologiczny”, rok. XLVI, Warszawa 2004/2.
• Wołosiuk W., Recytacja tekstów liturgicznych, tradycja a rzeczywistość, „Cerkiewny Wiestnik”, Warszawa 2007/2, s. 59-63.
• Wołosiuk W., Wschodniosłowiańskie pieśni religijne. Ich geneza, struktura i zarys rozwoju, Warszawa 2013.
• Živaeva O., Glasovaâ drevnerusskaâ psalmodiâ: ustavnye predpisaniâ i pevčeskaâ praktika, [w:] „Ustnaâ i pis’mennaâ transmissiâ cerkovno-pevčeskoj tradicii. Vostok-Rus’-Zapad”, Gimnologiâ, vyp. 5, Moskva 2008, s. 107-113.
• Znosko A., Słownik cerkiewnosłowiańsko-polski, Białystok 1996.

Identifiers

DOI

10.36121/dsawicki.16.2019.3.083