Wkład Stefana Stosyka w proces usprawniania polskiej administracji

• Authors: Marcin Smoczyński

Title variants

EN

Stefan Stosyk contribution to the process of expediting the Polish administration

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Zagadnienie usprawniania administracji ma w Polsce długą i bogatą historię. Proces ten odbywał się głównie periodycznie i w związku z działalnością specjalnie powołanych do zaprojektowania reform ciał kolegialnych. Komisje, którym powierzono szeroko pojęte zadanie usprawnienia administracji, tworzono od początku okresu międzywojennego oraz już w pierwszych miesiącach po zakończeniu II wojny światowej. Postacią, która łączy oba okresy w dziejach polskiego zarządzania dokumentacją, jest Stefan Stosyk. Jego aktywny udział w wieloletnim procesie usprawniania administracji można podzielić na trzy główne obszary: pracę w komisjach, działalność edukacyjną oraz publikacyjną. Głównym celem niniejszego artykułu jest przybliżenie tych właśnie aktywności Stosyka, które mogły pozytywnie wpłynąć na efektywność działania polskich biur i urzędów. Artykuł składa się z czterech zasadniczych części. W pierwszej opisano działalność Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej, z ramienia której Stosyk zaangażował się w przygotowanie reformy biurowości z 1931 r., przygotował projekt instrukcji dla referentów, brał udział w opracowaniu przepisów o przechowywaniu akt oraz odbywał podróże zagraniczne. Druga część dotyczy wkładu Stosyka w pracę komisji opracowujących instrukcję kancelaryjną dla ministerstw z 1947 r. Jako jeden z głównych projektantów nowych przepisów przyczynił się znacznie do powtórnej próby wdrożenia na szczeblu centralnym kancelarii bezdziennikowej. Dwie kolejne części poświęcono na przedstawienie jego działalności edukacyjnej oraz dorobku publikacyjnego.

EN

The problem of making the Polish administration more efficient has got a long and rich history. The process occurred mainly periodically, in connection with specific collegial bodies created to design reforms. Commissions, entrusted with a general task of expediting administration, were created since the beginnings of the mid-war period, as well as in first months after the World War II. Stefan Stosyk is a person, who connects these two periods in the history of Polish records management. His active participation in the long-standing process of expediting administration can be divided into three main spheres: work in commissions, education, and publishing. The main aim of the article is to describe these activities of Stosyk that could have a positive impact on effectiveness of Polish offices. The article consists of four parts. The first one describes activity of the Commission for Expediting Public Administration. As part of participating in works of this commission, in 1931 Stosyk engaged in preparation of bureaucracy reform, drafted an instruction for clerks, took part in creating regulations on records storage, and travelled internationally. The second part describes Stosyk’s engagement in works of commission for preparing office works instruction for ministries (1947). As one of main designers of new regulations, Stosyk significantly contributed to another attempt at implementing non-journal office system in central state offices. Two latter parts are devoted to presentation of Stosyk’s activity in education and publishing.

Keywords

PL

Stosyk Stefan; zarządzanie dokumentacją; początki zarządzania dokumentacją w Polsce; usprawnianie administracji;

EN

Stosyk Stefan; records management; beginnings of records management in Poland; improving administration

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Archiwa – Kancelarie – Zbiory
• Year: 2019
• Issue: 10(12)
• Pages: 169-195

Contributors

author

Marcin Smoczyński

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

References

• Arct, Karol. „Badania racjonalnej organizacji pracy w urzędach.” Przegląd Organizacji 3, nr 1 (1928): 17–20.
• Biegeleisen, Leon W. Zagadnienia urzędnicze: zagadnienie dokształcania urzędników państwowych i komunalnych: ze stanowiska usprawnienia administracji publicznej. Materiały Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej przy Prezesie Rady Ministrów 3. Warszawa: Drukarnia Państwowa, 1929.
• Brzozowski, Jerzy. „Sprawozdanie z działalności Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 9, nr 7 (1929): 2–3.
• Chorol, Henryk. „O nowoczesnej organizacji pracy biurowej.” Przegląd Organizacji 4, nr 6 (1929): 211–215.
• Dalbor, Władysław. „Zagadnienie administracji publicznej.” Rada Narodowa 3, nr 1 (1946): 2–5.
• Dąbrowski, Adam G. „Projekt ramowej instrukcji o pracy biurowej dla referentów merytorycznych urzędów administracji rządowej autorstwa Stefana Stosyka ze stycznia 1932 r.” Teki Archiwalne. Seria nowa 12 (2017): 5–22.
• Dąbrowski, Adam G. „Stosyk Stefan.” W Słownik biograficzny archiwistów polskich, zredagowała Ewa Rosowska, 3: 229–231. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2017.
• Degen, Robert. „Ramowe przepisy kancelaryjne: co jest ich istotą i czy współcześnie warto z nich korzystać w administracji?.” W Współczesna dokumentacja – współczesne archiwa, zredagowali Irena Mamczak-Gadkowska i Krzysztof Stryjkowski, 69–76. Publikacje Instytutu Historii UAM. Poznań: Instytut Historii UAM, 2018.
• Degen, Robert. „Sposoby usprawniania pracy biurowej w polskich urzędach w latach 1945–1950”. W Dzieje biurokracji na ziemiach polskich, zredagowali Artur Górak, Ireneusz Łuć, i Dariusz Magier, 1: 537–551. Radzyń Podlaski: Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych : Radzyńskie Towarzystwo Naukowe (Libra), 2008.
• Hausner, Roman. Poczytania organizacyjno-oszczędnościowe w Polsce w latach 1918–1934. Warszawa: Drukarnia Gazety Administracji i Policji Państwowej, 1935.
• Haussmann, Hermann. Reforma biurowości jako część reformy administracji. Przetłumaczyli M. Łach i Stanisław Twardo. Warszawa: Stowarzyszenie Urzędników Państwowych: Polski Instytut Administracyjny, 1926.
• Jaroszyński, Maurycy. „Czynnik obywatelski w organizacji administracji ogólnej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 9, nr 14 (1929): 1–8.
• Jaroszyński, Maurycy. „Problemy personalne w reformie administracji.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 9, nr 11 (1929): 1–6.
• Kancelaria Rady Państwa [1947] 1952-1989. Archiwum Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa.
• Klonowska, Weronika. „Próby usprawnienia kancelarii (biurowości) urzędów administracji centralnej w latach 1945–1952.” Acta Universitatis Nicolai Copernici: Nauki Humanistyczno-Społeczne: Historia 8 (1973): 189–203.
• Komisja Usprawnienia Administracji Publicznej. Zagadnienia urzędnicze: opinie w sprawie studium naukowego dla kandydatów do wyższej służby administracyjnej. Materiały Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej przy Prezesie Rady Ministrów 2. Warszawa: Salezjańska Szkoła Graficzna, 1929.
• Kosmala, Tadeusz. „Uwagi o szkoleniu pracowników biur ewidencji ludności.” Gazeta Administracji 25, nr 8 (1948): 426.
• Kościołek, Jan. „Kursy szkoleniowe w Prezydium Rady Ministrów.” Gazeta Administracji 24, nr 10 (1947): 533–535.
• Kościołek, Jan. „Problem osobowy w administracji publicznej.” Gazeta Administracji 24, nr 3–4 (1947): 114–119.
• Kościołek, Jan. „Szkolenie pracowników.” Gazeta Administracji 24, nr 11–12 (1947): 622–629.
• Krzymuski, L. „Obecne poglądy na rolę i organizację biurowości w przedsiębiorstwie.” Przegląd Organizacji 4, nr 3 (1929): 92–102.
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w Warszawie 1918–1939. Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
• Nawrot, Tadeusz. „O metodach usprawnienia pracy biurowej.” Rada Narodowa 2, nr 15 (1945): 13–14.
• „Okólnik nr 19 Prezesa Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 1949 r. w sprawie komisyj projektów usprawnienia administracji publicznej.” Monitor Polski, nr 57, poz. 755 (1949).
• „Okólnik nr 30 z dnia 28 lutego 1930 r. w sprawie przyjmowania kandydatów na stanowiska I kat. oraz o przebiegu służby przygotowawczej.” Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, nr 4, poz. 65 (1930).
• „Pismo nr OJ. 380/2 z dnia 7 marca 1930 r. w sprawie szkolenia praktykantów I kategorji.” Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, nr 4, poz. 73 (1930).
• Prezydium Rady Ministrów w Warszawie 1917–1939. Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
• „Przepisy kancelaryjne dla administracji rządowej.” Monitor Polski, nr 196, poz. 213 (1931).
• „Przepisy kancelaryjne dla starostw.” Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, nr 21, poz. 338 (1931).
• „Przepisy kancelaryjne dla urzędów wojewódzkich.” Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, nr 17, poz. 289 (1931).
• Przygodzki, Jacek. Komisje dla usprawnienia administracji publicznej w II Rzeczypospolitej: studium historycznoprawne. Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego / E-Monografie 128. Wrocław: E-Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2019
• Przygodzki, Jacek. „Problem ankiety w sprawie podziału administracyjnego państwa w pracach Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej z 1928 r.” Acta Universitatis Wratislaviensis: Prawo 298 (2004): 275–293.
• Robótka, Halina. Kancelaria urzędów administracji państwowej II Rzeczypospolitej: procesy aktotwórcze. Toruń: Wydawnictwo UMK, 1993.
• „Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 sierpnia 1931 r. wydane w porozumieniu z Ministrami: Pracy i Opieki Społecznej, Przemysłu i Handlu, Robót Publicznych, Rolnictwa, Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie organizacji urzędów wojewódzkich oraz trybu załatwiania spraw w tych urzędach.” Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej, nr 76, poz. 611(1931).
• „Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 30 czerwca 1930 r. w sprawie wewnętrznej organizacji starostw oraz trybu ich urzędowania, wydane w porozumieniu z Ministrami Pracy i Opieki Społecznej, Przemysłu i Handlu, Robót Publicznych, Rolnictwa oraz Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.” Dziennik Ustaw Rzeczpospolitej Polskiej, nr 55, poz. 464 (1930).
• „Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 października 1920 r. w sprawie biurowości Ministerstw.” Monitor Polski, nr 251 (1920).
• Rubiński, Marian „Szkolenie urzędników administracji publicznej.” Gazeta Administracji 23, nr 4–6 (1946): 286–289.
• Schultze, Ernst. O psychologji organizatora. Przetłumaczył Stefan Stosyk. Warszawa: sn, 1935.
• Smoczyński, Marcin. „Współczesny zarządca dokumentacji a zarządzający aktami specjalista-organizator wg koncepcji Jana Kościołka”. Archiwa - Kancelarie - Zbiory 8(10) (2017): 111–118. https://doi.org/10.12775/AKZ.2017.004.
• Stosyk, Stefan. „Działalność inspekcji wojewódzkiej w latach 1935/36 i 1936/37.” Gazeta Administracji 19, nr 24 (1937): 1411–1422.
• Stosyk, Stefan. „Działalność inspekcji wojewódzkiej w świetle cyfr.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 15, nr 12 (1933): 11–22.
• Stosyk, Stefan. „Garść uwag o organizacji pracy w administracji publicznej.” Śląsko-Dąbrowski Przegląd Administracyjny 1, nr 7–8 (1946): 17–21.
• Stosyk, Stefan. „Garść uwag o organizacji pracy w administracji publicznej.” Przegląd Organizacji 17, nr 1 (1947): 24–28.
• Stosyk, Stefan. „Inspekcja wojewódzka w roku 1934/1935.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 17, nr 23 (1935): 5–11.
• Stosyk, Stefan. „Najczęstsze przyczyny publicznej krytyki organów administracyjnych.” Gazeta Administracji 27, nr 1–2 (1950): 39–46.
• Stosyk, Stefan. „Niektóre aspekty zagadnienia oszczędnościowego w administracji publicznej.” Gazeta Administracji 26, nr 6 (1949): 208–219.
• Stosyk, Stefan. „Nowy okres rozwojowy w organizacji inspekcji ministerialnej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 17, nr 14 (1935): 1–6.
• Stosyk, Stefan. „Obowiązek tajemnicy służbowej w świetle przepisów.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 16, nr 9 (1934): 1–11.
• Stosyk, Stefan. „Od autora: Przepisy biurowe dla urzędów administracji publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 12, nr 13 (1930): 20–26.
• Stosyk, Stefan, red. Organizacja pracy referentów (instrukcja ramowa). Warszawa: Wspólna Sprawa, 1960.
• Stosyk, Stefan. Przepisy kancelaryjne dla urzędów administracji publicznej w teorii i praktyce. Wydawnictwa Kursów Archiwalnych 2. Warszawa: Sekcja Archiwalna Towarzystwa Miłośników Historji, 1934.
• Stosyk, Stefan. Przepisy o przechowywaniu akt w urzędach administracji publicznej: (komentarz). Wydawnictwa Kursów Archiwalnych 7. Warszawa: Drukarnia Braci Albertynów, 1936.
• Stosyk, Stefan. „Przepisy o systemie pracy biurowej w urzędach administracji rządowej: (projekt przedstawiony Komisji dla usprawnienia administracji publicznej).” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 14, nr 8 (1932): 1–15.
• Stosyk, Stefan. „Racjonalna organizacja biurowości.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 12, nr 6 (1930): 8–12.
• Stosyk, Stefan. „Racjonalna organizacja biurowości.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 12, nr 7 (1930): 5–11.
• Stosyk, Stefan. „Racjonalna organizacja biurowości.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 12, nr 8 (1930): 7–11.
• Stosyk, Stefan. „Reorganizacja inspekcji ministerialnej w Ministerstwie Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji 24, nr 3–4 (1947): 129–134.
• Stosyk, Stefan. „Reorganizacja pracy kancelaryjnej w ministerstwach.” Gazeta Administracji 25, nr 4–5 (1948): 250–255.
• Stosyk, Stefan. „Rozwój organizacji inspekcji ministerialnej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 15, nr 21 (1933): 1–4.
• Stosyk, Stefan. „Rozwój organizacji inspekcji ministerialnej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 15, nr 22 (1933): 1–13.
• Stosyk, Stefan. „Ruch inspekcji wojewódzkiej w ostatniem pięcioleciu.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 16, nr 15 (1934): 1–8.
• Stosyk, Stefan. „Stosunek urzędów do interesantów.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 13, nr 15 (1931): 1–6.
• Stosyk, Stefan. „Typowe niedomagania w administracji publicznej.” Gazeta Administracji 24, nr 1–2 (1947): 29–35.
• Stosyk, Stefan. „Usprawniajmy administrację.” Śląsko-Dąbrowski Przegląd Administracyjny 1, nr 6 (1946): 9–10.
• Stosyk, Stefan. „Uwagi o współzawodnictwie pracy w administracji publicznej.” Gazeta Administracji 26, nr 1–3 (1949): 22–31.
• Stosyk, Stefan. „Wnioski z dyskusji w „Gazecie” na temat wojewódzkiej inspekcji starostw.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 17, nr 1 (1935): 1–12.
• Stosyk, Stefan. „Współczesny system biurowy w niemieckiej administracji publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 11, nr 12 (1929): 1–3.
• Stosyk, Stefan. „Wzorowe starostwo.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 16, nr 23 (1934): 1–8.
• Stosyk, Stefan. „Zarys wniosków usprawnieniowych do nowelizacji rozporządzeń o organizacji i trybie urzędowania urzędów wojewódzkich i starostw.” Gazeta Administracji 20, nr 1 (1938): 2–10.
• Stosyk, Stefan. „Zarys wniosków usprawnieniowych do nowelizacji rozporządzeń o organizacji i trybie urzędowania urzędów wojewódzkich i starostw.” Gazeta Administracji 20, nr 2 (1938): 84–94.
• Szymkiewicz, Gustaw. „Luźne uwagi w sprawie projektu przepisów o systemie pracy biurowej w urzędach administracji rządowej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 14, nr 12 (1932): 8–14.
• Tomaszewicz, Stanisław. „Biurowość w administracji na tle naukowej organizacji pracy.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 10, nr 11 (1928): 33–35.
• „Uchwała Rady Ministrów z dnia 29 września 1948 r. w sprawie powołania Komisji Organizacji Administracji Publicznej przy Prezesie Rady Ministrów.” Monitor Polski, nr A–73, poz. 634 (1948).
• Urząd Rady Ministrów w Warszawie [1944–1952] 1953–1998. Archiwum Akt Nowych, Warszawa.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 11, nr 12 (1929): 17–19.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 11, nr 13 (1929): 15–17.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 11, nr 15 (1929): 15.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 12, nr 3 (1930): 13–18.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 12, nr 13 (1930): 20–26.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 12, nr 16 (1930): 14–15.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 12, nr 21 (1930): 16–17.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 13, nr 1 (1931): 17–19.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 13, nr 2 (1931): 24.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 13, nr 3 (1931): 15–16.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 13, nr 6 (1931): 17.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 13, nr 9 (1931): 18–20.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 13, nr 12 (1931): 19–20.
• „Z Komisji dla Usprawnienia Administracji Publicznej.” Gazeta Administracji i Policji Państwowej 14, nr 21 (1932): 20.
• „Z Prezydjum Rady Ministrów.” Monitor Polski, nr 224 (1928).
• „Z Prezydjum Rady Ministrów.” Monitor Polski, nr 64 (1929).
• „Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 1950 r. o komisjach usprawnienia administracji publicznej.” Monitor Polski, nr 130, poz. 1625 (1950).

Identifiers

DOI

AKZ.2019.009