Pięćdziesiąt lat minęło. O polskim dopełniaczu liczby pojedynczej raz jeszcze

• Authors: Kleszczowa Krystyna
• Languages of publication: PL

Abstracts

1968 saw the publication of Józefa Kobylińska’s monograph entitled Rozwój form dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego w języku polskim [The development of the forms of the genitive singular of masculine nouns in the Polish language]. Whoever intends to write about the Polish masculine genitive singular cannot neglect this publication, especially so because the selection of the endings -a and -u still poses a problem for modern Poles. The author of the article intends to supplement the fragments of the monograph which refer to the sources of the vacillations in the selection of endings. She puts forward a thesis that the source of the ending -u in the genitive was not only the 2nd declension but also the forms of the dative of the 1st declension. The author continues to ask, why the ending -a was preserved by animate nouns. It turns out that among all the functions of the genitive (genetivus qualitatis, genetivus partitivus, genetivus absolutus) Saxon genitive was the prevailing one; a noun in the genitive indicated the possessor, and the latter was a person, less frequently an animal. Possessive form expressed by the dative (cf. Bogu rodzica) was not pure, it frequently connoted an existential function.

EN

After fifty years. Once again about the Polish genitive of the first person singular

Keywords

PL

gramatyka historyczna; zmiany fleksyjne; genetivus; dativus; posesywność

EN

historical grammar; inflexional changes; genetivus; dativus; possessiveness

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
• Year: 2019
• Issue: 14
• Pages: 79-85

Contributors

author

Kleszczowa Krystyna

• Uniwersytet Śląski, Katowice

References

• Berstein S., 1985, Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Alternacje. Tematy imienne, tłum. J. Wawrzyńczyk, Warszawa (tytuł oryginału: Oчерк сравнительной грамматики славянских языков, 1961).
• Brodowska (Honowska) M., 1955, Historyczne procesy przekształceń polskiego celownika w formy przyimkowe, „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” I, s. 9−57.
• Gawęda E., 1981, Tendencje normatywne w zakresie wariantywnych form gen. sg. masc. rzeczowników, „Studia Polonistyczne”, t. IX, s. 159−170.
• Kempf Z., 1978, Próba teorii przypadków, cz. I, Opole.
• Klemensiewicz Z. i in., 1966, Zapomniane konstrukcje składni staropolskiej, Wrocław.
• Klemensiewicz Z. i in., 1971, Zapomniane konstrukcje składni średniopolskiej. Wybór przykładów, Wrocław.
• Kleszczowa K., 1996, Staropolskie pogranicza fleksji i derywacji, [w:] Studia historyczno językowe 2, red. M. Kucała, Kraków, s. 23–30.
• Kobylińska J., 1968, Rozwój form dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego w języku polskim, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Kuryłowicz J., 1987, Słowiański genetivus po negacji, [w:] Studia językoznawcze. Wybór prac opublikowanych w języku polskim, Warszawa, s. 462−465.
• Łuczyński E., 1973, Zagadnienie repartycji końcówek dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników rodzaju męskiego we współczesnym języku polskim, „Prace Językoznawcze” nr 2, s. 73−90.
• Mańczak W., 1953, O repartycji końcówek dopełniacza -a : -u, „Język Polski” XXXIII, s. 111−127.
• Olma M., 2002, Dopełniacz liczby pojedynczej rzeczowników męskich w XVI- i XVII-wiecznych tekstach małopolskiej literatury plebejskiej, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis 6. Studia Linguistica” I, s. 259–288.
• Pisarkowa K., 1974, Posesywność jako przykład problemu gramatycznego, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XXXII, s. 3−17.
• Pisarkowa K., 1984, Historia składni języka polskiego, Wrocław.

Identifiers

DOI

10.24917/20831765.14.7