Osadnictwo kultury ceramiki wstęgowej rytej na terenie Pojezierza Kujawskiego w świetle weryfikacyjnych badań powierzchniowych wykonanych w ramach programu „Źródła archeologiczne w rejonie Parku Kulturowego Wietrzychowice”

• Authors: Papiernik Piotr , Dominik Kacper Płaza , Wicha Joanna

Title variants

EN

Settlement of Linear Band Pottery culture in the area of the Kuyavian Lakeland in the light of field-walking survey realized within the framework of the program “Archaeological sources in the region of the Wietrzychowice Culture Park”

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule zaprezentowano stanowiska kultury ceramiki wstęgowej rytej odkryte w czasie badań powierzchniowych w ramach zadania „Źródła archeologiczne w rejonie Parku Kulturowego Wietrzychowice”, realizowanego w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pt. „Dziedzictwo Kulturowe”, priorytet 5, „Ochrona zabytków archeologicznych”. Program ten, rozpoczęty w 2013 r., umożliwił prowadzenie intensywnych badań powierzchniowych oraz zastosowanie na szeroką skalę archeologii lotniczej, prospekcji geofizycznych i geochemicznych, a także badań abiotycznych elementów środowiska naturalnego (por. P. Papiernik, P. Kittel, D.K. Płaza, J. Wicha 2017). Weryfikacyjnymi badaniami powierzchniowymi objęto 4 obszary Archeologicznego Zdjęcia Polski (o nr: 52-45, 52-46, 53-45, 53-46) o łącznej powierzchni ok. 150 km2 (por. ryc. 1). Ogółem, w czasie prac terenowych materiały KCWR odkryto na aż 44 stanowiskach (por. ryc. 2). Wynik ten należy uznać za dość niespodziewany efekt przeprowadzonych prac, bowiem z akcji AZP wykonanej w latach osiemdziesiątych XX wieku, z całego wskazanego terenu znane były tylko dwa stanowiska KCWR (Michałowo, st. 1 i Pasieka, st. 7 – por. J. Pyzel 2010 ), które były oddalone o ok. 20 km od dobrze rozpoznanego skupienia osadniczego KCWR w rejonie Brześcia Kujawskiego (R. Grygiel 2004).

EN

Archaeological excavations in the region of today’s Wietrzychowice Culture Park were begun in the 1930s by professor Konrad Jażdżewski himself and were carried on under his supervision in the 1950s. Field works were resumed by the Museum of Archaeology and Ethnography in Łódź and the Konrad Jażdżewski Foundation of Archaeological Research in 2009. They aim at conducting interdisciplinary research, which would provide a complete picture of the settlement of the Funnel Beaker culture in the vicinity of megalithic cemeteries at Wietrzychowice and Gaj. A very important element of the programme is non-invasive work done as the project “Archaeological Sources in the region of Wietrzychowice Culture Park“, completed as part of the programme of the Minister of Culture and Cultural Heritage, called “Cultural Heritage”, priority 5, “Protection of Archaeological Artefacts”. Field works have yielded artefacts dating back to the period between the late Palaeolithic and the Middle Ages. One of the most important results of the field surveys has been the discovery of a new group of sites of the Linear Pottery culture. Artefacts of that type were unearthed on 44 sites. It is an unexpected result, as the programme of Archaeological Picture of Poland carried out in the 1980s revealed only two such sites on the territory in question, situated 20km away from a well-recognised settlement cluster of the Linear Pottery culture in the region of Brześć Kujawski. The analysis of the pottery unearthed on separate sites clearly indicates the cultural provenience of particular assemblages. In the case of table ware (delicate work) these are fragments of thin-walled, or more rarely mediumwalled forms, made of processed clay (without silt), almost completely void of thinning admixture. In the case of kitchen ware (coarse work) , we can observe vegetation admixture with sand and grog (chamotte) admixture. Delicate vessel pottery is mainly decorated with engraved lines in various patterns, frequently accompanied by note motifs. Decoration on kitchen ware is limited to finger and fingernail imprints and knobs placed in different parts of the vessels.

Keywords

PL

weryfikacyjne badania powierzchniowe; kultura ceramiki wstęgowej rytej; Pojezierze Kujawskie; Wietrzychowice

EN

verification field surveys; Linear Pottery culture; Kuy avian Lakeland; Wietrzychowice

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Archaeologica Lodziensia
• Year: 2017
• Volume: 63
• Pages: 95-111

Dates

published

2017

Contributors

author

Papiernik Piotr

author

Dominik Kacper Płaza

author

Wicha Joanna

References

• Balcer B. 1983, Wytwórczość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem Polski, Wrocław.
• Chmielewski W. 1952, Zagadnienie grobowców kujawskich w świetle ostatnich badań, Łódź.
• Czerniak L.1994, Wczesny i środkowy okres neolitu na Kujawach. 5400-3650 p.n.e., Poznań.
• Czerniak L., Pyzel J., Wąs M. 2016, The beginnings of the Neolithic in Eastern Pomerania: a Linear Pottery culture settlement at site 13, Kościelna Jania, Smętowo Graniczne Commune, Sprawozdania Archeologiczne, t. 68, 193-222.
• Domańska L. 1995, Geneza krzemieniarstwa kultury pucharów lejkowatych na Kujawach, Łódź.
• Gackowski A., Białowarczuk M. 2014, Settlement of Danubian cultures in the area of Świecie Plateau, Analecta Archaeologica Ressoviensia, vol. 9, 155-208.
• Grygiel R. 2004, Wczesny Neolit. Kultura ceramiki wstęgowej rytej, [w:] Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek, t. 1, Łódź.
• Jadczykowa I. 1970, Sprawozdanie z badań prowadzonych w latach 1967 i 1968 na stanowisku 1 w Wietrzychowicach, pow. Koło, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, t. 17, 125-144.
• Jadczykowa I. 1971, Sprawozdanie z końcowego etapu prac badawczych na neolitycznym cmentarzysku grobowców kujawskich w Wietrzychowicach, pow. Koło, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, t. 18, 93-102.
• Jażdżewski K. 1935, Groby kujawskie kultury puharów lejkowatych w m. Leśniczówka w pow. włocławskim, Z Otchłani Wieków, R. 10, z. 2, 28-29.
• Jażdżewski K. 1936a, Kultura puharów lejkowatych w Polsce zachodniej i środkowej. Poznań.
• Jażdżewski K. 1936b, Groby kujawskie w Wietrzychowicach w pow. kaliskim (recte: kolskim!) (stan. 1), Z Otchłani Wieków, R. 11, z. 3, 52.
• Jażdżewski K. 1936c, Groby kujawskie w Obałkach w pow. kolskim (stanowisko 1), Z Otchłani Wieków, R. XI, z. 4-5, 64.
• Jażdżewski K. 1936d, Groby kujawskie w Lubominie Poduchownym w pow. włocławskim (stanowisko 1), Z Otchłani Wieków, R. 11, z. 4-5, 64-65.
• Jażdżewski K. 1936e, Groby kujawskie kultury puharów lejkowatych (faza starsza) w Obałkach, w pow. kolskim, Z Otchłani Wieków, R. 11, z. 8-9, 114.
• Jażdżewski K. 1936f, Nowe groby kujawskie, Z Otchłani Wieków, R. 11, z. 8-9, 115.
• Jażdżewski K. 1936g, Olbrzymi grób kujawski w Wietrzychowicach, Z Otchłani Wieków, R. XI, z. 10-11, 121-129.
• Kabaciński J. 2010, Przemiany wytwórczości krzemieniarskiej społeczności kultur wstęgowych strefy wielkodolinnej Niżu Polskiego, Poznań.
• Kondracki J. 1994, Geografia fizyczna Polski. Warszawa.
• Kondracki J. 2002, Geografia regionalna Polski, Warszawa.
• Muzolf. B., Kittel P., Muzolf P. 2012, Sprawozdanie z prac badawczych na wielokulturowym kompleksie osadniczym w miejscowości Smólsk, stanowisko 2/10, gm. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie, [w:] S. Kadrow (red.), Raport 2007-2008, t. 1, Warszawa, 43-64.
• Papiernik P. 2012, Sprawozdanie z archeologicznych badań wykopaliskowych na stanowisku nr 8 w miejscowości Osiecz Mały, gm. Boniewo, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie przeprowadzonych w 2012 roku, Łódź, mps. przechowywany w WUOZ w Toruniu, Delegatura we Włocławku.
• Papiernik P. 2016a, Grobowce kujawskie w Wietrzychowicach i Gaju. Osiemdziesiąt lat badań archeologicznych, Zapiski kujawsko-dobrzyńskie, R. 2015, t. 30: Osadnictwo i demografia na Kujawach wschodnich i w Ziemi dobrzyńskiej, 13-30.
• Papiernik P. 2016b, Materiały krzemienne [w:] W. Siciński, D. K. Płaza, P. Papiernik, Ratownicze Badania Archeologiczne na stanowisku nr 10 w Kruszynie, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie (trasa autostrady A-1), Via Archaeologica Lodziensis, t. 6, 137-199.
• Papiernik P., Kittel P., Płaza D. K., Wicha J. 2017, The settlement of the Funnel Beaker Culture in the region of Wietrzychowice (district of Izbica Kujawska, province of Kuyavia-Pomerania) in the light of the excavations carried out from 2009 to 2016, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, w druku.
• Pyzel J. 2010a, Historia osadnictwa społeczności kultury ceramiki wstęgowej rytej na Kujawach, Gdańsk.
• Pyzel J. 2010b, Preliminary results of large scale emergency excavations in Ludwinowo 7, comm. Włocławek. New research on the Linear Pottery Culture in Kuyavia, [w:] Siedlungsstruktur und Kulturwandel in der Bandkeramik, Leipzig, 160-166.
• Roman M. 2003, Rozwój rzeźby plejstoceńskiej okolic Gostynina. Acta Geographica Lodziensia, Nr 84.
• Roman M. 2010, Rekonstrukcja lobu płockiego w czasie ostatniego zlodowacenia. Acta Geographica Lodziensia, Nr 96.
• Siciński W., Płaza D. K., Papiernik P. 2016, Ratownicze Badania Archeologiczne na stanowisku nr 10 w Kruszynie, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie (trasa autostrady A-1), Via Archaeologica Lodziensis, t. 6, Łódź.
• Wiśniewski M., Kotlewski L., red. 2013, Archeologia autostrady. Badania archeologiczne w pasie budowy Autostrady A1 w granicach województwa kujawsko-pomorskiego. Katalog zabytków. Bydgoszcz 2013.

Identifiers

DOI

10.26485/AAL/2017/63/8