Formowanie się tożsamości i poczucie samodzielności a niepełnosprawność w okresie wyłaniającej się dorosłości i wczesnej dorosłości .

• Authors: Anna Brzezińska , Konrad Piotrowski

Title variants

EN

Identity Formation and a Sense of Independence in the Context of Disability in Emerging and Early Adulthood

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia wyniki badań nad formowaniem się tożsamości osób z ograniczeniami sprawności i osób sprawnych w okresie wyłaniającej się i wczesnej dorosłości. W badaniach wzięły udział łącznie 824 osoby, które podzielono na pięć grup wiekowych: 18–20 lat, 21–23 lata, 24–26 lat, 27–29 lat oraz 30–35 lat, a następnie porównano pod względem natężenia pięciu wymiarów tożsamości mierzonych za pomocą Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości i poczucia samodzielności. W badaniach zwracano uwagę zarówno na czynniki obiektywne, związane z realizowaniem bądź nie realizowaniem zadań rozwojowych, jak również na subiektywną ocenę własnej osoby. Osoby niepełnosprawne w mniejszym zakresie i później niż osoby sprawne podejmują zadania rozwojowe okresu dorosłości, co wiąże się z formowaniem się tożsamości oraz poczuciem samodzielności. W mniejszym zakresie doświadczają kryzysu tożsamości, a w okresie wczesnej dorosłości w mniejszym stopniu mają poczucie pewności co do kształtu własnego życia i słabiej identyfikują się z podjętymi zobowiązaniami. Jednocześnie wykazano, że poczucie samodzielności odgrywa w rozwoju tożsamości osobowej rolę ważniejszą niż podejmowanie się realizacji zadań rozwojowych.

EN

This paper presents the findings of research into identity formation of people with and without disabilities in the periods of emerging and early adulthood. A total of 824 individuals participated, divided into five age groups: 18–20, 21–23, 24–26, 27–29 and 30–35 years old. The participants were compared in terms of the intensity of the five dimensions of identity as measured on the DIDS (Dimensions of Identity Development Scale), as well as their sense of independence. The study took into account both objective factors related to achieving or not achieving developmental tasks and each participant’s own subjective self-assessment. People with disabilities were shown to attempt developmental tasks of the period of adulthood later and to a lesser extent than people without disabilities, which is linked to their identity formation and sense of independence. They experience identity crisis to a lesser degree, and in early adulthood they do not have much certainty of the direction of their lives; also, they do not identify as strongly with the commitments they have made. Additionally, it was shown that a sense of independence plays a more important role in the development of identity than undertaking developmental tasks.

Keywords

PL

tożsamość; wymiary tożsamości; poczucie samodzielności; wyłaniająca się dorosłość; wczesna dorosłość

EN

identity; dimensions of identity; sense of independence; emerging adulthood; early adulthood

• Publisher: Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
• Journal: Człowiek - Niepełnosprawność - Społeczeństwo
• Year: 2011
• Issue: 1(13)
• Pages: 91-114

Contributors

author

Anna Brzezińska

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie, UAM w Poznaniu

author

Konrad Piotrowski

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie

References

• Adamowicz-Hummel, A., Rozborska, A. (2003). Samodzielność – szansą na zatrudnienie, zatrudnienie – szansą na samodzielność. W: K.D. Rzedzicka, A. Kobylańska (red.), Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczach pedagogiki specjalnej (s. 497–505). Kraków: Oficyna Wydawnicza IMPULS.
• Arnett, J.J. (2000). Emerging adulthood. A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55 (5), 469–480.
• Bachman, J.G., Schulenberg, J. (1993). How part-time work intensity relates to drug use, problem behavior, time use, and satisfaction among high school seniors: are these consequences or just correlates? Developmental Psychology, 29, 220–235.
• Batory, A. (2008). Tożsamość złożonego Ja. W: P.K. Oleś, A. Batory (red.), Tożsamość i jej przemiany a kultura (s. 279–308). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Bent, N., Jones, A., Moloy, I., Chamberlain, M.A., Tennant, A. (2001). Factors determining participation in young adults with a physical disability: a pilot study. Clinical Rehabilitation, 15, 552–561.
• Brzezińska, A.I., Appelt, K., Ziółkowska, B. (2008). Psychologia rozwoju człowieka. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (s. 95–292). Gdańsk: GWP.
• Brzezińska, A.I., Piotrowski, K. (2010a – w druku). Polska adaptacja Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (DIDS). Polskie Forum Psychologiczne.
• Brzezińska, A.I., Piotrowski, K. (2010b – w druku). Diagnoza statusów tożsamości w okresie adolescencji, wyłaniającej się dorosłości i wczesnej dorosłości za pomocą Skali Wymiarów Rozwoju Tożsamości (DIDS). Studia Psychologiczne.
• Brzezińska, A.I., Piotrowski, K. (2010c – w druku). Formowanie się tożsamości a poczucie dorosłości, gotowość do bliskich związków i poczucie koherencji. Chowanna.
• Carnaby, S., Lewis, P., Martin, D., Naylor, J., Stewart, D. (2003). Participation in transition review meetings: a case study of young people with learning disabilities leaving a special school. British Journal of Special Education, 30 (4), 187–193.
• Garbat, M., Paszkowicz, M.A. (2003). Współczesne determinanty jakości życia osób niepełnosprawnych. W: K.D. Rzedzicka, A. Kobylańska (red.), Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczach pedagogiki specjalnej. (s. 197–205). Kraków: Oficyna Wydawnicza IMPULS.
• Formowanie się tożsamości i poczucie samodzielności a niepełnosprawność... 113
• GUS (2007). Podstawowe informacje o rozwoju demograficznych Polski do 2007 roku. Materiał dostępny na stronie internetowej: http://www.stat.gov.pl/ cps/rde/xbcr/gus/ PUBL_Sytuacja_demograficzna_2007.pdf.
• GUS (2008). Podstawowe informacje o rozwoju demograficznych Polski do 2008 roku. Materiał dostępny na stronie internetowej: http:// www.stat.gov.pl/ cps/rde/xbcr/gus/ PUBL_LU_podsta_info_o_rozwoju_demograf_polski_do_2008_r.pdf.
• Erikson, E.H. (1997). Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
• Fadjukoff, P. (2007). Identity formaton in adulthood. Jyväskylä: Jyväskylä University Printing House.
• Hogansen, J.M., Powers, K., Geenen, S., Gil-Kashiwabara, E., Powers, L. (2008). Transition goals and experiences of females with disabilities: youth, parents and professionals. Exceptional Children, 74 (2), 215–234.
• Keil, S., Crews, N. (2008). Post–16 and post–18 transitions of young people with visual impairment in Wales. British Journal of Visual Impairment, 26 (2), 190–201.
• Lanz, M., Tagliabue, S. (2007). Do I really need someone in order to become an adult? Romantic relationships during emerging adulthood in Italy. Journal of Adolescent Research, 22 (5), 531–549.
• Luyckx, K., Schwartz, S.J., Berzonsky, M.D., Soenens, B., Vansteenkiste, M., Smits, I., Goosens, L. (2008). Capturing ruminative exploration: extending the four-dimensional model of identity formation in late adolescence. Journal of Research in Personality, 42, 58–82.
• Luyckx, K., Schwartz, S.J., Goossens, L., Pollock, S. (2008). Employment, sense of coherence and identity formation: contextual and psychological processes on the pathway to sense of adulthood. Journal of Adolescent Research, 2 (5), 566–591.
• Luyckx, K., Seiffge-Krenke, I., Schwartz, S.J., Goossens, L., Weets, I., Hendrieckx, C., Groven, C. (2008). Identity development, coping and adjustment in emerging adults with a chronic illness: the sample case of type 1 diabetes. Journal of Adolescent Health, 43, 451–458.
• Macek, P., Bejcek, J., Vanickova, J. (2007). Contemporary Czech emerging adults: generation growing up in the period of social changes. Journal of Adolescent Research, 22 (5), 444–475.
• Marcia, J.E. (1966). Development and validation of ego – identity status. Journal of Personality and Social Psychology, 3 (5), 551–558.
• Newacheck, P.W. (1989). Adolescents with special health needs: Prevalence, severity and access to health services, United States, 1984. Pediatrics, 84, 872–881.
• Oleś, P.K. (2008). O różnych rodzajach tożsamości oraz ich stałości i zmianie. W: P.K. Oleś, A. Batory (red.), Tożsamość i jej przemiany a kultura. (s. 41–84). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Piotrowski, K. (2009). Raport z badań w module 4.: Formowanie się tożsamości i wkraczanie w dorosłość. Warszawa: SWPS (maszynopis niepublikowany).
• Pindur-Dylak, A. (2002). Związki intymne a tożsamość psychospołeczna w okresie dorosłości. W: A. Brzezińska, K. Appelt, J. Wojciechowska (red.), Szanse i zagrożenia rozwoju w okresie dorosłości (s. 85–110). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
• Pulkkinen, L., Nurmi, J.E., Kokko, K. (2002). Personal goals and well – being. W: L. Pulkkinen, A. Caspi (red.), Paths to successful development. Personality in the life course. Cambridge: Cambridge University Press.
• Schultz, A.W., Liptak, G.S. (1998). Helping adolescents who have disabilities negotiate transitions to adulthood. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 21, 187–201.
• Schwartz, S. (2001). The evolution of eriksonian and neo-eriksonian identity theory and research: a review and integration. Identity: An International Journal of Theory and Research, 1 (1), 7–58.
• Wagner, M., Newman, L., Cameto, R., Levine, P. (2006). The academic achievement and functional performance of youth with disabilities. A report from the National Longitudinal Transition Study-2 (NLTS2). Menlo Park, CA: SRI International.
• Wells, T., Sandefur, G.D., Hogan, D.P. (2003). What happens after the high school years among young persons with disabilities? Social Forces, 82 (2), 803–832.