Bird vs. Anczyc. Dwugłos na temat portretów Indian w powieści „Nick of the Woods” Roberta Montgomery’ego Birda i jej tłumaczeniu/adaptacji – „Duchu puszczy” Władysława Ludwika Anczyca

• Authors: Bobowski Sławomir , Perlinski Paul
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wszyscy znawcy zachodniej literatury amerykańskiej i kina zachodniego wiedzą, że amerykański pisarz – Robert Montgomery Bird – stał się sławny, między innymi, dzięki pełnym nienawiści, a nawet rasizmu, przedstawieniom rdzennych Amerykanów w swoich dziełach. Z tej strony znana jest jego powieść Nick of the Woods (1837). Jeśli chodzi o polskich czytelników powieści o Dzikim Zachodzie, mogą czuć się oni nieco zdezorientowani, gdy słyszą lub czytają, że Bird był „indianożercą”, ponieważ jego najsłynniejsze dzieło, tj. Nick of the Woods, przetłumaczone na język polski przez Władysława Ludwika Anczyca w 1872 r. (Duch Puszczy), nie przedstawia amerykańskich Indian jako potworów. W niektórych częściach tłumaczenia – całkiem przeciwnie. Przyczyna tkwi w tym, że dzieło Anczyca stanowi adaptację powieści Birda. Polski pisarz interpretował powieść Nick of the Woods w czasach, gdy Polacy łatwo identyfikowali swój los podbitego narodu ze stanem rdzennych Amerykanów. W pierwszej części artykułu S. Bobowskiego i P. Perlińskiego czytelnik znajdzie prezentację sposobu przedstawiania Indian przez Anczyca, w drugiej zaś – sposoby, w jaki czyni to Bird, oraz przyczyny jego stosunku do rdzennych mieszkańców Ameryki.

EN

All connoisseurs of western American literature and western cinema know that American writer – Robert Montgomery Bird – got famous because of, among other things, full of hatred and even racism portraying Native Americans in his works. From this side his novel Nick of the Woods (1837) is well known. As far as Polish readers of novels of the wild West are concerned, they can feel a bit confused when they hear or read that Bird was such an “Indian-eater”, because his most famous work, i.e. Nick of the Woods, translated into Polish by Władysław Ludwik Anczyc in 1872 (Duch Puszczy), does not present American Indians as monsters. In some parts of the translation – quite oppositely. The point is that the Anczyc’s work is just an adaptation of Bird’s novel. Polish writer was interpreting Nick of the Woods in the times when the Poles easy identified their fate of the conquered nation with the condition of Native Americans. In the first part of the article by S. Bobowski and P. Perlinski a reader will find the presentation of Anczyc’s way of portraying Indians, and in the second – the way of Bird’s with explaining the causes of his attitude towards the American Natives.

Keywords

PL

Robert Montgomery Bird; Władysław Ludwik Anczyc; Indianie; adaptacja; tłumaczenie; analiza porównawcza; powieść amerykańska

EN

Robert Montgomery Bird; Władysław Ludwik Anczyc; American Indians; adaptation; translation; comparative analysis; American novel

• Publisher: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
• Journal: Filoteknos
• Year: 2019
• Issue: 9
• Pages: 378–390

Contributors

author

Bobowski Sławomir

• Uniwersytet Wrocławski

author

Perlinski Paul

References

• Bartleby.com. Nick of the Woods. Robert Montgomery Bird (1806–1854). – https://www.bartleby.com/library/readersdigest/1433.html (17.06.2019).
• Berkhofer, R. F. 1979. The White Man’s Indian. Images of the American from Columbus to the Present. New York: A Division of Random House.
• Bird, R. M. 2003. Nick of the Woods, Or, The Jibbenainosay: A Tale of Kentucky. C. Dahl, ed., intr., Lanham: Rowman&Littlefield Publishers, Inc. – https://books.google.pl/books?id=_zx6He0-w_AC &printsec=frontcover&dq=Robert+Montgomery+Bird:+Nick+of+the+Woods&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjLs-334t_jAhVpsosKHUx6A88Q6AEIMTAB #v=onepage&q&f=false (17.06.2019).
• Blaine, H. A. 1940. Nick of the Woods or Jibbenainosay: A Tale of Kentucky by Robert M. Bird and Cecil B. Williams. – Journal of American History, 27, 138.
• Churchill, W. 2003. Fantasies of the Master Race. Literature, Cinema and the Colonization of the American Indians. San Francisco: City Lights Books.
• Duch Puszczy. 1990. wg dra M. Birda opracował Władysław L. Anczyc. Kraków: Oficyna Cracovia.
• Encyclopedia Britannica. – Robert Montgomery Bird. – https://www.britannica.com/biography/Robert-Montgomery-Bird (17.06.2019).
• Enotes.com. – “Nick of the Woods” – Critical Evaluation. Critical Survey of Literature for Students. – https://www.enotes.com/topics/nick-woods/critical-essays (17.06.2019).
• Fryderyk II Wielki. Wikicytaty. – https://pl.wikiquote.org/wiki/Fryderyk_II_Wielki (17.06.2019).
• Hughes, R. 2011. Whiggery In the Wilderness: The Politics of Indian-hating in Robert Montgomery Bird’s “Nick of the Woods” (1837). – Literature in the Early American Republic: Annual Studies on Cooper and His Contemporaries, 3, 197–226.
• Kilpatrick, J. 1999. Celluloid Indians. Native Americans and Film. Lincoln–London: University of Nebraska Press.
• Penn Library/ Exhibitions. 2012a. Robert Montgomery Bird: Writer and Artist. – http://www.library.upenn.edu/exhibits/rbm/bird/case5.html (17.06.2019).
• Penn Library/ Exhibitions. 2012b. Robert Montgomery Bird: Writer and Artist. Nick of the Woods. – http://www.library.upenn.edu/exhibits/rbm/bird/case6.html (17.06.2019).
• Wala, A. J. R. 2001. Historyczno-polityczne implikacje europocentryzmu w procesie podboju i kolonializacji Ameryki oraz doktrynalnego utrwalania zdobyczy w czasach postkolonialnych po współczesność. – K. Baliszewska, red., A. J. R. Wala, red., Referaty Seminariów Antropologicznych 1990–2000. Atlantic City: PAES/PATE – Wielichowo:Tipi.