Od regresu do sukcesu. Identyfikacja obszarów wiejskich na podstawie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego

• Authors: Tomczak Przemysław , Latocha Agnieszka , Sikorski Dominik , Szmytkie Robert , Kajdanek Katarzyna , Miodońska Paulina

Title variants

EN

From regress to success. Rural identification on the basis of socio-economic development

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W opracowaniu została przedstawiona propozycja metody wyznaczania obszarów o różnym stopniu rozwoju społeczno- gospodarczego (problemowych, sukcesu i faz pośrednich między nimi). W przyjętym postępowaniu badawczym identyfikację różnych typów obszarów przeprowadzono w oparciu o konstrukcję wskaźnika syntetycznego, który uwzględniał sześć cech przypisanych do dwóch kategorii tematycznych (społeczno-demograficznych oraz ekonomiczno-technicznych). Za okres badań przyjęto lata 2003–2019. Zastosowane ujęcie dynamiczne pozwoliło na prześledzenie ścieżki rozwoju społeczno-gospodarczego badanych jednostek w obrębie zaproponowanych czterech typów obszarów. Uzyskane wyniki odnoszą się do gmin wiejskich oraz miejsko-wiejskich województwa dolnośląskiego ze szczególnym wskazaniem na powiat kłodzki, który od wielu lat uznawany jest za obszar problemowy.

EN

The study proposes a method of designating areas at different levels of socio-economic development (problem, success areas, and the intermediate stages between them). In the adopted research procedure, the above-described areas were identified on the basis of a synthetic indicator, which took into account six features assigned to two thematic categories (socio-demographic and economic-technical). The years 2003–2019 were assumed as the research period. The applied dynamic approach made it possible to trace the path of socio-economic development of the surveyed units within the proposed four types of areas. The obtained results refer to rural and urban-rural municipalities of Dolnośląskie (Lower Silesia) Voivodship (województwo), with a particular emphasis on the Kłodzko district (powiat), which has been considered a problem area for many years.

Keywords

PL

obszar problemowy; obszar przejściowy; obszar sukcesu społeczno-gospodarczego; rozwój społeczno-gospodarczy; Dolny Śląsk; powiat kłodzki

EN

problem area; transition area; area of socio-economic success; socio-economic development; Lower Silesia; Kłodzko district

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2021
• Issue: 4(86)
• Pages: 26-47

Contributors

author

Tomczak Przemysław

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego

author

Latocha Agnieszka

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego

author

Sikorski Dominik

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego

author

Szmytkie Robert

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego

author

Kajdanek Katarzyna

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Socjologii

author

Miodońska Paulina

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego

References

• Bański J., 1999, Obszary problemowe w rolnictwie Polski, Prace Geograficzne, nr 172, Warszawa: IGiPZ PAN.
• Bański J., 2005, „Sukces gospodarczy na obszarach wiejskich”, w: B. Głębocki, U. Kaczmarek (red.), Obszary sukcesu na polskiej wsi, Studia Obszarów Wiejskich, t. 8, Warszawa: IGiPZ PAN, PTG, s. 9–20.
• Bański J., 2008, Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego – koncepcja i diagnoza, Studia Obszarów Wiejskich, t. 14, Warszawa: IGiPZ PAN, PTG.
• Bański J., 2014, „Współczesne typologie obszarów wiejskich w Polsce – przegląd podejść metodologicznych”, Przegląd Geograficzny, t. 86, nr 4, s. 441–470, DOI: 10.7163/ PrzG.2014.4.1.
• Bański J., Stola W., 2002, Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, Studia Obszarów Wiejskich, t. 3, Warszawa: IGiPZ PAN, PTG.
• Bański J., Degórski M., Komornicki T., Śleszyński P., 2018, „The delimitation of areas of strategic intervention in Poland: A methodological trial and its results”, Moravian Geographical Reports, t. 26, nr 2, s. 84–94, DOI: 10.2478/mgr-2018-0007.
• Blakely E.J., Bradshaw T.K., 2017, Planning Local Economic Development, Thousand Oaks: Sage.
• Brezdeń P., Górecka S., Tomczak P., 2012, Edukacja i rynek pracy Dolnego Śląska na tle uwarunkowań demograficznych, Rozprawy Naukowe Instytutu Geografii Uniwersytetu Wrocławskiego, t. 22, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
• Broda-Wysocki P., Kurowski P., 2013, „Próg interwencji socjalnej czy minimalny dochód socjalny? Refleksja nad propozycjami zmian w pomocy społecznej”, Polityka Społeczna, t. 40, nr 4, s. 1–6.
• Churski P., 2004, Obszary problemowe w Polsce z perspektywy celów polityki regionalnej Unii Europejskiej, Włocławek: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.
• Ciok S., 1991, Sudety. Obszar problemowy, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1236, Studia Geograficzne, nr 51. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Ciok S., 1994, Wybrane obszary problemowe Polski Południowo-Zachodniej, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1631, Studia Geograficzne, nr 62, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
• Ciok S., 1996, „Teoretyczne i empiryczne koncepcje obszarów problemowych”, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1796, s. 5–26.
• Czapiewski K., 2006, „Rural areas of success – in search of definition and measures”, w: T. Komornicki, K. Czapiewski (red.), Regional Periphery in Central and Eastern Europe, EUROPA XXI, t. 15, Warszawa: IGiPZ PAN, PTG, s. 77–86.
• Czapiewski K., 2008, „Sustainability and success – a case study of Mazovia region”, w: T. Komornicki (red.), New Functions of Rural and Industrial Space in Central and Eastern Europe, EUROPA XXI, t. 17, Warszawa: IGiPZ PAN, PTG, s. 45–54.
• Czapiewski K., 2010, Koncepcja wiejskich obszarów sukcesu społeczno-gospodarczego i ich rozpoznanie w województwie mazowieckim, Studia Obszarów Wiejskich, t. 22, Warszawa: IGiPZ PAN, PTG.
• Czyż T., 2016, „Metoda wskaźnikowa w geografii społeczno-ekonomicznej”, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, nr 34, s. 9–19.
• Domański R., 2006, Gospodarka przestrzenna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Eberhardt P., 1989, Regiony wyludniające się w Polsce, Prace Geograficzne, nr 148, Warszawa: IGiPZ PAN.
• Falkowski J., Szamota P., 2005, „Sukcesy i niepowodzenia w rozwoju obszarów wiejskich w latach 1989–2004 na wybranych przykładach północnej Polski”, w: B. Głębocki, U. Kaczmarek (red.), Obszary sukcesu na polskiej wsi, Studia Obszarów Wiejskich, t. 8, Warszawa: IGiPZ PAN, PTG, s. 21–39.
• Hełdak M., 2008, „Przemiany funkcjonalne obszarów wiejskich Sudetów po integracji z Unią Europejską”, w: Infrastruktura i ekologia terenów wiejskich, t. 8. Kraków: Polska Akademia Nauk, s. 91–102.
• Jokiel B., Zagożdżon A., 1981, Statystyka z elementami matematyki dla geografów, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kapusta F., 2012a, „Poziom infrastruktury technicznej i społecznej jako indykator i stymulator rozwoju regionalnego”, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, z. 29, s. 315–325.
• Kapusta F., 2012b, „Zmiany infrastruktury polskiej wsi w warunkach Unii Europejskiej”, Journal of Agribusiness and Rural Development, t. 24, nr 2, s. 107–118.
• Kołodziejczyk D., 2012, „The spatial diversity of water supply and sewer systems in Polish rural areas in the 1995–2010 period”, Studia Regionalne KPZK PAN, t. 36, s. 53–69.
• Kołodziejczyk D., 2014, „Infrastruktura w rozwoju społeczno-gospodarczym gmin w Polsce”, w: A. Olszańska, J. Szymańska (red.), Agrobiznes 2014. Problemy ekonomiczne i społeczne, Prace Naukowe UE we Wrocławiu, nr 360, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, s. 198–207.
• Konkurencyjność powiatów województwa dolnośląskiego w latach 1999–2004, 2006, Analizy statystyczne, Wrocław: Urząd Statystyczny we Wrocławiu.
• Kulikowski R., 1992, „Obszary problemowe rolnictwa w Polsce”, w: Wybrane zagadnienia obszarów wiejskich, Biuletyn KPZK PAN, nr 158, Warszawa: KPZK PAN, s. 23–40.
• Kutkowska B., 2012, „Nowe funkcje obszarów wiejskich na przykładzie terenu sudeckiego”, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, z. 29, s. 97–110.
• Latocha A., 2012, „Changes in the rural landscape of the Polish Sudety Mountains in the post-war period”, Geographia Polonica, t. 85, nr 4, s. 13–21, DOI: 10.7163/Gpol.2012.4.21.
• Latocha A., 2013, „Wyludnione wsie w Sudetach. I co dalej?”, Przegląd Geograficzny, t. 85, nr 3, s. 323–346.
• Latocha A., 2017, „Odradzanie wsi? Przemiany ludnościowo-osadnicze na ziemi kłodzkiej w okresie powojennym”, Studia Obszarów Wiejskich, t. 48, s. 29–50, DOI: 10.7163/SOW.48.3.
• Latocha A., Szmytkie R., Sikorski D., Tomczak P., Kajdanek K., Miodońska P., 2021, „Reviving villages – a proposal for a concept and identification. A methodological approach”, Geographia Polonica, t. 94, nr 1, s. 5–27, DOI: 10.7163/GPol.0191.
• Li Y., Westlund H., Liu Y., 2019, „Why some rural areas decline while some others not: An overview of rural evolution in the world”, Journal of Rural Studies, t. 68, s. 135–143, DOI: 10.1016/j.jrurstud.2019.03.003.
• Mitrică B., Şerban P., Mocanu I., Grigorescu I., Damian N., Dumitraşcu M., 2020, „Social development and regional disparities in the rural areas of Romania: Focus on the social disadvantaged areas”, Social Indicators Research, t. 152, nr 1, s. 67–89, DOI: 10.1007/s11205-020-02415-7.
• Nowak E., 1989, Metody taksonomiczne w klasyfikacji obiektów społeczno-ekonomicznych, Warszawa: PWE.
• Ostrowski L., 1996, Infrastruktura techniczna obszarów wiejskich. Stan i perspektywy, Warszawa: IERiGŻ.
• Parysek J.J. (red.), 2004, Rozwój regionalny i lokalny w Polsce w latach 1989–2002, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
• Pašakarnis G., Maliene V., 2010, „Towards sustainable rural development in Central and Eastern Europe: Applying land consolidation”, Land Use Policy, t. 27, nr 2, s. 545–549.
• Perry M., 2010, Controversies in Local Economic Development, Abingdon: Routledge.
• Ratajczak M. ,1999, Infrastruktura w gospodarce rynkowej, Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.
• Rosner A. (red.), 1999, Typologia wiejskich obszarów problemowych, Warszawa: IRWiR PAN.
• Rosner A., 2000, „Wiejskie obszary problemowe pod kątem widzenia rozwoju gospodarczego”, w: A. Rosner (red.), Lokalne bariery rozwoju obszarów wiejskich, Warszawa: Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa, s. 12–29.
• Rosner A. (red.), 2002, Wiejskie obszary kumulacji barier rozwojowych, Problemy Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Warszawa: IRWiR PAN.
• Rosner A. (red.), 2007, Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian, Problemy Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Warszawa: IRWiR PAN.
• Rosner A., 2012, Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich. Wiejskie obszary zmniejszające zaludnienie i koncentrujące ludność wiejską, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Sánchez-Zamora P., Gallardo-Cobos R., Ceña-Delgado F., 2014, „Rural areas face the economic crisis: Analyzing the determinants of successful territorial dynamics”, Journal of Rural Studies, t. 35, s. 11–25, DOI: 10.1016/j.jrurstud.2014.03.007.
• Sikorski D., Latocha A., Szmytkie R., Kajdanek K., Miodońska P., Tomczak P., 2020, „Functional changes in peripheral mountainous areas in east central Europe between 2004 and 2016 as an aspect of rural revival? Kłodzko County case study”, Applied Geography, t. 122, s. 1–14, DOI: 10.1016/j.apgeog.2020.102223.
• Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł., 2018, Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap III, Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Stola W., 1993, Struktura przestrzenna i klasyfikacja funkcjonalna obszarów wiejskich Polski, Dokumentacja Geograficzna, z. 3, Warszawa: IGiPZ PAN.
• Szmytkie R., Tomczak P., 2015, „Współczesne tendencje zmian ludnościowych i funkcjonalnych na obszarach wiejskich Ziemi Kłodzkiej”, Studia Obszarów Wiejskich, t. 37, s. 181–194, DOI: 10.7163/ SOW.37.11.
• Szmytkie R., Tomczak P., 2017, „Revival of rural settlements in Kłodzko land”, Geographia Polonica, t. 90, nr 3, s. 319–333, DOI: 10.7163/GPol.0097.
• Szmytkie R., Tomczak P., 2018, „Rozwój działalności gospodarczej jako wyraz »odradzania się« wsi na ziemi kłodzkiej”, Studia Obszarów Wiejskich, t. 49, s. 39–57.
• Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T., 2017, „Delimitation of problem areas in Poland”, Geographia Polonica, t. 90, nr 2, s. 131–138.
• Śleszyński P., Wiśniewski R., Szejgiec-Kolenda B., 2018, „Demographic processes in Poland in the years 1946–2016 and their consequences for local development: current state and research perspectives”, Geographia Polonica, t. 91, nr 3, s. 317–334, DOI: 10.7163/GPol.0123.
• Tomczak P., 2020, „Stan i przestrzenne zróżnicowanie wybranych elementów infrastruktury technicznej w Polsce, na Dolnym Śląsku i w powiecie kłodzkim”, w: A. Marek (red.), Ziemia kłodzka w kulturze, architekturze i przyrodzie, Pelplin: Bernardinum, s. 234–258.
• Wawrzyniak D., 2015, „Analiza porównawcza poziomu rozwoju infrastruktury technicznej województw Polski z wykorzystaniem metod taksonomicznych”, Metody ilościowe w badaniach ekonomicznych, t. 16, nr 4, s. 181–190.
• Woods M., 2012, „Rural geography III: Rural futures and the future of rural geography”, Progress in Human Geography, t. 36, nr 1, s. 125–134, DOI: 10.1177/0309132510393135.
• Woods M., 2013, „Rural development, globalization and European regional policy: Perspectives from the DERREG project”, Geographia Polonica, t. 86, nr 2, s. 99–109, DOI: 10.7163/GPol.2013.11.
• Woods M., McDonagh J., 2011, „Rural Europe and the world: Globalization and rural development (Editorial)”, European Countryside, t. 3, nr 3, s. 153–163, DOI: 10.2478/v10091-012-0001-z.
• Zagożdżon A., 1988, „Kilka uwag o obszarach problemowych”, w: Gospodarka przestrzenna, region, lokalność, Biuletyn KPZK, nr 138, Warszawa: KPZK PAN.
• Zagożdżon A., 1990, „Wybrane problemy ludnościowe Sudetów na tle rozwoju regionalnego”, Studia KPZK PAN, t. 96, s. 95–111.