Wpływ biografii językowej na idiolekt. Mowa przesiedleńców z Tarnopolszczyzny mieszkających w regionie lubuskim

• Authors: Augustyniak-Żmuda Gabriela

Title variants

Impact of language biography on the idiolect. Speech of people resettled from the province Tarnopol region to the Lubusz region

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono biografie językowe i idiolekty dwóch osób przesiedlonych po 1945 r. z dawnego województwa tarnopolskiego na teren województwa lubuskiego. W rekonstrukcji każdej biografii językowej wyodrębniono poszczególne etapy życia człowieka (dzieciństwo, młodszy wiek szkolny, dorastanie, dorosłość, starość). Po przedstawieniu biografii językowych informatorów zaprezentowano przykłady wybranych cech fonetycznych występujących w ich idiolektach oraz zestawienie liczbowe i procentowe tych cech. Następnie omówiono wpływ biografii językowej na idiolekt każdego z informatorów.

EN

The article presents language biographies and idiolects of two people resettled after 1945 from the province Tarnopol to the Lubusz region. The reconstruction of each language biography considers different life stages (childhood, early school years, adolescence, adulthood, old age). After presenting the linguistic biographies of the informants examples of selected phonetic features found in their idiolects as well as their numerical and percentage breakdown have been shown. The next section offers a discussion of the impact of language biography on the idiolect of each informant.

Keywords

PL

biografia językowa; idiolekt; region lubuski; przesiedleńcy

EN

language biography; idiolect; Lubusz region; resettlement

• Publisher: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Journal: Język Polski
• Year: 2021
• Volume: 101
• Issue: 4
• Pages: 75-89

Contributors

author

Augustyniak-Żmuda Gabriela

• Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie

References

• Babbie E. 2009: Podstawy badań społecznych, przeł. W. Betkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Bartnicka-Dąbkowska B. 1965: Podstawowe wiadomości z dialektologii polskiej z ćwiczeniami, red. B. Wieczorkiewicz, wyd. 2, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
• Blommaert J. 2008: Language, asylum, and the national order, „Urban Language & Literacies”, vol. 50, s. 2–21.
• Blommaert J., Backus A. 2013: Superdiverse Repertoires and the Individual, [w:] I. de Saint-Georges, J.-J. Weber (red.), Multilingualism and Multimodality. Current Challenges for Educational Studies, Sense Publishers, Rotterdam–Boston–Taipei, s. 11–32.
• Busch B. 2017: Expanding the Notion of the Linguistic Repertoire: On the Concept of Spracherleben – The Lived Experience of Language, „Applied Linguistics”, vol. 38(3), s. 340–358.
• Cooley Ch.H. 1992: Grupy pierwotne, [w:] J. Mucha, Cooley, Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, Warszawa, s. 209–214.
• Drzazgowski M. 1992: O nazwie chachłacka mowa, [w:] K. Handke (red.), Słowiańskie pogranicza językowe. Zbiór studiów, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa, s. 29–35.
• Dzięgiel E. 2003: Polszczyzna na Ukrainie. Sytuacja językowa w wybranych wsiach chłopskich i szlacheckich, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa.
• Dzięgiel E. 2017: Odmiany terytorialne i społeczne współczesnego języka polskiego na Ukrainie, „LingVaria” 12 (24), s. 199–210.
• EJO: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999.
• Franceschini R., Miecznikowski J. (red.) 2004: Laben mit mehreren Sprachen. Sprachbiographien. Vivre avec plusieurs langues. Sprachbiographien. Biographies langagières, Peter Lang, Bern–Berlin.
• Głuszkowski M. 2011: Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców rejonu suwalsko-augustowskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Głuszkowski M. 2013: Idiolektalne zróżnicowanie przełączania kodów w dwujęzyczności starowierców regionu suwalsko-augustowskiego, „Acta Baltico-Slavica”, z. 37, s. 265–275.
• Golachowska E. 2006: Język i kultura mieszkańców wsi włościańskich i szlacheckich dawnej ziemi drohickiej na Podlasiu. Studium socjolingwistyczne, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Grek-Pabisowa I. 1983: Słownictwo rosyjskiej wyspy gwarowej staroobrzędowców mieszkających w Polsce. Rozwój i stan dzisiejszy, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Grek-Pabisowa I., Maryniakowa I. 1999: Współczesne gwary polskie na dawnych kresach północno-wschodnich, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Halliday M.A.K. 1968 (1964): The sers and uses od language, [w:] J. Fishman, Readings in the sociology of language, Mouton & Co, The Huge, s. 56.
• Handke K. 1993: Przedmowa, [w:] Region i regionalizm – pojęcia i rzeczywistość, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa, s. 7–11.
• Hermanns H. 1987: Narrative interview: A new tool for sociological field research, „Folia Sociologica”, vol. 13, s. 43–56.
• Hoffmann-Riem Ch. 1980: Die Sozialforschung einer interpretativen Soziologie, „Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie”, vol. 2, s. 339–372.
• Homa E. 1979: Współczesne gwary Pomorza Środkowego. Studium socjolingwistyczne, cz. 1, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Słupsk, s. 5–39, 252–271.
• Jankowiak M. 2009: Gwary białoruskie na Łotwie w rejonie krasławskim. Studium socjolingwistyczne, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Kaufmann J.C. 2010: Wywiad rozumiejący, tłum. A. Kapciak, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Klatta P. 2012: Zróżnicowanie osadnicze obszaru województwa lubuskiego, [w:] B.A. Orłowska, K. Wasilewski (red.), Mniejszości regionu pogranicza polsko-niemieckiego. Separacja, adaptacja, integracja, asymilacja, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Gorzów Wielkopolski, s. 127–135.
• Kłoskowska A. 2012: Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 79–299.
• Kurek H. 1990: Metodologia socjolingwistycznego badania fonetyki języka mówionego środowisk wiejskich (na przykładzie kilku wsi Beskidu Niskiego), nakł. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Libura A. 2014: Atrycja języka odziedziczonego, [w:] A. Dąbrowska, U. Dobesz (red.), 40 lat wrocławskiej glottodydaktyki polonistycznej. Teoria i praktyka, Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław, s. 303–312.
• Lipińska E., Seretny A. 2012: Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie szkolnictwa polonijnego w Chicago, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Martinet A. 1961: A Functional View of Language, Oxford Clarendon Press, Oxford.
• Meng K. 2004: Russlanddeutsche Sprachbiographien – Rückblick auf ein Projekt, [w:] R. Franceschini, J. Miecznikowski (red.), Laben mit mehreren Sprachen. Sprachbiographien. Vivre avec plusieurs langues. Sprachbiographien. Biographies langagières, Peter Lang, Bern–Berlin, s. 97–117.
• Miśkiewicz A. 2009: Tatarzy na Ziemiach Zachodnich Polski w latach 1945–2005, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta, Gorzów Wielkopolski.
• Montrul S. 2002: Incomplete Acquisition and Attrition of Spanish Tense/Aspect Distinctions in Adult Bilinguals, „Bilingualism: Language and Cognition”, vol. 5(1), s. 40.
• Morita K. 2006: Przemiany socjolingwistyczne w polskich społecznościach na Litwie (region trocki) i Białorusi (region iwieniecki). Studium porównawcze, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Norton B. 2000: Identiti and language learning: social processes and educational practice, Longman, New York.
• Paryl W. 1978: Oddziaływanie języka literackiego na niektóre dialekty Ziem Zachodnich, „Studia Linguistica” IV, s. 71–81.
• Piotrowski A., Ziółkowski M. 1976: Zróżnicowanie językowe a struktura społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Polinsky M. 1995: Cross-Linguistic Parallels in Language Loss, „Southwest Journal of Linguistics”, vol. 14(1–2), s. 88–123.
• Polinsky M., Kagan O. 2007: Heritage Languages: In the «Wild» and in the Classroom, „Language and Linguistics Compass”, vol. 1(5), s. 368–395.
• Rieger J., Cechosz-Felczyk I., Dzięgiel E. 2007: Język polski na Ukrainie w końcu XX wieku, cz. 2, Polszczyzna w Lwowskiem, Żytomierskiem i na Podolu. Teksty, Wydawnictwo Lexis, Kraków, s. 18–20, 28–32, 39–42, 50–53.
• Riehl C.M. 2009: Sprachkontaktforschung. Eine Einführung, Gunter Narr Verlag, Tübingen.
• Romaine S. 1989: Bilingualism, Basil Blackwell, Oxford.
• Schütze F. 1977: Die Technik des narrativen Interviews in Interaktionsfeldstudien dargestellt an einem Projekt zur Erforschung kommunalen Machtstrukturen, [w:] Arbeitsberichte und Forschungsmaterialien, Universität Bielefeld, der Fakultät für Soziologie der Universität, Bielefeld, vol. 1, s. 1–62.
• Schütze F. 1983: Biographieforschung und narrativer Interview, „Neue Praxis”, vol. 13, s. 283–293.
• Schütze F. 1984: Kognitive Figuren des autobigraphfischen Stegrelferzählens, [w:] M. Kohli, G. Robert (red.), Biographie und Soziale Wirklichkeit: neue Beiträge und Forschungsperspektiven, Metzler, Stuttgart, s. 78–117.
• Schütze F. 1987: Das narrative Interview in Interaktionsfeldstudien I, Studienbrief der Fernuniversität Hagen, Hagen.
• Smułkowa E. 2002: Frekwencja tekstowa białoruskich typów akcentuacyjnych rzeczowników (Na podstawie próbek tekstów gwarowych z okolicy Witebska i Sokółki), [w:] eadem, Białoruś i pogranicza. Studia o języku i społeczeństwie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 69–84.
• Thomason S.G. 2001: Language contact, University Press, Edinburgh.
• Thompson P. 1978: The Voice of the Past. Oral History, Oxford University Press, Oxford.
• Trempała J. (red.) 2011: Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Urbańczyk S. 1956: Rozwój języka narodowego. Pojęcie i terminologia, [w:] Z. Stieber (red.), Z dziejów powstawania języków narodowych i literackich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 9–36.
• Valdés G. 1995: The Teaching of Minority Languages as «Foreign» Languages: Pedagogical and Theoretical Challenges, „Modern Language Journal”, vol. 79(3), s. 299–328.
• Valdés G. 2000: Teaching Heritage Languages: An Introduction for Slavic-Language-Teaching Professionals, [w:] O. Kagan, B. Rifkin (red.), Learning and Teaching of Slavic Languages and Cultures: Toward the 21st Century, Slavica Publishers, Bloomington, s. 375–403.
• Weinreich U. 1968: Is a Structural Dialectology Possible, [w:] J.A. Fishmann (red.), Readings in the Sociology of Language, Mouton & Co, The Hague, s. 306.
• Weinreich U. 1970: Languages in Contact. Findings and Problems, Mouton, The Hague–Paris.
• Wyderka B. 2001: Przemiany językowe na ziemiach zachodnich i północnych, [w:] S. Gajda (red.), Najnowsze dzieje języków słowiańskich. Język polski, Uniwersytet Opolski, Opole, s. 460–476.
• Zawadowski L. 1961: Fundamental relations in language contact, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XX, s. 3–26.
• Zdaniukiewicz A. 1972: Procesy integracji językowej na Ziemiach Zachodnich i Północnych w świetle analizy ilościowej, „Prace Filologiczne” XXIII, s. 283–288.
• Zielińska A. 2002: Polska mniejszość na Litwie Kowieńskiej. Studium socjolingwistyczne, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Zielińska A. 2012: Wielojęzyczność w województwie lubuskim. Stan współczesny, [w:] B.A. Orłowska, K. Wasilewski (red.), Mniejszości regionu pogranicza. Separacja, adaptacja, integracja, asymilacja, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Gorzów Wielkopolski, s. 13–23.
• Zielińska A. 2013: Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa.
• Zielińska A. 2018: Biografie językowe osób bilingwalnych z polsko-niemieckiego pogranicza, [w:] Z. Greń (red.), „Z Polskich Studiów Slawistycznych”, seria 13, t. 2, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, s. 359–268.

Identifiers

DOI

https://doi.org/10.31286/JP.101.4.6