Stan i perspektywy edukacyjnej turystyki przyrodniczej na Roztoczu w kontekście strategii aktywnego uczestnictwa

• Authors: Teresa Brzezińska-Wójcik , Andrzej Świeca

Title variants

EN

Condition and Perspectives of Educational Environmental Tourism in Roztocze in the Context of the Hands-On Activity Strategy

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Poznawczy komponent turystyki przyrodniczej odzwierciedla więzi między turystyką i edukacją, niezależnie od motywu podróży, czy indywidualnych korzyści turysty. Na Roztoczu bardzo dobrą podstawę turystyki edukacyjnej stanowią jego unikatowe zasoby. W niniejszym opracowaniu podjęto próbę oceny aktualnej oferty w zakresie turystyki edukacyjnej, geoturystyki, sylwanoturystyki, birdwatchingu i apiturystyki na Roztoczu, a następnie pokazano możliwości zastosowania strategii aktywnego uczestnictwa (hands-on activity) w produktach turystyki przyrodniczej z myślą o ich rozbudowaniu lub dywersyfikacji. Cel ten zrealizowano stosując metody: desk research, odsiewu, analizy historycznej i analizy możliwości rozwoju, jak również inwentaryzacji terenowej oraz wywiadu środowiskowego z organizatorami produktów. Szczególne znaczenie dla rozwoju edukacyjnej turystyki przyrodniczej ma Roztoczański Park Narodowy, w którego ofercie łączy się kognitywizm z doświadczaniem wielozmysłowym i żywymi emocjami. Treści geoturystyczne odzwierciedlają produkty liniowe (szlaki i ścieżki edukacyjne), punktowe (muzea), a także produkty-rzeczy (mapy). Uprawianiu sylwanoturystyki służą ścieżki dydaktyczne na terenie roztoczańskich lasów państwowych. Najmłodszą formą turystyki jest na Roztoczu apiturystyka w gospodarstwach agroturystycznych. Zastosowanie strategii aktywnego uczestnictwa jest jednym z warunków niezbędnych w interpretacji dziedzictwa przyrodniczego w dobie nowych trendów 3 E, 4 H lub REAL travel. Uzyskane wyniki sugerują, że duże możliwości w tym zakresie ma obszar Roztoczańskiego Parku Narodowego oraz takie produkty, jak: Ścieżka Edukacyjna „DINOZAURY Krasnobród”, Szlak Geoturystyczny Roztocza Środkowego, gospodarstwo pszczelarskie Ulik. Wydaje się, że zastosowanie strategii aktywnego uczestnictwa w tworzeniu/uzupełnianiu produktów turystycznych na Roztoczu, umożliwi uczestnikom/odwiedzającym skorzystanie z nich w sposób efektywny i wartościowy. Może być także podstawą dalszej aktywizacji gospodarczej regionu.

EN

The cognitive component of environmental tourism reflects the relation between tourism and education, irrespective of the purpose of travel or individual benefits for the tourist. The unique natural values of Roztocze provides a very rich basis for educational tourism. This paper attempts to evaluate the current offer in the scope of educational tourism, geotourism, sylvan tourism, aviotourism and apitourism in Roztocze. It also presents the possibilities of application of the hands-on activity strategy in products of environmental tourism in terms of their development or diversification. The objective was implemented by means of the following methods: desk research, elimination, historical analysis and analysis of possibilities of development, as well as field inventory and interview with the organisers of the products. The Roztocze National Park is of particular importance for the development of the educational environmental tourism. In the Roztocze National Park offer, it combines the cognitivism with sensory and emotional experiences. The geotourism aspect is represented by linear (educational trails and paths ), local products (museums ), and item products (maps ). Sylvan tourism is supported by didactic paths in the state forests of Roztocze. Apitourism is the youngest form of environmental tourism in Roztocze region. The application of the hands-on activity strategy is one of the conditions necessary in the interpretation of the environmental heritage in the era of new trends, namely 3 E, 4 H, or REAL travel. The results of the analysis of the functioning tourist products in Roztocze reveal its elements present in some of them. The obtained results suggest that extensive possibilities in the scope exist in the area of the Roztocze National Park, as well as in the scope of products such as: the Educational Trail “DINOZAURY Krasnobród,” Geotourist Trail of the Middle Roztocze, or bee farm Ulik. It seems that the application of the hands-on activity strategy in the development/supplementation of tourist products in Roztocze will allow the participants/visitors to benefit from such products in an efficient and valuable way. It may also provide the basis for the further economic activisation of the region.

Keywords

PL

edukacja; turystyka przyrodnicza; strategia aktywnego uczestnictwa; Roztocze

• Publisher: Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu
• Journal: Barometr Regionalny. Analizy i prognozy
• Year: 2014
• Issue: 4(38)
• Pages: 123-132

Contributors

author

Teresa Brzezińska-Wójcik

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

author

Andrzej Świeca

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

References

• Anderwald D. (2007): Turystyka ornitologiczna — co to takiego? [w:] Z. Wnuk i M. Ziaja (red.): Turystyka w obszarach Natura 2000, Rzeszów, Uniwersytet Rzeszowski w Rzeszowie.
• Baczmański J. (2014): Pszczelarska ścieżka edukacyjna. pasieka24.pl, [dostęp: 2014.12.11], [@:] http://pasieka24.pl/wszystkie-nr-pasieki/112-pasieka-32014/1330-pszczelarska-cieka-edukacyjna.html.
• Bell S. (1997): Design for Outdoor Recreation. London, Spon Press.
• Bell S., Tyrväinen L., Sievänen T., Pröbstl U., Simpson M. (2007): Outdoor Recreation and Nature Tourism: A European Perspective. „Living Reviews in Landscape Research”, nr 1(2), s. 1–46.
• Boo E. (1990): Ecotourism. The Potentials and Pitfalls. Washington, D.C., World Wildlife Fund.
• Brzezińska-Wójcik T. (2012): Produkty geoturystyczne w województwie lubelskim jako przykład działań innowacyjnych, poszerzających dotychczasową ofertę turystyczną regionu. [w:] D. Jegorow i A. Niedużak (red.): Wpływ sektora B+R na wzrost konkurencyjności polskiej gospodarki przez rozwój innowacji. T. 1, Chełm, Chełmskie Stowarzyszenie Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Civis.
• Brzezińska-Wójcik T.: Strategia hands-on activity w kreowaniu geoproduktów w kontekście edukacji, interpretacji i promocji geodziedzictwa na Roztoczu (środkowowschodnia Polska). „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”, [w druku].
• Brzezińska-Wójcik T., Harasimiuk M. (2009): Dziedzictwo geologiczne Roztocza — problemy ochrony i udostępnienia turystycznego. [w:] R. Reszel i T. Grabowski (red.): Roztocze — region pogranicza przyrodniczo-kulturowego. Materiały polsko-ukraińskiej konferencji naukowej 35 lat ochrony dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego Roztocza — regionu pogranicza. Zwierzyniec, 9–10 września 2009 r., Zwierzyniec–Stare Babice, Roztoczański Park Narodowy; Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk.
• Buckley R., Robinson J., Carmody J., King N. (2008): Monitoring for Management of Conservation and Recreation in Australian Protected Areas. „Biodiversity and Conservation”, nr 17(14), s. 3589–3606.
• Caulton T. (1998): Hands-On Exhibitions. Managing Interactive Museums and Science Centres. London–New York, Routledge.
• Cieszewska A. (2008): Zasady organizacji turystyki i wypoczynku na obszarach leśnych w krajach Unii Europejskiej. „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej”, nr 10(3), s. 179–192.
• Connell J. (2009): Birdwatching, Twitching and Tourism. Towards an Australian Perspective. „Australian Geographer”, nr 40(2), s. 203–217.
• Fijałkowski D. (2003): Ochrona przyrody i środowiska na Lubelszczyźnie. Lublin, Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
• Fijałkowski D., Izdebski K. (2008): Szata roślinna. [w:] S. Uziak i R. Turski (red.): Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny, Lublin, Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
• Font X., Tribe J. (2000): Forest Tourism and Recreation. Case Studies in Environmental Management. Wallingford, Oxon, UK–New York, CABI Pub.
• Gossling S. (1999): Ecotourism. A Means to Safeguard Biodiversity and Ecosystem Functions? „Ecological Economics”, nr 29(2), s. 303–320.
• Graja-Zwolińska S., Spychała A. (2013): What is Nature Tourism? Case Study: University Students. „Turyzm”, nr 23(1), s. 37–45.
• Halpenny E., Otte N.R. (1999): Not just nature. www.ourplanet.com, [dostęp: 2014.12.11], [@:] http://www.ourplanet.com/imgversn/101/otte.html.
• Henningar-Shuh J. (1999): Teach Yourself to Teach with Objects. [w:] E. Hooper-Greenhill (red.): The Educational Role of the Museum, Leicester readers in museum studies, London–New York, Routledge.
• Hose T.A. (2006): Geotourism and Interpretation. [w:] R.K. Dowling i D. Newsome (red.): Geotourism, Amsterdam–Boston, Elsevier Butterworth-Heinemann.
• Izdebski K. (2002): Szata roślinna. [w:] J. Buraczyński (red.): Roztocze. Środowisko przyrodnicze, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie.
• Izdebski K., Grądziel T. (1971): Roztocze. Przyroda Polska, Warszawa, „Wiedza Powszechna”.
• Janeczko E., Anderwald D. (2011): Birdwatching jako nowa forma turystyki na obszarach leśnych i przyrodniczo cennych w Polsce. „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie”, nr 13(2), s. 307–314.
• Kaszewski B. (2008): Klimat. [w:] S. Uziak i R. Turski (red.): Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny, Lublin, Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
• Kawałko D. (2001): Kamieniarstwo na Roztoczu — próba porównania ośrodków bruśnieńskiego i józefowskiego. [w:] A. Jarosz i A. Michałowski (red.): Problemy ochrony środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego na pograniczu polsko-ukraińskim. Region Roztocza. T. 2, Lubaczów–Jarosław, Wydaw. Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.
• Kowalczyk A. (red.) (2010): Turystyka zrównoważona. Turystyka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Kruczek Z., Kurek A., Nowacki M. (2003): Krajoznawstwo. Zarys teorii i metodyki. Kraków, Wydawnictwo „Proksenia”.
• Krzymowska-Kostrowicka A. (1999): Geoekologia turystyki i wypoczynku. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Lane B. (1994): Sustainable Rural Tourism Strategies: A Tool for Development and Conservation. „Journal of Sustainable Tourism”, nr 2(1/2), s. 102–111.
• Laurow Z. (2000): Rekreacja i turystyka w lesie wielofunkcyjnym. [w:] K. Pieńkos (red.): Problemy turystyki i rekreacji w lasach Polski. Krajowa konferencja naukowa, Warszawa, PTL.
• Maćkowiak M., Jęczmyk A. (2013): Strategia hands-on activity w turystyce wiejskiej i jej wykorzystanie w tworzeniu edukacyjnych produktów turystycznych. „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”(304), s. 134–143.
• Madras-Majewska B., Majewski J. (2013): Apiturystyka jako forma turystyki edukacyjnej. „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”(304), s. 144–152.
• Mastny L. (2001): Treading Lightly. New Paths for International Tourism. Worldwatch Paper, t. 159, Washington, DC, Worldwatch Institute.
• Michalczyk Z., Wilgat T. (2008): Wody. [w:] S. Uziak i R. Turski (red.): Środowisko przyrodnicze Lubelszczyzny, Lublin, Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
• Migoń P. (2012): Geoturystyka. Turystyka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mika M. (2007): Formy turystyki poznawczej. [w:] W. Kurek (red.): Turystyka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mileska M.I. (1963): Regiony turystyczne Polski. Stan obecny i potencjalne warunki rozwoju. „Prace Geograficzne”(43).
• Millennium Ecosystem Assessment (2005): Ecosystems and Human Well-being: Biodiversity Synthesis. Washington, DC, World Resources Institute.
• Newsome D., Dowling R.K. (2006): The Scope and Nature of Geoturism. [w:] R.K. Dowling i D. Newsome (red.): Geotourism, Amsterdam–Boston, Elsevier Butterworth-Heinemann.
• Newsome D., Dowling R.K. (red.) (2010): Geotourism: The Tourism of Geology and Landscape. Oxford, Goodfellow Publishers Limited.
• Newsome D., Moore S.A., Dowling R.K. (2002): Natural Area Tourism. Ecology, Impacts, and Management. Aspects of tourism, Clevedon–Buffalo, Channel View Publications.
• Osadczuk A., Osadczuk K. (2009): Szanse i perspektywy rozwoju geoturystyki jako nowej formy postrzegania obiektów przyrody nieożywionej i poznawania zjawisk naturalnych. [w:] M. Dutkowski (red.): Problemy turystyki i rekreacji. T. 1, Szczecin, Oficyna In Plus.
• Referowska-Chodak E. (2012): Ochrona przyrody w edukacji leśnej społeczeństwa. „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie”, nr 14(3), s. 72–85.
• Ritchie B.W., Carr N., Cooper C. (2003): Managing Educational Tourism. Aspects of tourism, t. 10, Clevedon England–Buffalo N.Y., Channel View Publications.
• Słomka T., Kicińska-Świderska A. (2004): Geoturystyka — podstawowe pojęcia. „Geoturystyka”, nr 1(1), s. 5–8.
• Smith V.L. (1996): Indigenous Tourism: The Four H’s. [w:] T. Hinch i R.W. Butler (red.): Tourism and Indigenous Peoples, Issues in tourism series, London, International Thomson Business Press.
• Stachyra P. (2012): Roztocze (OSO ). [w:] M. Jujka-Radziewicz i E. Okołów (red.): Co kryje natura? Przewodnik po wybranych obszarach Natura 2000, Marki, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.
• Steven R., Morrison C., Castley G. (2014): Birdwatching and Avitourism: a Global Review of Research into Its Participant Markets, Distribution and Impacts, Highlighting Future Research Priorities to Inform Sustainable Avitourism Management. „Journal of Sustainable Tourism”(12), s. 1–20.
• Stueve A.M., Cock S.D., Drew D. (2002): The Geotourism Study: Phase 1 Executive Summary. Washington, DC, Travel Industry Association of America.
• Szczepanowski A.E. (2012): Markowe produkty turystyczne. Warszawa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Świeca A., Brzezińska-Wójcik T., Grabowski T., Kałamucki K., Krukowska R., Tucki A. (2013): Turystyka i edukacja w Roztoczańskim Parku Narodowym i w jego otulinie. [w:] R. Reszel i T. Grądziel (red.): Roztoczański Park Narodowy. Przyroda i człowiek, Zwierzyniec, Roztoczański Park Narodowy.
• „Tourism 2020”, Vol. 7. Vision Global Forecasts and Profiles of Market Segments. (2002), Madrid, United Nations World Tourism Organization.
• Tucki A. (2009): Potencjal turystyczny regionu lubelskiego. „Annales UMCS. Sectio B. Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia”, nr 64(1), s. 15–35.
• Tyrväinen L., Silvennoinen H., Nousiainen I., Tahvanainen L. (2001): Rural Tourism in Finland: Tourists’ Expectation of Landscape and Environment. „Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism Research”, nr 1(2), s. 133–149.
• Wyrzykowski J. (1986): Geograficzne uwarunkowania rozwoju urlopowej turystyki wypoczynkowej w Polsce. Acta Universitatis Wratislaviensis Studia Geograficzne, t. 44, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.