PL
W artykule przedstawiono koncepcję kwestii rolnej i ewolucję poglądów na temat jej źródeł i sposobów rozwiązywania. Jedno z pierwotnych i ważniejszych ujęć tego problemu można odnaleźć w pracach Aleksandra Czajanowa oraz Władysława Grabskiego, a także innych współczesnych im autorów. Zwracali oni uwagę na ograniczenia w zakresie przemian strukturalnych w rolnictwie i specyfikę relacji popytowo-podażowych dotyczących produktów rolnych. Wychodząc od ich koncepcji, można przejść do obecnej interpretacji kwestii agrarnej, obejmującej znaczenie dóbr publicznych i procesów globalizacji oraz liberalizacji gospodarek poszczególnych krajów w warunkach istniejących barier strukturalnych w rolnictwie. W opracowaniu wykazano zmiany zachodzące w zakresie podejścia do kwestii rolnej i sposobów jej rozwiązywania ze względu na uwarunkowania instytucjonalne, m.in. Wspólną Politykę Rolną. Podkreślono też uniwersalność kwestii rolnej, wynikającą z roli poszczególnych czynników produkcji zaangażowanych w rolnictwie, a także charakteru indywidualnych gospodarstw rolnych jako podmiotów gospodarczych. Wykazano związki pomiędzy zmianami zachodzącymi w relacjach popytowo-podażowych w sektorze rolnym a oddziaływaniem mechanizmu rynkowego i tego skutki. Wyeksponowany został problem kształtowania optimum społecznego, a także transferu i retransferu nadwyżki ekonomicznej wytworzonej w rolnictwie dla jego zrównoważonego rozwoju.
EN
In the article we presented the modern approach of the agrarian question. One characterized changes going down in relations demand-of supply as result of the influence of the market mechanism in the agriculture conditioned the globalization. In the article we presented the concept of the agrarian question. Her original conception can be found in works of Aleksander Czajanow and Władysław Grabski and also other modern them authors. They paid the attention to restrictions within the range structural transformations in the agriculture and the specificity of the relation of demand-supply concerning agricultural products. Going out from their approach of mentioned problems one can pass to the present interpretation of the agrarian matter including the meaning of public goods and processes of the globalization and the liberalization of economies of individual countries conditioned existing still structural barriers in this area of the economy. In the elaboration one showed changes happening within the range approaches to the agricultural matter and manners of her resolution in the institutional system for example CAP. One underlined the universality of seizing of the specificity of the agricultural production resulting both from the part of individual productive factors involved to her producing, and also from itself character of farms as economic subjects. In the elaboration one characterized changes happening in relations demand-of supply as result of the influence of the market mechanism in the agriculture. One discussed foundations and conditionings of the concept of the agricultural matter. We presented the meaning of public goods and external effects and market inefficiencies related to the agriculture in the formation of the social optimum one presented premises for the transfer and the retransfer of the economic surplus as the instrumentarium of the regulation of the social optimum and the achievement higher-level equilibriums of the social system.
RU
В статье представлена концепция аграрного вопроса и эволюция взглядов на его истоки и способы его решения. Один из первых подходов к этой проблеме можно найти в трудах Александра Чаянова и Владислава Грабского. Они обращали внимание на ограничения структурных преобразований в сельском хозяйстве и специфику отношений спроса и предложения в отношении сельскохозяйственных продуктов. Исходя из их концепции, можно перейти к нынешней интерпретации аграрного вопроса, охватывающей значение публичных благ и процессов глобализации, а также либерализации экономик отдельных стран в условиях существующих структурных барьеров в сельском хозяйстве. В статье представлены изменения в подходе к проблематике сельского хозяйства, связанные, в частности, с Общей аграрной политикой ЕС. Подчеркивается также универсальный характер аграрного вопроса, вытекающий из специфики сельскохозяйственного производства и особого характера индивидуальных сельскохозяйственных хозяйств в качестве экономических субъектов. Указываются связи между изменениями, происходящими в отношениях спроса и предложения в аграрном секторе и воздействием рыночного механизма. Подчеркивается проблема формирования социального оптимума, а также значение трансферта и ретрансферта излишек сельхозпродукции для его уравновешенного развития.