The Fight for the Kingdom of Halych After the Death of Vladimir Yaroslavich's Based on the „Chronicles” of Jan Dlugosz's from 1198

• Authors: Bielaszka-Podgórny Barbara

Title variants

PL

Walka o księstwo halickie po śmierci Włodzimierza Jarosławowicza w świetle relacji Jana Długosza zanotowanej w „Rocznikach” pod 1198 r.

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest przekaz Jana Długosza zamieszczony na kartach jego Roczników pod 1198 r. Tematem kronikarskiej relacji jest walka o księstwo halickie, która wybuchła po śmierci Włodzimierza Jarosławowicza. Jan Długosz, opierając swą relację na przekazach wcześniejszych kronikarzy, nadał tym wydarzeniom inny wydźwięk polityczny i ideowy. W Długoszowym przekazie bezpotomna śmierć Włodzimierza otworzyła spór o jego dziedzictwo między książętami polskimi, Leszkiem i Konradem a książętami ruskimi. Wyraźnie uwypuklona została idea objęcia tronu halickiego przez polskiego władcę, Leszka Białego. Pierwszy człon relacji, znacząco różniący się od przekazów prymarnych, stanowi czytelną manifestację poglądów kronikarza na sprawę przynależności ruskiej ziemi do Polski. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie o przyczyny zmian dokonanych przez kronikarza w materiale źródłowym, z którego korzystał przy pisaniu relacji. Szczególną uwagę zwrócono na wydarzenia z czasów Długoszowi współczesnych, mogących mieć wpływ na kształt narracji.

EN

The core of this article is Jan Dlugosz's account commemorated on the pages of „Chronicles” in 1198. The theme of his annalistic relation is the fight for the kingdom of Halych that started after Vladimir Yaroslavich's death. Even though Jan Dlugosz based his account on the previous stories of chroniclers he set a different political and ideological tone for those events. His account of events gained a different political and ideological tone. In Dlugosz's account the heirless death of Vladimir launched a dispute over his heritage between the Polish dukes Leszek and Konrad and the princes of Rus. The idea of succeeding to the throne of Halych by the Polish ruler Leszek the White was clearly highlighted. The first part of the account is substantially distinct from the earlier writers' relations, and it reflects the obvious manifestation of the chronicler's views on the issue of the Rus lands belonging to Poland. This article is aimed at discovering the reasons for the chronicler's alterations in the source material that was used in creating „Chronicles”. Special attention is paid towards the contemporary events of Dlugosz's times as they might have had impact on his relations.

Keywords

PL

Jan Długosz; Ruś Halicko-Wołyńska; Roman Mścisławowicz; Roczniki, Leszek Biały

EN

Jan Dlugosz; the principality of Galicia-Volhynia; Roman Mstislavich, the „Chronicles”; Leszek the White

• Publisher: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu
• Journal: Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
• Year: 2016
• Volume: 23
• Pages: 5-29

Contributors

author

Bielaszka-Podgórny Barbara

References

• Ioannis Dlugossii Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, lib. V-VI, Varsaviae 1973.
• O. B. Holovko, Knjaz' Roman Mstyslavyč ta joho doba: Narysy z istoriji polityčnoho žyttja Pivdennoji Rusi XII-počatku XIII stolittja, Kyïv 2001.
• A. Gorobenko, Meč Romana Galickogo. Knjaz’ Roman Mstislavič v istorii, epose i legendach, Sankt-Peterburg 2011.
• A. V. Majorov, Halyc’ko – volyns’kyj knjaz’ Roman Mstyslavyč volodar, voïn, dyplomat v dvoch tomach, t. I-II, Bila Cerkva 2011.
• A. V. Majorov, Rus’, Vizantija i Zapadnaja Evropa. Iz istorii vnešnepolitiče-skich i kul’turnych svjazej XII-XIII vv., Sankt-Peterburg 2011.
• P. Kraljuk, Roman Mstislavovič, knjaz’ volins’kij i halic’kij. Istoriko – biografičnij narys, Luc’k 1999.
• L. Vojtovyč, Roman Mstislavič i utvorennja Galic’kogo – Volins’kogo knjazestwa, w: Galičina ta Volin’u dobu sredn’oviččja. Do 800 – riččja z dnje narodżennja Danila Galic’kogo, L’viv 2001.
• W. Nagirnyj, Polityka księstw ziemi halickiej i wołyńskiej w latach 1198 (1199) – 1264, Kraków 2011.
• D. Dąbrowski, Daniel Romanowicz król Rusi (ok. 1201-1264). Biografia polityczna, Kraków 2012.
• D. Dąbrowski, Genealogia Mścisławowiczów. Pierwsze pokolenia (do początku XIV wieku), Kraków 2008.
• L. Vojtovyč, Knjaža doba na Rusi: portrety elity, Bila Cerkva 2006.
• D. Dąbrowski, Rodowód Romanowiczów książąt halicko-wołyńskich, Poznań – Wrocław 2002, Biblioteka Genealogiczna, red. M. Górny, t. 6.
• B. Włodarski, Sąsiedztwo polsko-ruskie w czasach Kazimierza Sprawiedliwego, „Kwartalnik Historyczny” 76 (1969), z. 1.
• Magistri Vincenti dicti Kadłubek Chronica Polonorum, ed. M. Plezia, w: Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 11, Kraków 1994.
• Chronica Poloniae Maioris, ed. B. Kürbis, w: Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 8, Warszawa 1970.
• Latopis hustyński, opracowanie, przekład i komentarze H. Suszko, ,,Slavica Wratislaviensia” 2003, nr 124.
• N. G. Berieżkow, Chronołogija russkogo letopisanija, Moskwa 1963.
• L. Čerepnin, Ruskaja chronologija, Moskwa 1944.
• Latopis kijowski 1159-1198, przeł. i oprac. E. Goranin, „Slavica Wratislaviensia” 1994, nr 40.
• Chronologia polska, red. B. Włodarskiego, Warszawa 1957.
• Kronika Dzierzwy, wydał, wstępem i przypisami opatrzył Krzysztof Pawłowski, w: Monumenta Poloniae Historica, Nova series, t. 15, Kraków 2013, s. 73.
• Latopis Ipatiewski, w: Polnoe Sobranie Russkih Letopisej, t. 2, Moskva 2001, kol 660.
• M. Font, Magyar-orosz politikai kapcsolatok a 12 században (1118–1199), „Aetas” 1995, nr 3.
• F. Makk, Magyar külpolitika (896-1196), Szeged 1993.
• W. T. Paszuto, Wnesznaja politika Drewniej Rusi, Moskva 1968.
• P. Dymmel, O metodzie i podstawie wydania „Annales” Jana Długosza. Na marginesie edycji „Joannis Dlugossii Annales seu Cronicae incliti regni Poloniae”. Liber decimus et undecimus, 1406-1412, „Studia Źródłoznawcze” 2000, t. 37.
• N. Kotljar, Formirovanie territori i vozniknovenie gorodov Galicko – Volynskoj Rusi v IX-XIII vv., Kiev 1985.
• M. Font, Ungarn, Polen und Galicien – Wolhynien im estern Drittel des 13. Jahrhundert, „Studia Slavica Hungariae” 1993, nr 1-2.
• J. Krzyżaniakowa, Pojęcie państwa i narodu w „Rocznikach” Jana Długosza, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. 2, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 702. Prace Historyczne”, z. 76, Warszawa – Kraków 1985.
• Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki Sławnego Królestwa Polskiego, ks. V-VI, tłum. Julia Mrukówna, Warszawa 2009, s. 211.
• G. Labuda, Zaginiona kronika z pierwszej połowy XIII w. w „Rocznikach” Jana Długosza, Poznań 1983.
• M. Zdanek, „Zaginiona kronika dominikańska” z XIII w. Próba nowego spojrzenia, w: Fontes et historica. Prace dedykowane Antoniemu Gąsiorowskiemu, Poznań 2007.
• N. I. Ščaveleva, Drevnaja Rus’ v „Pol’skoj Istorii” Jana Długoša (knigi I-VI). Tekst, pierevod, komentarij, red. A. V. Nazarenko, Moskva 2004.
• E. Perfec′kij, „Historia Polonica” Jana Długoša a ruskie letupisectvi, Praha 1931.
• J. A. Limonov, Jan Dlugoš i ruskie letopisi, w: Kul′turnye svjazi Rasii s europejskimi stranami w XV – XVII vekach, Leningrad 1978.
• J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Wrocław 1964.
• S. Solicki, Metoda pracy nad dziejami obcymi w „Annales Poloniae” Jana Długosza, „Studia Źródłoznawcze” 1997, t. 22.
• T. Jasiński, „Anales Poloniae” Jana Długosza jako źródło do genealogii Piastów, w: Prace wybrane z nauk pomocniczych historii, red. Kazimierz Jasiński, Toruń 1996.
• A. Semkowicz, Krytyczny rozbiór Dziejów Polskich Jana Długosza (do roku 1384), Kraków 1887.
• M. Bobrzyński, S. Smolka, Jan Długosz. Jego życie i stanowisko w piśmiennictwie, Kraków 1893.
• H. Zeissberg, Dziejopisarstwo polskie wieków średnich, t. 2, Warszawa 1877.
• A. Z. Helcel, Historyczno-krytyczny wywód tak zwanego wiślickiego prawodawstwa Kazimierza Wielkiego, w: Starodawne prawa polskiego pom-niki, t. 1, Warszawa 1856.
• W. Semkowicz-Zarem-bina, Przedmowa, w: Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki Sławnego Królestwa Polskiego, ks. 1-2, Warszawa 1961.
• P. Dymmel, Uwagi nad historią tekstu w „Annales” Jana Długosza, w: Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej. Prace ofiarowane Profesorowi Januszowi Bieniakowi, Toruń 1997.
• W. Semkowicz-Zarembina, Powstanie i dzieje autografu „Annalium” Jana Długosza, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filozoficznego – Polska Akademia Umiejętności, ser. 2, t. 47, nr 1, Kraków 1952.
• M. S. Kuczyński, Wanda Semkowicz-Zarembina i dzieje autografu „Annalium” Jana Długosza, „Studia Źródłoznawcze” 1967, t. 1.
• M. Kowalczyk, Pisarze „Annales” Jana Długosza, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 49 (1999).
• W. Semkowicz-Zarembina, Autograf Długosza i jego warsztat w nowej edycji „Annales”, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 561. Prace Historyczne”, z. 65, Warszawa – Kraków 1980.
• J. Kurtyka, Podole w średniowieczu i okresie nowożytnym: obrotowe przedmurze na pograniczu cywilizacji, w: Podole w czasach jagiellońskich. Studia i materiały, oprac. M. Wilamowski, przedmowa P. Kurtyka, Kraków 2011.
• L. Ehrlich, Starostwa w Halickiem w stosunku do Starostwa lwowskiego w wiekach średnich (1390-1501), Lwów 1914.
• N. Jakovenko, Historia Ukrainy od czasów najdawniejszych do końca XVIII w., Warszawa 2011.
• A. Janeczek, Polska ekspansja osadnicza w ziemi lwowskiej w XIV – XVI wieku, „Przegląd Historyczny” 1978, t. 69.
• A. Janeczek, Migracje szlachty polskiej na Ruś – w poszukiwaniu awansu społecznego i majątkowego (XIV – XVI w.), w: Człowiek w średniowieczu, między biologią a historią, red. A. Szymczakowa, Łódź 2009.
• A. Janeczek, Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Wrocław 1991.
• J. Sperka, Z dziejów migracji rycerstwa śląskiego na ziemie Rusi Koronnej w końcu XIV i w początkach XV wieku (wstępne rozpoznanie), w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. W. Bukowski, T. Jurek, Kraków 2012, t. 1.
• A. Wilkiewicz-Wawrzyńczykowa, Spory graniczne polsko-litewskie w XV-XVII w., Wilno 1938.
• G. Błaszczyk, Geografia Historyczna Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stan i perspektywy badań. Wydanie drugie poprawione i uzupełnione, Poznań 2012.
• M. Biskup, Działalność dyplomatyczna Jana Długosza w sprawach pruskich w latach 1454-1466, w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, cz. 1, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 572. „Prace Historyczne”, z. 65, Warszawa 1980.
• M. Biskup, K. Górski, Kazimierz Jagiellończyk. Zbiór studiów Polsce drugiej połowy XV wieku, Warszawa 1987.
• L. Korczak, Litewska Rada Wielkoksiążęca w XV wieku, Kraków 1998.
• M. Koczerska, Długosz jako sekretarz Zbigniewa Oleśnickiego, w: Jan Długosz w pięćsetną rocznicę śmierci. Materiały z sesji (Sandomierz, 24-25 maja 1980 r.), red. F. Kiryk, Olsztyn 1983.
• I. Zarębski „Gesta Sbignei” jako element ewolucji w genezie Annalium Jana Długosza, w: Prace z dziejów Polski feudalnej, Warszawa 1960.
• J. Nikodem, Zbigniew Oleśnicki w dziełach Jana Długosza, „Nasza Przeszłość” 1997, t. 87.
• K. Myśliński, Jan Długosz – historyk i polityk, w: Od Zawiszy do Tarnowskiego. Szkice z dziejów epoki jagiellońskiej, red. M, Podgórski, A. A. Witusik, Lublin 1987.
• A. Swieżawski, Wcielenie ziemi rawskiej, gostynińskiej i bełskiej do Korony (1462), „Zeszyty Uniwersytetu Łódzkiego” 1962, s. I, z. 27.
• L. Kolankowski, Dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego za Jagiellonów, t. 1: 1377-1499, Warszawa 1930.
• H. Łowmiański, Polityka Jagiellonów, do druku przygotował K. Pietkiewcz, Poznań 1999.
• O. Halecki, Ostatnie lata Świdrygiełły i sprawa wołyńska za Kazimierza Jagiellończyka, Kraków 1915.
• A. Poppe, Gród Wołyń, „Studia wczesnośredniowieczne” 1958, t. 4.
• A. Sochacka, Jan z Czyżowa namiestnik Władysława Warneńczyka. Kariera Rodziny Półkozów w średniowieczu, Lublin 1993.
• J. Kurtyka, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kraków 1997.
• Akta unii Polski z Litwą 1385-1791, wyd. S. Kutrzeba, W. Semkowicz, Kraków 1932,
• O. Halecki, Dzieje Unii Jagiellońskiej, t. 1: W wiekach średnich, Kraków 1919.
• S. Kutrzeba, Unia Polski z Litwą, w: Polska i Litwa w dziejowym stosunku, praca zbiorowa, Kraków 1914.
• J. Nikodem, Zbigniew Oleśnicki wobec unii polsko-litewskiej do śmierci Jagiełły, „Nasza Przeszłość” 1999, t. 91.
• W. Zawitkowska, Walka polityczno-prawna o następstwo tronu po Władysławie Jagielle w latach 1424-1434, Rzeszów 2015.
• M. Hrušews’kyj, Istorija Ukrainy – Rusy, t. 4, Kyïv 1993.
• M. Koczerska, Horodło 1413 w kontekście związków Korony z Litwą w późnym średniowieczu, w: Od Horodła do Horodła – dzieje i pamięć. Wystawa Muzeum Zamojskiego w Zamościu i Muzeum Historii Polski, Muzeum Zamojskie w Zamościu 29 IX – 31 XI 2013, Zamość – Warszawa 2013.
• J. Caro, Dzieje Polski, t. 4: 1430-1455, Warszawa 1897.
• A. Lewicki, Powstanie Świdrygiełły. Ustęp z dziejów unii Litwy z Koroną, Kraków 1892.
• Słownik Łaciny Średniowiecznej w Polce, wyd. pod red. M. Plezi, Wrocław – Kraków – Warszawa, 1953-1958, t. 1.
• J. Sondel, Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 1997.
• S. Szczur, Traktaty międzypaństwowe Polski piastowskiej, w: Rozprawy Habilitacyjne, nr 184, Kraków 1990.
• U. Borkowska, Treści ideowe w dziełach Jana Długosza. Kościół i świat poza Kościołem, Lublin 1993.
• M. Duda, S. Jóźwiak, Ze świata średniowiecznej symboliki. Gest i forma przysięgi w chrześcijańskiej Europie (X-XV w.), Kraków 2014.
• Z. Dalewski, Ceremoniał hołdu lennego w Polsce późnego średniowiecza, w: Theatrum ceremoniale na dworze książąt i królów polskich., red. M. Markiewicz, S. Skowron, Kraków 1999.
• A. I. Filuškin, Institut krestocelovanija v Srednevekovoj Rusi, „Klio. Žurnal dla učenych” 2000, nr 2.
• B. Bartnicki, Władca i poddani w historiografii ruskiej XI-XIII wieku, Lublin 2015.
• M. S. Kuczyński, O programie pierwszych Jagiellonów, tzw. idei jagiellońskiej i rzekomej agresji polskiej na wschód w XV w., w: Studia z dziejów Europy Wschodniej X-XVII w., Warszawa 1965.
• R. Sobotka, Powoływanie władcy w „Rocznikach” Jana Długosza, Warszawa 2005.
• J. Kłoczowski, Polacy i cudzoziemcy w XV w., w: Swojskość i cudzoziemszczyzna w dziejach kultury polskiej, Warszawa 1973.