„Pismo mówi, że On ma powstać z martwych” (J 20,9). Znaczenie odwołania się do Pisma w najwcześniejszych formach wyznania wiary w Zmartwychwstanie. Analiza teologicznofundamentalna

• Authors: Paweł Borto

Title variants

EN

“The Scripture Says that He Must Rise from the Dead” (Jn. 20:9). The Meaning of the Appeal to the Scripture in the Earliest Forms of the Confession of Faith in Resurrection

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł omawia sposób, w jaki najwcześniejsze formy wyznania wiary w Zmartwychwstanie odwołują się do świadectwa Pisma Starego Testamentu. Analizie zostały poddane najważniejsze świadectwa wiary w Zmartwychwstanie wyrażone w aklamacjach i formułach wiary – zarówno te, w których nie pojawia się bezpośrednie odwołanie się do Pisma, jak też i te, w których można wskazać nawiązanie do określonych miejsc w Piśmie. W analizie pominięto katechezy i hymny liturgiczne, stosując w wyborze kryterium diachroniczne wskazujące na pierwszeństwo chronologiczne aklamacji i formuł wiary. Przeprowadzona analiza pozwoliła wykazać, że pierwszym punktem odniesienia dla wiary w Zmartwychwstanie nie jest Pismo, lecz świadectwo świadków, którzy spotkali Zmartwychwstałego, a więc u początku wiary w Zmartwychwstanie jest wydarzenie. Słowo Starego Testamentu samo w sobie jest niewystarczalne. Dopiero kiedy zaczyna się je odczytywać w świetle wydarzeń z życia Jezusa i w świetle Jego słów, można zacząć wskazywać na wypełnienie się Pisma w wydarzeniach paschalnych. Tak więc choć to nie Pismo jest początkiem wiary w Zmartwychwstanie, to zarazem wiara ta szuka odniesienia w Piśmie – lecz nie w pojedynczych tekstach Pisma, ale w Piśmie czytanym jako jedno wielkie świadectwo o zbawczym Bożym działaniu. W pierwszych formułach wiary w Zmartwychwstanie oraz w aklamacjach utrwalony został zarazem pewien sposób lektury Pisma, który stanowi wzorzec dla budowania argumentacji skrypturystycznej w teologii fundamentalnej, ponieważ ukazuje on, że Pismo jest tu czytane najpierw jako całość (egzegeza kanoniczna) oraz w świetle tradycji apostolskiej i z uwzględnieniem analogii wiary, na co zwraca uwagę Benedykt XVI w dokumencie Verbum Domini.

EN

The article explains how the oldest formulas of faith in resurrection and their acclamations relate to the Scripture. The aim of the discussion is the presentation of the relation between the confession of faith in Resurrection and the testimony of Scripture from the theologico-fundamental perspective. On this basis, the author draws conclusions concerning the role of the scriptural argument in the faith in Resurrection.

Keywords

PL

zmartwychwstanie; Pismo; argument skrypturystyczny

EN

resurrection; Scripture; scriptural argument

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Teologiczne
• Year: 2019
• Volume: 66
• Issue: 9: Teologia fundamentalna i religiologia
• Pages: 19-34

Contributors

author

Paweł Borto

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Teologii

References

• Benedykt XVI, Posynodalna adhortacja apostolska Verbum Domini, Watykan 2010.
• Borto P., Teologicznofundamentalne znaczenie najstarszych nowotestamentalnych formuł wiary w zmartwychwstanie, „Roczniki Teologiczne” 62(2015), z. 9, s. 55-76.
• Bush L.R., „Apostolic Hermeneutics: `Proof Texts' and The Resurrection”, „Criswell Theological Review” 2(1988), nr 2, s. 291-307.
• Dempster S.G., From slight peg to cornerstone to capstone: the resurrection of Christ on „the third day” according to the Scriptures, „The Westminster Theological Journal” 76(2014), s. 371-409.
• Dola T., Historyczna interpretacja formuły „zmartwychwstał dnia trzeciego”, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 9(1982), s. 87-112.
• Dola T., Mitologiczna interpretacja formuły „trzeciego dnia zmartwychwstał”, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego” 10(1983), s. 21-48.
• Dola T., Próby egzegetycznej interpretacji formuły „trzeciego dnia zmartwychwstał”, „Studia Theologica Varsaviensia” 22(1984), nr 1, s. 18-33.
• Dola T., Rozwój interpretacji formuły „zmartwychwstał dnia trzeciego”, „Roczniki Teologiczne” 32(1985), z. 2, s. 51-65.
• Hoffmann P., Auferstehung Jesu Christi. II. 1. Neues Testament, w: Theologische Realenzyklopädie, t. IV, Walter de Gruyter, Berlin 1979, s. 478-513.
• Jankowski A., Rozwój chrystologii Nowego Testamentu, WAM, Kraków 2005.
• Kessler H., La risurrezione di Gesù Cristo. Uno studio biblico teologico-fondamentale e sistematico, tłum. C. Danna, Queriniana, Brescia 20102.
• Kremer J., La risurrezione di Gesù Cristo, w: Corso di teologia fondamentale. 2. Trattato sulla rivelazione, red. W. Kern, H.J. Pottmeyer, M. Seckler, tłum. P. Stagi, Queriniana, Brescia 1990, s. 203-229.
• Langkammer H., Nowy Testament o zmartwychwstaniu Chrystusa i naszym zmartwychwstaniu, Biblos, Tarnów 2010.
• Langkammer H., Śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa w najstarszych formułach wiary, w: W posłudze Słowa Pańskiego. Księga pamiątkowa poświęcona ks. prof. dr. hab. Józefowi Kudasiewiczowi z okazji 70-lecia urodzin, red. S. Bielecki, H. Ordon, H. Witczyk, Jedność, Kielce 1997, s. 282-293.
• Ledwoń I.S., Skrypturystyczny argument, w: Leksykon teologii fundamentalnej, red. M. Rusecki, K. Kaucha, I. S. Ledwoń, J. Mastej, Wydawnictwo M, Lublin−Kraków 2002, s. 1102-1106.
• Lehmann K., Auferweckt am dritten Tag nach der Schrift, Herder, Freiburg im Breisgau 19693.
• Lüdemann G., Das frühe Christentum nach den traditionen der Apostelgeschichte. Ein Kommentar, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 1987.
• Łach J., Wyznanie wiary zapisane w 1Kor 15,3-8, „Bobolanum” 11(2000), nr 2, s. 385-415.
• Margerie B. de, Le troisième jour, selon les Écritures, il est ressuscité. Importance théologique d'une recherche exégétique, „Revue des Sciences Religieuses” 60(1986), nr 3-4, s. 158-188.
• Mastej J., Staurologiczno-rezurekcyjna wiarygodność chrześcijaństwa, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014.
• Mendecki R., Modlitwa Osiemnastu Błogosławieństw, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 37(1984), nr 2, s. 140-143.
• Novakovic L., Raised from the Dead according to Scripture. The Role of Israel's Scripture in the Early Christian Interpretations of Jesus' Resurrection, Bloomsbury T&T Clark, London−New Delhi 2012.
• Paciorek A., 1Kor 15,3b-8 synteza chrześcijańskiej doktryny o śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa, „Roczniki Biblijne” 57(2010), nr 2, s. 123-142.
• Papieska Komisja Biblijna, Naród żydowski i jego święte pisma w Biblii chrześcijańskiej, tłum. R. Rubinkiewicz, Verbum, Kielce 2002.
• Penna R., I ritratti originali di Gesù il Cristo. Inizi e sviluppi della cristologia neotestamentaria. I. Gli inizi, San Paolo, Cinisello Balsamo 1996.
• Penna R., I ritratti originali di Gesù il Cristo. Inizi e sviluppi della cristologia neotestamentaria. II. Gli sviluppi, San Paolo, Cinisello Balsamo 1999.
• Pesch R., Zur Entstehung des Glaubens an die Auferstehung Jesu, „Theologische Quartalschrift” 153(1973), s. 201-228.
• Pierwsi świadkowie. Wybór najstarszych pism chrześcijańskich, red. M. Starowieyski, tłum. A. Świderkówna, Znak, Kraków 1988.
• Prosperi P., „Novum in Vetere latet. Vetus in Novo patet”: Toward a Renewal of Typological Exegesis, „Communio” 37(2010), nr 3, s. 389-424.
• Rusecki M., Pan zmartwychwstał i żyje. Zarys teologii rezurekcyjnej, PAX, Warszawa 2006.
• Rusecki M., Argument skrypturystyczny, w: M. Rusecki, Traktat o wiarygodności chrześcijaństwa, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2010, s. 83-111.
• Seweryniak H., Teologia fundamentalna, t. 1, Więź, Warszawa 2010.
• Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Bożym Objawieniu Dei Verbum, Watykan 1965.
• Witczyk H., Narodziny wiary w cielesne zmartwychwstanie Jezusa z Nazaretu, „Verbum Vitae” 15(2009), s. 209-227.
• Zeilinger F., Wiara w zmartwychwstanie w Biblii, tłum. G. Rawski, WAM, Kraków 2011.

Identifiers

DOI

10.18290/rt.2019.66.9-2