Fundacje zakładane przez osoby prawne Kościoła katolickiego w Polsce a fundacje pobożne

• Authors: Dariusz Walencik

Title variants

EN

Foundations Established by Juridical Persons of the Roman Catholic Church in Poland and Pious Foundations

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza statusu prawnego fundacji zakładanych przez osoby prawne Kościoła katolickiego, o których mowa w art. 26 konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 1993 r. i art. 58 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (fundacje kościelne) oraz pobożnych fundacji, o których mowa w przepisach Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. Ponadto w artykule poruszono zagadnienie wpływu systemu prawa polskiego i systemu prawa kanonicznego na działalność wymienionych fundacji. Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosku, że fundacje zakładane przez osoby prawne Kościoła katolickiego na forum państwowym są takimi samymi osobami prawnymi, jak inne fundacje i w pełni podlegają przepisom prawa polskiego, zwłaszcza ustawy o fundacjach, którą należy stosować wprost a nie per analogiam, ale z uwzględnieniem modyfikacji wynikających z art. 58 u.s.p.k.k., stanowiących lex specialis. Sytuacja prawna tych fundacji nie jest równocześnie regulowana przez prawo kanoniczne, w szczególności przez kan. 113-123 i 1299-1310 KPK (z wyjątkiem przepisów dotyczących nadzoru kościelnego), chyba że ich treść zostanie wprowadzona do statutu fundacji. Fundacje kościelne tym samym nie muszą być jednocześnie fundacjami w rozumieniu prawa kanonicznego. Brak w prawie polskim bezpośrednich odesłań do prawa kanonicznego w kwestii działalności fundacji kościelnych. Trudno też uznać, aby przepisy art. 26 konkordatu, art. 58 u.s.p.k.k. i ustawy o fundacjach stanowiły dorozumiane odesłanie do prawa kanonicznego przez swoją „niekompletność”, z wyjątkiem regulacji dotyczących nadzoru kościelnego nad fundacjami.

EN

The article looks into the legal status of foundations established by ecclesiastical juridical persons, referred to in Article 26 of the 1993 Concordat between the Holy See and the Republic of Poland, and Article 58 of the Act of 17 May 1989 on the Relationship of the State to the Roman Catholic Church in the Republic of Poland (ecclesiastical foundations) and pious foundations, referred to in the 1983 Code of Canon Law. Besides, the article addresses the impact of the Polish legal system and of canon law on the functioning of the aforesaid foundations. A closer look at the problem in question leads to a conclusion that foundations established by juridical persons of the Roman Catholic Church in the Polish state enjoy the same legal status as other foundations and are fully subject to the rules and regulations applicable in the Republic of Poland, in particular the Foundations Act which should be applied directly and not per analogiam, yet allowing for the modifications arising from Article 58 of the Act on the Relationship of the State to the Roman Catholic Church in the Republic of Poland, which are regarded as the lex specialis. At the same time, the legal position of these foundations does not fall within the provisions of canon law, in particular Canons 113-123 and 1299-1310 CCL (except for the provisions on ecclesiastical supervision), unless their content is incorporated into the foundation charter. Therefore, ecclesiastical foundations do not need to be foundations within the meaning of canon law. Polish law lacks any direct references to canon law with regard to the activities of ecclesiastical foundations. Likewise, the provisions of Article 26 of the Concordat and Article 58 of the Foundations Act do not offer any implicit reference to canon law by their "incompleteness", except for the regulations governing ecclesiastical supervision over such foundations.

Keywords

PL

fundacje kościelne; fundacje pobożne (kanoniczne); kościelne osoby prawne; prawo polskie; prawo kanoniczne; Kościół katolicki; prawo wyznaniowe; stosunki państwo – kościół; wolność religijna; wolność sumienia i wyznania; wolność sumienia i religii

EN

ecclesiastical foundations; pious foundations (canonical); ecclesiastical juridical persons; Polish law; canon law; Catholic Church; church – state relations; freedom of conscience and religion; freedom of religion; law on religion; religious freedom

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2013
• Volume: 16
• Pages: 65-91

Contributors

author

Dariusz Walencik

• Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego, ul. Katowicka 87a, 45-060 Opole

References

• Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. II, wyd. 3, Opole 1958.
• Cioch H., Istota fundacji kościelnej, w: Divina et humana. Księga Jubileuszowa w 65. rocznicę urodzin Księdza Profesora Henryka Misztala, red. A. Dębiński, W. Bar, P. Stanisz, Lublin 2001, s. 63-72.
• Cioch H., Kidyba A., Ustawa o fundacjach. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2010.
• Cioch H., Prawo fundacyjne, wyd. 2, Warszawa 2011.
• Czohara A., Zieliński T.J., Ustawa o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce. Komentarz, Warszawa 2012.
• Gill A., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 lipca 2000 r. (II SA 1128/99), OSP 2001, z. 12, s. 605-608.
• Góralski W., Adamczewski W., Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r., Płock 1994.
• Góralski W., Pieńdyk A., Zasada niezależności i autonomii państwa i Kościoła w konkordacie polskim z 1993 r., Warszawa 2000.
• Gura G., Nadzór nad fundacjami kościelnymi w Polsce, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2013, t. 16.
• Januchowski A., Wybrane zagadnienia związane z reprezentacją parafii przez proboszcza na gruncie prawa kanonicznego i polskiego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2008, t. 11, s. 211-236.
• Jasiakiewicz M., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2000 r., IV CKN 88/00, „Rejent” 2005, nr 1, s. 122-137.
• Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz. Edycja polska na podstawie wydania hiszpańskiego, red. P. Majer, Kraków 2011.
• Krukowski J., Konstytucyjny model stosunków między Państwem a Kościołem w III Rzeczypospolitej, w: Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego. Materiały I Ogólnopolskiego Sympozjum Prawa Wyznaniowego (Kazimierz Dolny, 14-16 stycznia 2003), red. A. Mezglewski, Lublin 2004, s. 79-101.
• Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2005.
• Mezglewski A., Opinia prawna dotycząca problemu obowiązywania prawa wewnętrznego związków wyznaniowych w obrocie prawnym, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2011, t. 3, s. 251-258.
• Misztal H., Osobowość prawna Kościołów, w: Prawo wyznaniowe III Rzeczypospolitej, red. H. Misztal, Lublin-Sandomierz 1999, s. 101-128.
• Pietrzak M., Prawo kanoniczne w polskim systemie prawnym, „Państwo i Prawo” 2006, z. 8, s. 16-31.
• Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, wyd. 4, Warszawa 2010.
• Radecki G., Fundacje zakładane przez osoby prawne Kościoła katolickiego w Polsce, Katowice 2009.
• Radecki G., Organy osób prawnych Kościoła katolickiego w Polsce (na styku prawa kanonicznego i prawa cywilnego), „Rejent” 2003, nr 7/8, s. 127-155.
• Rakoczy B., Ustawa o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2008.
• Sobański R., Prawo kanoniczne a krajowy porządek prawny, „Państwo i Prawo” 1999, z. 6, s. 3-17.
• Stanisz P., Proboszcz jako reprezentant parafii rzymskokatolickiej w stosunkach majątkowych, w: Prawo państwowe a prawo wewnętrzne związków wyznaniowych. Pamiętnik VII Zjazdu Katedr i Wykładowców Prawa Wyznaniowego, Gniezno 11-12 IX 2010, red. K. Krasowski, M. Materniak-Pawłowska, M. Stanulewicz, Poznań 2010, s. 191-200.
• Stanisz P., Źródła prawa wyznaniowego Rzeczypospolitej Polskiej, w: A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, wyd. 3, Warszawa 2011, s. 48-66.
• Stec P., Powiernictwo w prawie polskim na tle porównawczym, Zakamycze 2005.
• Trzebiatowski M., Skubisz R., Kościelne osoby prawne jako przedsiębiorcy rejestrowi (na przykładzie osób prawnych Kościoła katolickiego), „Przegląd Prawa Handlowego” 2002, nr 3, s. 8-21.
• Uruszczak W., Recepcja prawa kanonicznego w obowiązującym prawie polskim, „Annales Canonici” 2007, t. 3, s. 5-20.
• Walencik D., Opinia prawna w sprawie przetwarzania danych osobowych przez związki wyznaniowe w Polsce, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2012, t. 4, s. 251-263.
• Walencik D., Prawo kanoniczne (wewnętrzne) związków wyznaniowych a prawo polskie, „Przegląd Sądowy” 2013, nr 5, s. 11-25.
• Walencik D., Przetwarzanie danych osobowych przez związki wyznaniowe a uprawnienia Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, „Forum Prawnicze” 2013, z. 2, s. 8-22.
• Wójcik W., Fundacja, Encyklopedia Katolicka, t. 5, Lublin 1989, kol. 760-761.
• Wójcik W., Księga V Dobra doczesne, w: W. Wójcik, J. Krukowski, F. Lempa, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., t. IV, Lublin 1987, s. 11-108