TO BECOME A CITIZEN. THE WAYS OF BUILDING CIVIC COMPETENCES OF PEASANTS IN THE SECOND REPUBLIC OF POLAND

• Authors: Tomasz Maliszewski

Title variants

PL

By stać się obywatelem. Drogi do budowania kompetencji obywatelskich chłopów w II Rzeczypospolitej Polskiej

DE

Bürger werden. Entwicklungswege der Bürgerkompetenz der Bauern in der 2. Republik Polens

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The article shows the changes in the significance of Polish peasantry in Polish society that took place under the influence of civilization processes between the end of the 18th and the beginning of the 20th century. With Poland regaining its independence in the autumn of 1918 and the mentioned above economic increase of political significance of rural areas, there appeared a necessity to look for such forms of education for their inhabitants that would allow Polish peasants to fully enjoy their civil rights in the Homeland regained after the long period of partitions. Two from among the conflicting concepts of making Polish peasants full citizens that were debated between the two World Wars are especially worth mentioning: Folk High Schools (institutions of civic education preparing leaders of rural local communities), and promoting various activities of community character (unions of the youth or cooperative movement addressed not to a selected group but to all residents of rural areas). The article recalls the activities taken up by Ignacy Solarz that are an illustration of implementation of the first of the concepts and one of the initiatives of Stanisław Thugutt – an important example of implementation of the latter.

PL

Artykuł ukazuje przemiany znaczenia warstwy chłopskiej w społeczeństwie polskim, jakie zaszły pod wpływem procesów cywilizacyjnych pomiędzy końcem XVIII a początkiem XX wieku. Wraz z powrotem Polski na mapę Eu-ropy jesienią 1918 roku oraz wspomnianym wzrostem gospodarczego i politycznego znaczenia wsi zaistniała konieczność poszukiwania takich form edukacji jej mieszkańców, które pozwoliłyby chłopom na korzystanie z pełni praw obywatel-skich w odrodzonej po okresie rozbiorów Ojczyźnie. Wśród ścierających się w okresie między I a II wojną koncepcji uobywatelniania polskich chłopów szczególnie dwie wydają się znaczące: uniwersytety ludowe (instytucje edukacji obywatelskiej przygotowujące liderów wiejskich społeczności lokalnych) i propagowanie różnorodnych działań o charakterze wspólnotowym (takich jak związki młodzieży czy spółdzielczość, których adresatami stawali się nie wybrani a wszyscy mieszkańcy polskiej wsi). Artykuł przypomina działania podjęte przez Ignacego Solarza, które stanowią ilustrację realizacji pierwszej z koncepcji oraz jedną z inicjatyw Stanisława Thugutta, będącą ważnym przykładem realizacji drugiej.

DE

Im Artikel werden die Bedeutungsveränderungen der Bauernschicht in der polnischen Gesellschaft dargestellt, zu denen es unter dem Einfluss der Zivilisationsprozesse zwischen Ende des 18. Jahrhunderts und dem Anfang des 20. Jahrhunderts kam. Nachdem Polen im Herbst 1918 seine Unabhängigkeit erneut gewonnen hatte und nachdem die wirtschaftliche und politische Bedeutung des Dorfes gestiegen war, war es notwendig, Bildungsformen für die Einwohner zu finden, welche den Bauern in ihrem nach den Teilungen wiederbelebten Vaterland ermöglichte, ihre Bürgerrechte in vollem Umfang in Anspruch nehmen zu können. Unter den verschiedenen Ideen zwischen dem 1. und 2. Weltkrieg, wie die polnischen Bauern zu Bürgern werden sollten, scheinen zwei von besonderer Bedeutung zu sein: Etablierung von Volkshochschulen (Bildungseinrichtungen für Bürger, die die Anführer der örtlichen Bevölkerung vorbereiteten) und Verbreitung von verschiedenen gemeinschaftlichen Maßnahmen (Jugendverbände oder Genossenschaftswesen, die nicht an ausgewählte, sondern an alle Einwohner des polnischen Dorfes gerichtet wurden). Im Artikel wird auf die Handlungen von Ignacy Solarz, der die erste Idee in die Tat umsetzte, und eine Initiative von Stanisław Thugutt, die ein wichtiges Bespiel für die Verwirklichung der zweiten Idee ist, hingewiesen.

Keywords

EN

Folk high schools; unions of the youth; civic education; emancipation of rural areas; history of adult education

PL

uniwersytety ludowe; związki młodzieży wiejskiej; edukacja obywatelska; emancypacja wsi; historia edukacji dorosłych

DE

Volkshochschulen; ländliche Jugendverbände; politische Bildung; Emanzipation der Landbevölkerung; Geschichte der Erwachsenenbildung

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Edukacja Dorosłych
• Year: 2014
• Issue: 1(70)

Contributors

author

Tomasz Maliszewski

• Pomeranian University in Słupsk (Poland)

References

• Aleksander T. (1996), Dorobek oświatowy i kulturalny ruchu ludowego, in: Chłopi – Naród – Kultura, Vol.A. Meissner (Ed.), Kultura i oświata wsi, Rzeszów, pp. 165-174.
• Brodowska-Kubicz H. (1967), Ruch chłopski po uwłaszczeniu w Królestwie Polskim 1864-1904, Warszawa.
• Brodowska-Kubicz H. (2002), Świadomość społeczno-narodowa i politycz-na chłopów polskich od przełomu XIX i XX wieku do wybuchu II wojny światowej, In: Dzieje i przyszłość polskiego ruchu ludowego, Vol. 1: A. Ko-łodziejczyk, W. Paruch (Eds.), Od zaborów do okupacji (1895-1945), War-szawa, pp. 575-586.
• Cimek H. (2005), Ludowcy wobec idei parlamentu polskiego w latach 1918-1919, in: „Polityka i Społeczeństwo”, No 2, pp. 27-35.
• Deczyński K. (1935), Opis życia wieśniaka polskiego, in: „Chłopskie Życie Gospodarcze”, Poznań.
• Ideological Statement (1/2-11-1931): Deklaracja ideowa oraz uchwały Wal-nego Zjazdu ZMW RP. 1931, listopad 1-2, Warszawa, In: D. Gałaj, E. Go-łębiowski, S. Jarecka-Kimlowska (Eds.) (1978), Związek Młodzieży Wiej-skiej RP „Wici” w walce o postęp i sprawiedliwość społeczną. Selection of documents for the years 1928-1948, Warszawa, pp. 72-80.
• Dyksiński S. (1967), W poszukiwaniu rodowodu, In: S. Dyksiński (Ed.), Moja droga do uniwersytetu ludowego. Wspomnienia wychowawców i wy-chowanków uniwersytetów ludowych, Warszawa, pp. 11-37.
• Jachymek J. (2000), Ludowcy w Sejmach II Rzeczypospolitej, In: „Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego”, Vol. 16, pp. 51-59.
• Jachymek J. (2002), Ludowcy w pierwszym półwieczu zorganizowanej działalności politycznej, In: Dzieje i przyszłość polskiego ruchu ludowego, Vol. 1: A. Kołodziejczyk, W. Paruch (Eds.), Od zaborów do okupacji (1895-1945), Warszawa, pp. 27-38.
• Jamrożek W. (2010), Uniwersytet ludowy Ignacego Solarza a ruch młodo-chłopski II Rzeczypospolitej, [w:] E. Sapia-Drewniak, J. Janik-Komar (Eds.), Uniwersytety ludowe i inne formy oświaty dorosłych, Opole, pp. 53-59.
• Krisań M. (2008), Chłopi wobec zmian cywilizacyjnych w Królestwie Pol-skim w drugiej połowie XIX – początku XX wieku, Warszawa.
• Kołodziejczyk A. (1987), Maciej Rataj a młodzież ludowa, In: „Rocznik Dziejów Ruchu Młodowiejskiego”, Vol. 2, pp. 80-98.
• Kopczyński M. (2006), Awans cywilizacyjny wsi w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku w świetle mierników biologicznych, In: „Rocz-niki Dziejów Ruchu Ludowego”, nr 34, pp. 33-66.
• Lato S. (1991), Stanisław Thugutt działacz ludowy i spółdzielczy, In: „Ze-szyty Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego”, Vol. 5, pp. 95-113.
• Łuczak A. (1982), Społeczeństwo i państwo w myśli politycznej ruchu lu-dowego II Rzeczypospolitej, Warszawa.
• Maliszewski T. (2013), “Study so that you do not become a workhorse but a conscious creator of new life!”. Educational Roads to Emancipation of Peasantry in Poland during the Period between the Two World Wars, In: ISCHE 35 (Ed.), Education and Power: Historical Perspectives, Riga, pp. 104-105.
• Maliszewski T. (2012), W kręgu poglądów pedagogicznych Poniatowskie-go, Solarza i Thugutta – wnioski dla współczesności, In: F. Kampka, S. Stępka (Eds.), Wieś i ruch ludowy w Polsce i Europie. Vol. 2: Idee, orga-nizacje, środowisko, SGGW – MHPRL – LTN-K, Warszawa, pp. 565-581.
• Mockałło E. (2006), Jan Witkiewicz-Koszczyc – sylwetka wielkiego spo-łecznika, In: „Spotkania z Zabytkami”, No. 6, pp. 9-13.
• Molenda J. (1997), Miejsce chłopów i ludowców w walce o niepodległą i demokratyczną Polskę w 1918 r., In: „Rocznik Historyczny Muzeum Hi-storii Polskiego Ruchu Ludowego”, Vol. 11, pp. 7-23.
• Popławski F. (1985), Polski uniwersytet ludowy, Warszawa.
• Rzepecki T. (1920), Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 1919 r., Poznań.
• Solarzowa Z. (1985), Mój pamiętnik, Warszawa.
• Szaflik J.R. et al. (Eds.) (2007), Dzieje partii i stronnictw chłopskich w Eu-ropie. Vol. 1: Narodziny i rozwój, Pułtusk-Warszawa.
• Szczepański J. (2002), Ludowcy wobec wojny polsko-bolszewickiej (1919-1920), in: Dzieje i przyszłość polskiego ruchu ludowego, Vol.1: A. Koło-dziejczyk, W. Paruch (Eds.), Od zaborów do okupacji (1895-1945), War-szawa, pp. 63-82.
• Thugutt S. (1929), Listy do młodego przyjaciela, Outlay of „Życie Spół-dzielcze”, Lublin.
• Thugutt S. (1939), Listy do młodego przyjaciela, Kraków.
• Thugutt S. (1946), Listy do młodego przyjaciela, Kraków.
• Thugutt S. (2002), Listy do młodego przyjaciela, Warszawa.
• Resolution (08-10-1931): Uchwała Prezydium Zarządu Głównego ZMW RP w sprawie Uniwersytetu Ludowego w Szycach. 1931, październik 8, War-szawa, In: D. Gałaj, E. Gołębiowski, S. Jarecka-Kimlowska (eds) (1978), Związek Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” w walce o postęp i sprawiedli-wość społeczną, Selection of documents for the years 1928-1948, Warsza-wa, pp. 71-72.
• Various articles of the Polish journals of the period 1918-1939 („Młoda Wieś/Mołode Seło”, „Młoda Myśl Ludowa”, „Polska Oświata Pozaszkol-na”, „Praca Oświatowa”, „Promień”, „Ruch Katolicki”, „Siew”, „Wici”).
• Więzikowa A. (ed.) (1968), Przywódcy ruchu ludowego. Szkice biograficz-ne, ZHRL – LSW, Warszawa.
• Wójcik A. (1992), Myśl polityczna Stanisława Augusta Thugutta (1873-1941), UMCS, Lublin.
• Wójcik A. (2002), Praca organiczna w myśli ludowej na przełomie XIX i XX wieku, In: „Rocznik Dziejów Ruchu Ludowego”, nr 32, pp. 77-88.
• Ziejka F. (1991), Uniwersytety ludowe w krajobrazie polskiej wsi, in: TUL (ed.), Ignacy Solarz i jego dzieło: referaty na Sesję Naukową z okazji 100 rocznicy urodzin „Chrzestnego”, Multi-author work, Kraków, pp. 3-17.