„Rzuciła pracę w korpo i zajęła się… gotowaniem”. Praca z jedzeniem, nieoczywiste transformacje zawodowe i poszukiwanie alternatywnej relacji ze światem

• Authors: Bachórz Agata

Title variants

EN

“She Quit Her Corporate Job and Took Up… Cooking.” Professional Food Work, Unobvious Career Shifts and the Search for an Alternative Relationship with the World

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy wizji dobrego życia, która realizowana jest w niszowym modelu mobilności zawodowej, polegającym na rezygnacji z pracy w zawodach klasy średniej, opartych na pracy umysłowej, na rzecz pracy przy produkcji jedzenia i w gastronomii. Model ten popularyzowany jest przez media lifestylowe i kulinarne, które zachęcająco opowiadają podobne historie biograficzne. Tekst artykułu bazuje na indywidualnych wywiadach pogłębionych z osobami, które faktycznie zdecydowały się na taką zmianę ścieżki zawodowej. Głównym problemem artykułu jest wpisana w analizowane narracje sprzeczność między przynależnością do hegemonicznej wizji kariery, w tym normalizacją kreatywności w stosunku do własnej biografii, a postrzeganiem decyzji zmiany zawodowej jako pewnej alternatywy lub kontestacji. Kontekstami prowadzonej analizy są: szersza redefinicja znaczeń związanych z jedzeniem w kulturze oraz ideał zacierania granic między czasem wolnym a pracą zawodową. W artykule wskazuje się również na sensotwórczy – dzięki namacalności rezultatów – charakter pracy z jedzeniem, a także jej potencjał do budowania nowej (rezonansowej) relacji z otoczeniem.

EN

The article refers to a vision of the good life realized in a niche model of professional mobility: resigning from a middle-class profession and changing to the work in craft food production or gastronomy. This model is popularized by culinary media that encourage this type of biographical scenario. The article is based on the in-depth interviews with people in Poland who decided to change their professional career according to the above model. The main problem that the article focuses on is a contradiction between the hegemonic normalization of creativity in relation to one’s own biography, on the one hand, and the perceived alternativeness of this career change with regard to hegemonic ideology, on the other. The analysis is set in the contexts of both the broader shift in the socio-cultural meanings of food and an ideal of blurring the boundaries between leisure and work. The article also refers the sense-making nature of professional food work that is due to the tangibility of its effects as well as to its potential to build a new (resonance-like) relationship with the world.

Keywords

PL

socjologia pracy; produkcja żywności; gastronomia; kariera zawodowa; czas wolny

EN

sociology of work; food production; gastronomy; professional career; leisure

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2023
• Issue: 1(248)
• Pages: 59-86

Contributors

author

Bachórz Agata

• Uniwersytet Gdański, Instytut Socjologii

References

• Bachórz, Agata, Fabio Parasecoli. 2023. Savoring Polishness: History and Tradition in Contemporary Polish Food Media. East European Politics and Societies, 37, 1: 103–124. DOI: 10.1177/08883254211063457.
• Bachórz, Agata, Karolina Ciechorska-Kulesza, Sławomir Czarnecki, Martyna Grabowska, Jakub Knera, Lesław Michałowski, Krzysztof Stachura, Stanisław Szultka, Cezary Obracht-Prondzyński, Piotr Zbieranek. 2014. Punkty styczne: między kulturą a praktyką (nie)uczestnictwa. Gdańsk: Instytut Kultury Miejskiej.
• Bilewicz, Aleksandra, Ruta Śpiewak. 2019. Beyond the “Northern” and “Southern” Divide: Food and Space in Polish Consumer Cooperatives. East European Politics and Societies, 33, 3: 579–602. DOI: 10.1177/0888325418806046.
• Bilewicz, Aleksandra, Ruta Śpiewak. [w przygotowaniu]. Towards Repeasantisation in Poland? Polish New Farmers, the Peasant Mode of Production and their Place in the Local Communities. Maszynopis.
• Bilewicz, Aleksandra. 2020. Beyond the Modernisation Paradigm: Elements of a Food Sovereignty Discourse in Farmer Protest Movements and Alternative Food Networks in Poland. Sociologia Ruralis, 60, 3: 754–772. DOI: 10.1111/soru.12295.
• Boltanski, Luc, Ève Chiapello. 2022. Nowy duch kapitalizmu. Przekład Filip Rogalski, redakcja naukowa Małgorzata Jacyno. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Bradley, Peri, ed. 2016. Food, Media and Contemporary Culture: The Edible Image. London: Palgrave Macmillan.
• Campbell, Colin. 2005. The Craft Consumer: Culture, Craft and Consumption in a Postmodern Society. Journal of Consumer Culture, 5, 1: 23–42. DOI: 10.1177/1469540505049843.
• Carrier, James G., Peter G. Luetchford, eds. 2012. Ethical Consumption. Social Value and Economic Practice. New York–Oxford: Berghahn Books.
• Csikszentmihalyi, Mihaly. 2022. Flow. Stan przepływu. Przekład Aleksandra Haduła. Łódź: Wydawnictwo Feeria.
• Derek, Marta. 2017. Multi-ethnic Food in the Mono-ethnic City: Tourism, Gastronomy and Identity in Central Warsaw. In: D. Hall, ed. Tourism and Geopolitics: Issues and Concepts from Central and Eastern Europe. Wallingford: Centre for Agriculture and Biosciences International, 223–236.
• Domański, Henryk, Zbigniew Sawiński, Kazimierz M. Słomczyński. 2010. Prestiż zawodów w obliczu zmian społecznych. Studia Socjologiczne, 4: 79–119.
• Donald, Betsy, Alison Blay-Palmer. 2006. The Urban Creative-Food Economy: Producing Food for the Urban Elite or Social Inclusion Opportunity? Environment and Planning, 38, 10: 1901-1920. DOI: 10.1068/a37262.
• DuPuis, E. Melanie, Sean Gillon. 2009. Alternative Modes of Governance: Organic as Civic Engagement. Agriculture and Human Values, 26: 43–56. DOI: 10.1007/s10460-008-9180-7.
• Fine, Gary A. 1996. Kitchens: The Culture of Restaurant Work. Berkeley: University of California Press.
• Finkelstein, Joanne. 1999. Foodatainment. Performance Research: A Journal of the Performing Arts, 4, 1: 130–136, DOI: 10.1080/13528165.1999.10871653.
• Finn, S. Margot. 2017. Discriminating Taste. How Class Anxiety Created the American Food Revolution. New Brunswick: Rutgers University Press.
• Florida, Richard. 2010. Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego. Przekład Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkała. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Frąk, Michał. 2015. Rzucił pracę w korpo i założył w Łodzi browar. Gazeta Wyborcza, 25 listopada 2015. https://lodz.wyborcza.pl/lodz/7,35136,19245882,rzucil-pracew-korpo-i-zalozyl-w-lodzi-browar.html. Dostęp 30.11.2022.
• Franczak, Karol. 2015. Kultura jako źródło zysku? Etos kreatywności i współczesny dyskurs modernizacyjny. Przegląd Socjologiczny, 64, 2: 89–112.
• Furrow, Dwight. 2016. American Foodie: Taste, Art, and the Cultural Revolution. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
• Gelber, Steven M. 1999. Hobbies. Leisure and the Culture of Work in America. New York: Columbia University Press.
• Goodman, David, E. Melanie DuPuis, Michael K. Goodman. 2012. Alternative Food Networks: Knowledge, Practice, and Politics. Abingdon-on-Thames: Routledge.
• Graeber, David. 2019. Praca bez sensu. Teoria. Przekład Mikołaj Denderski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Grasseni, Cristina. 2018, Food Citizenship? Collective Food Procurement in European Cities. EuropeNow, 20. https://www.europenowjournal.org/2018/09/04/food-citizenship/. Dostęp 30.11.2022.
• Gruhlich, Julia. 2023. Career Failure: A Sociological Perspective. In: A. Mica, M. Pawlak, A. Horolets, P. Kubicki, eds. Routledge International Handbook of Failure. Abingdon-on-Thames: Routledge, 67–79.
• Hendley, Alexandra. 2017. Passion on the Plate: A Critical Reflection on Career Change and Personal Cheffing. Food and Foodways, 25, 4: 300–321. DOI: 10.1080/07409710.2017.1391019.
• Herman, Agatha, Michael K. Goodman, Colin Sage. 2018. Six Questions for Food Justice. Local Environment, 23, 1: 1075–1089. DOI: 10.1080/13549839.2018.1532401.
• Horolets, Anna. 2013. Konformizm, bunt, nostalgia. Turystyka niszowa z Polski do krajów byłego ZSRR. Kraków: Universitas.
• Hryciuk, Renata E. 2018. Tortilla tour. Turystyka kulinarna w zglobalizowanej Oaxace, południowy Meksyk. Studia Socjologiczne, 4: 149–173. DOI: 10.24425/122487.
• Illouz, Eva. 2010. Uczucia w dobie kapitalizmu. Przekład Zygmunt Simbierowicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Johnston, Josee, Shyon Baumann. 2015. Foodies: Democracy and Distinction in the Gourmet Foodscape. Abingdon: Routledge.
• Kasza, Joanna. 2014. Wieczna radość czy przymus kreatywności – próba spojrzenia na retorykę kreatywności z punktu widzenia kulturowej ekonomii politycznej. W: A. Zorska, M. Molęda-Zdziech. B. Jung, red. Kreatywność i innowacyjność w erze cyfrowej twórcza destrukcja 2. Warszawa: SGH Oficyna Wydawnicza, 25–60.
• Kopczyńska, Ewa. 2021. Jedzenie i inne rzeczy. Antropologia zmiany w systemach żywnościowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Krukowska, Joanna. 2017. Miejsce społecznych inicjatyw kulinarnych w polu kultury wielkomiejskiej. W: C. Obracht-Prondzyński, P. Zbieranek, red. Pomorskie poszerzanie pola kultury: dylematy – konteksty – działania. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury, 211–225.
• LeBesco, Kathleen, Peter Naccarato. 2008. Julia Child, Martha Stewart, and the Rise of Culinary Capital. In: K. LeBesco, P. Naccarato, eds. Edible Ideologies. Representing Food and Meaning. State University of New York Press, 223–238.
• Lewis, Tania. 2011. “You’ve Put Yourselves on a Plate”: the Labours of Selfhood on MasterChef Australia. In: B. Skeggs, H. Wood, eds. Reality Television and Class. London: Palgrave MacMillan, 104–116.
• Mauss, Marcel. 2001. Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społecznościach archaicznych. W: M. Mauss. Socjologia i antropologia. Przekład Marcin Król, Krzysztof Pomian, Jerzy Szacki. Warszawa: Wydawnictwo KR, 107–168.
• Minta, Małgorzata. 2018a. Absolwentka Oksfordu i ambasadorka rzuciła politykę, warzy „żywe” octy. Bo są dobre na odporność. Wysokie Obcasy, 13 października 2018. https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,53667,24020218,absolwentka-oksfordu-ambasadorka-rzucila-polityke-warzy-zywe.html. Dostęp 30.11.2022.
• Minta, Małgorzata. 2018b. Karierę menedżerską w korporacji zamieniła na biznes kapuściany. A zaklinała się, że na pole nie wróci. Wysokie Obcasy, 29 września 2018. https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,53667,23966480,kariere-menedzerska-w-korporacji-zamienila-na-biznes-kapusciany.html. Dostęp 30.11.2022.
• Miśków, Jolanta. 2018. Jolanta Kleser: Po 18 latach rzuciła pracę w korpo i zajęła się... gotowaniem. Puls HR. 18 marca 2016. https://www.pulshr.pl/wywiad/jolanta-kleser-po-18-latach-rzucila-prace-w-korpo-i-zajela-sie-gotowaniem,52083.html. Dostęp 30.11.2022.
• Modrzyk, Ariel. 2019. Społeczeństwo marnotrawców. Funkcje i status normy niemarnowania żywności. Kraków: Nomos.
• Molęda, Katarzyna. 2013. Z biura w pole. Oni zmienili swój styl życia na eko. Wysokie Obcasy, 21 września 2013. https://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/7,96856,14634391,z-biura-w-pole-oni-zmienili-swoj-styl-zycia-na-eko.html. Dostęp 30.11.2022.
• Nettles-Barcelón, Kimberly D. 2017. Women and Entrepreneurial Food-Work: Second Acts, “New Domesticity,” and the Continuing Significance of Racialized Difference. Food and Foodways, 25, 4: 251–262, DOI: 10.1080/07409710.2017.1391023.
• Newman, Lenore Lauri, Katherine Burnett. 2013. Street Food and Vibrant Urban Spaces: Lessons from Portland, Oregon. Local Environment: The International Journal of Justice and Sustainability, 18, 2: 233–248. DOI: 10.1080/13549839.2012.729572.
• Ocejo, Richard. 2017. Masters of Craft: Old Jobs in the New Urban Economy. Princeton–Oxford: Princeton University Press.
• Olejarczyk, Piotr. 2021. Dziennikarz, który został piekarzem. „Wszedłem w tę branżę z pasji do chleba”. Onet, 9 sierpnia 2021. https://www.onet.pl/informacje/onettrojmiasto/z-pasji-do-chleba-dziennikarz-ktory-zostal-piekarzem/rpswv6c,79cfc278?fbclid=IwAR1d3nQYvH1sbawnLlg3HYVLQea5jyDuEtNggGCDSP8mkksUJ4gFW_um-jU. Dostęp 30.11.2022.
• Parasecoli, Fabio. 2013. When a Weirdo Stirs the Pot: Food and Masculinity in Ratatouille. Projector: A Journal of Film, Media, and Culture, 13, 1, online.
• Parham, Susan. 2012. Market Place: Food Quarters, Design and Urban Renewal in London. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
• Paxson, Heather. 2013. The Life of Cheese: Crafting Food and Value in America. Berkeley: University of California Press.
• Poole, Steven. 2012. Let’s Start the Foodie Backlash. The Guardian, 28 września 2012, https://www.theguardian.com/books/2012/sep/28/lets-start-foodie-backlash. Dostęp 28.11.2022.
• Reckwitz, Andreas. 2017. Odkrycie kreatywności. O procesie społecznej estetyzacji. Przekład Katarzyna Kończal, Zofia Sucharska. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Rojek, Chris. 2010. The Labour of Leisure: The Culture of Free Time. London: Sage.
• Rosa, Hartmut. 2020. Przyspieszenie, wyobcowanie, rezonans. Projekt krytycznej teorii późnonowoczesnej czasowości. Przekład Jakub Duraj, Jacek Kołtan. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności.
• Rousseau, Signe. 2012. Food Media: Celebrity Chefs and the Politics of Everyday Interference. London: Berg.
• Seale, Kirsten. 2012. MasterChef’s Amateur Makeovers. Media International Australia, 143, 1: 28-35. DOI: 10.1177/1329878X1214300105.
• Smith, Joe, Petr Jehlička. 2013. Quiet Sustainability: Fertile Lessons from Europe’s Productive Gardeners. Journal of Rural Studies, 32: 148–157. DOI: 10.1016/j.jrurstud. 2013.05.002.
• Solier de, Isabelle. 2008. Foodie Makeovers: Public Service Television and Lifestyle Guidance. In: G. Palmer, ed. Exposing Lifestyle Television: The Big Reveal. Aldershot: Ashgate, 65–81.
• Solier de, Isabelle. 2013. Food and the Self. Consumption, Production, and Material Culture. London: Bloomsbury Publishing.
• Stebbins, Robert A. 1982. Serious Leisure: A Conceptual Statement. The Pacific Sociological Review, 25: 251-272. DOI: 10.2307/1388726.
• Stebbins, Robert A. 1992. Amateurs, Professionals, and Serious Leisure. Montreal: McGill-Queen’s University Press.
• Steel, Carolyn. 2021. Sitopia. Jak jedzenie może ocalić świat. Przekład Agnieszka Szling, wstęp Paweł Bravo. Kraków: Wysoki Zamek.
• Taylor, Charles. 1996. Etyka autentyczności. Przekład Andrzej Pawelec. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Vivero-Pol, Jose Luis, Tomaso Ferrando, Olivier De Schutter, Ugo Mattei, eds. 2018. Routledge Handbook of Food as a Commons: Expanding Approaches. Abingdonon-Thames: Routledge.
• Wójtowicz, Anna. 2017. Rzuciła korporacje, by spełniać marzenia. O swojej wielkiej pasji do gotowania i o tym, jak to jest kroczyć niepewną drogą. Ohme, 26 czerwca 2017. https://ohme.pl/lifestyle/rzucila-korporacje-by-spelniac-marzenia-o-swojejwielkiej-pasji-gotowania-o-tym-kroczyc-niepewna-droga/. Dostęp 30.11.2022.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2023.144834