Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


Journal

2013 | 42 | 61-86

Article title

Diagnozowanie normy wymawianiowej

Authors

Content

Title variants

EN
Diagnosis of the pronunciation norm

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
W artykule podjęto próbę wyznaczenia kryteriów diagnostycznych w odniesieniu do normy wymawianiowej dla potrzeb prowadzonego projektu naukowo-badawczego. Przedstawiona propozycja powinna również przyczynić się do standaryzacji postępowania logopedycznego w omawianym zakresie. W opinii autorki, norma językowa jest bezpośrednio powiązana z normą biologiczną, na którą składają się: norma anatomiczna, norma czynnościowa i norma percepcyjna. Diagnozowanie normy wymawianiowej dotyczyć będzie rozpoznawania stanów zgodnych z normą językową i normą biologiczną według przyjętych kryteriów językowych (fonetycznych, ortofonicznych i socjolingwistycznych) oraz biologicznych (anatomicznych, funkcjonalnych i percepcyjnych). Wszystkie wymienione kryteria zostały szczegółowo scharakteryzowane.
EN
The article seeks to define diagnostic criteria regarding the pronunciation norm for the needs of the ongoing research project. The proposed solution should also contribute to standardization of speech therapy management in the field investigated. According to the author, the linguistic norm is directly connected with the biological norm, which comprises the anatomical norm, functional norm, and perceptual norm. Diagnosing of the pronunciation norm will cover recognition of states conforming to the linguistic norm and the biological norm according to the adopted linguistic criteria (phonetic, orthophonic, and sociolinguistic) and biological criteria (anatomical, functional, and perceptual). All the foregoing criteria were characterized in detail.

Journal

Year

Volume

42

Pages

61-86

Physical description

Dates

published
2013-01-01

Contributors

author
  • Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

  • Benni T., 1924, Ortofonia polska. Uwagi o wzorowej wymowie dla artystów, nauczycieli i wykształconego ogółu polskiego, Książnica Polska, Warszawa–Lwów.
  • Biedrzycki L., 1978, Fonologia polskich i angielskich rezonantów, PWN, Warszawa.
  • Buttler D., 1982, Miejsce języka potocznego wśród odmian współczesnej polszczyzny, [w:] Język literacki i jego warianty. Księga referatów VIII Sesji Międzynarodowej Komisji Słowiańskich Języków Literackich w listopadzie 1980, red. S. Urbańczyk, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, s. 17–28.
  • Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., 1971, Kultura języka polskiego, t. 1, PWN, Warszawa.
  • Domagała A., Mirecka U., 2012, Słuch mowny. Klasyfikacja zjawisk, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Wyd. UMCS, Lublin, s. 129–164.
  • Doroszewski W., 1950, Kryteria poprawności językowej, PZWL, Warszawa.
  • Dunaj B., 2006, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski”, LXXXVI, s. 161–172.
  • Dunaj B., 1981, Odmiana oficjalna i nieoficjalna języka mówionego [w:] Studia nad polszczyzną mówioną Krakowa, red. B. Dunaj, t. 1, Kraków.
  • Durko M., Godycki-Ćwirko M., Kosiek K., Latkowski B., 2008, Choroby uszu, nosa, jamy ustnej, gardła i krtani, Wyd. Lek. PZWL, Warszawa.
  • Furdal A., 1973, Klasyfikacja odmian współczesnego języka polskiego, Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Gołąb Z., Heinz A., Polański K., 1970, Słownik terminologii językoznawczej, PWN, Warszawa.
  • Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] Logopedia, Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Wyd. UMCS, Lublin.
  • Grabias S., 1997, Język w zachowaniach społecznych, Wyd. UMCS, Lublin.
  • Grosfeld O., 1981, Fizjologia narządu żucia, PZWL, Warszawa.
  • Kaczmarek L., 1991, O polskiej logopedii, [w:] Przedmiot logopedii, seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia, red. S. Grabias, Lublin, s. 5–25.
  • Kamińska B., 2012, Diagnoza w logopedii artystycznej, [w:] Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademick, red. E. Czaplewska, S. Milewski, Gdańskie Wyd. Psychologiczne, Gdańsk.
  • Karaś M., Madejowa M., (red.), 1977, Słownik wymowy polskiej, PWN, Warszawa.
  • Karłowska I., (red.), 2008, Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy dentystów, Wyd. Lek. PZWL, Warszawa.
  • Klemensiewicz Z., 1930, Prawidła poprawnej wymowy polskiej, Gebethner i Wolf, Kraków.
  • Klemensiewicz Z., 1961, O różnych odmianach współczesnej polszczyzny, [w:] idem, W kręgu języka literackiego i artystycznego, PWN, Warszawa.
  • Konopska, L., 2007, Wymowa osób z wadą zgryzu, Wyd. Media Druk, Szczecin.
  • Kotlarczyk M., 2010, Sztuka żywego słowa, Gaudium, Lublin.
  • Kram J., 1981, Zarys kultury żywego słowa, WSiP. Warszawa.
  • Kurkowski Z. M., 2013, Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji językowej, Wyd. UMCS, Lublin.
  • Kurkowski Z. M., 1996, Mowa dzieci sześcioletnich z uszkodzonym narządem słuchu, [w:] seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia, t. 13, red. S. Grabias, Wyd. UMCS, Lublin.
  • Ladefoged P., Jonson K., 2011, A Course in Phonetics, Cengage Learning, Wadsworth.
  • Laver J., 1994, Principles of Phonetics, Cambridge Univ. Press, Cambridge.
  • Lubaś W., 1979, Społeczne uwarunkowania współczesnej polszczyzny. Szkice socjolingwistyczne, Wyd. Literackie, Kraków.
  • Lubaś W., Urbańczyk S., (red.), 1990, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Spółka Wydawniczo-Księgarska, Warszawa–Kraków.
  • Łabiszewska-Jaruzelska F., (red.), 1995, Ortopedia szczękowa. Zasady i praktyka. Podręcznik dla studentów stomatologii, Wyd. Lek. PZWL, Warszawa.
  • Łasiński W., 1993, Anatomia głowy dla stomatologów, PZWL, Warszawa.
  • Mackiewicz B., 2002, Dysglosja jako jeden z objawów zespołu oddechowo-połykowego, Wyd. Uniw. Gdańskiego, Gdańsk.
  • Madejowa M., 1993, Zasady współczesnej wymowy polskiej (w zakresie samogłosek nosowych i grup spółgłoskowych) oraz ich przydatność w praktyce szkolnej, „Język Polski”, LXXII, 187–198.
  • Majewski S. W., 2009, Gnatofizjologia stomatologiczna, Wyd. Lek. PZWL, Warszawa.
  • Markowski A., (red.), 1999, Nowy słownik poprawnej polszczyzny, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
  • Markowski A., 2003, Język polski. Poradnik, Wilga, Warszawa.
  • Markowski A., (red.), 2004, Wielki słownik poprawnej polszczyzny, PAN, Warszawa.
  • Markowski A., (red.), 2012, Wielki słownik poprawnej polszczyzny, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
  • Michałowska D., 1994, O podstawach polskiej wymowy scenicznej, PWST, Kraków.
  • Michałowska-Rozhin B., 1991, Kultura słowa jest przedmiotem logopedii, [w:] Przedmiot logopedii, seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia, red. S. Grabias, Lublin, s. 99–102.
  • Milewski S., 1999, Lingwistyczne i dydaktyczne aspekty analizy fonemowej, [w:] seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia, t. 17, red. S. Grabias Wyd. UMCS. Lublin.
  • Miodek J., 2001, O normie językowej, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wyd. UMCS, Lublin, s. 73–83.
  • Mueller-Malesińska M., Skarżyński H., 2012, Klasyfikacja zaburzeń słuchu, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Wyd. UMCS, Lublin, s. 91–115.
  • Ostapiuk B., 2013a, Dyslalia. O badaniu jakości wymowy w logopedii, Wyd. Nauk. Uniw. Szczecińskiego, Szczecin.
  • Ostapiuk, B., 2013b, Dyslalia ankyloglosyjna. O krótkim wędzidełku języka, wadliwej wymowie i skuteczności terapii, Wyd. Nauk. Uniw. Szczecińskiego, Szczecin.
  • Ożóg K., 2001, Ustna odmiana języka ogólnego, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Wyd. UMCS, Lublin.
  • Pisarek W., 1991, Zróżnicowanie języka narodowego [w:] Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Pluta-Wojciechowska D., 2010, Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia, Wyd. Ergo Sum, Bytom.
  • Proffit W. R., Fields, H. W., 2001, Ortodoncja współczesna, Wyd. Czelej, Lublin.
  • Pruszewicz, A. (red.) 1992, Foniatria kliniczna, PZWL, Warszawa.
  • Rocławski B., 1986, Poradnik fonetyczny dla nauczycieli, WSiP, Warszawa.
  • Rokitiańska M., 2004, Podstawy ortodoncji dla logopedów, Wyd. Akad. Bydgoskiej, Bydgoszcz.
  • Skubalanka T., 1976, Założenia analizy stylistycznej, [w:] Problemy metodologiczne współczesnego literaturoznawstwa, red. H. Markiewicz, J. Sławiński, Wyd. Literackie, Kraków.
  • Toczyska B., 1997, Sarabanda w chaszczach, Wyd. Podkowa, Gdańsk.
  • Toczyska B., 2000, Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańskie Wyd. Oświatowe, Gdańsk.
  • Toczyska B., 2007, Głośno i wyraźnie. 9 lekcji dobrego mówienia, Gdańskie Wyd. Psychologiczne, Gdańsk.
  • Toczyska B., 2008, Ruch w głosie (ćwiczenia nie tylko dla dziennikarzy), Wyd. Podkowa, Gdańsk.
  • Trochymiuk A., 2008, Wymowa dzieci niesłyszących. Analiza audytywna i akustyczna, [w:] seria: Komunikacja językowa i jej zaburzenia, t. 22, red. S. Grabias, Wyd. UMCS, Lublin.
  • Komunikacja językowa i jej zaburzenia, t. 22, red. S. Grabias, Wyd. UMCS, Lublin.
  • Tronczyńska J., 1965, Badania porównawcze przewodnictwa kostnego w audiometrii, „Otolaryngologia Polska”, 19 (2), s. 197–203.
  • Urbańczyk S., 1979, Rozwój języka narodowego: pojęcie i terminologia, [w:] idem, Prace z dziejów języka polskiego, Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
  • Urbańczyk S., 1991, Encyklopedia języka polskiego, Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Walczak B., 1995, Przegląd kryteriów poprawności językowej, „Poradnik Językowy”, z. 9–10, s. 1–16.
  • Walczak-Deleżyńska M., 2001, Aby język był giętki… Wybór ćwiczeń artykulacyjnych od J. Tennera do B. Toczyskiej, PWST, Wrocław.
  • Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Uniw. Śląski, Katowice.
  • Wysocka M., 2012, Zaburzenia prozodii mowy, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Wyd. UMCS, Lublin, s. 165–184.

Notes

PL
Artykuł powstał w ramach projektu naukowo-badawczego nr 2012/05/E/HS2/03770 pt. „Współczesna wymowa polska. Badanie z wykorzystaniem trójwymiarowej artykulografii elektromagnetycznej” realizowanego pod kierownictwem A. Lorenc. Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki na podstawie decyzji nr DEC-2012/05/E/HS2/03770. Proponowane kryteria diagnostyczne normy wymawianiowej stanowią podstawę kwalifikacji mówców do badań.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-739691d2-c192-428d-af66-10e607f0befa
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.