Trudny związek demokracji i wolnego rynku w warunkach deglobalizacji. Perspektywa katolickiej nauki społecznej

• Authors: Aniela Dylus

Title variants

EN

The complicated relationship between democracy and free market in globalization. The catholic church social doctrine perspective

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podejmuje się pytanie, czy teza o związku demokracji i wolnego rynku obowiązuje także w warunkach deglobalizacji. Dotychczas koniunkcję autorytarnych reżimów politycznych z liberalnym systemem gospodarczym traktowano jako wyjątki od reguły. Osłabiony dziś związek demokracji i wolnego rynku prezentujemy z „perspektywy katolickiej nauki społecznej”. W punkcie wyjścia pokazujemy, na czym opiera się przekonanie o współzależności wolnego rynku i demokracji oraz narastanie kryzysu „demokratycznego kapitalizmu”. Następnie omawiamy te związane z globalizacją przemiany gospodarcze, które w konsekwencji osłabiają demokrację. Rezultatem społecznego niezadowolenia ze skutków globalizacji są próby jej zahamowania. Pojawia się jednak pytanie, czy w ogóle jest to możliwe. Dopiero po uchyleniu tej wątpliwości następuje charakterystyka symptomów deglobalizacji. Jeśli gospodarczą globalizację cechuje maksimum rynkowej wolności, to z deglobalizacją wiążemy jej ograniczenie. Rozważania zamyka próba ustalenia, czy to osłabienie rynkowej wolności przekłada się na kondycję demokracji.

EN

The aim of the paper is to address the question of the relationship between democracy and free market in the framework of deglobalization. So far, the relationship between the authoritarian regimes and liberal economy system has been regarded as the exception to the rule. The weakening now relationship between democracy and free market is presented in this paper from the perspective of the Catholic Church Social Doctrine. At the beginning, the basis of the relationship between free market and democracy and the crisis of the “democratic capitalism” are depicted. The economic changes connected with globalization that undermine the democracy are also discussed. The social discontent caused by globalization results in the attempts to hinder this process. There is a question, though, whether it is possible to do it. Then, the characteristics of deglobalization symptoms is given. If economic globalization is characterized by the maximum of market freedom so deglobalizaton can be connected with its constraint. At the end, it is considered whether the weakening of free market has an impact on the condition of political democracy.

Keywords

PL

demokracja; wolny rynek; kapitalizm; globalizacja; deglobalizacja; katolicka nauka społeczna

EN

democracy; free market; capitalism; globalization; deglobalization; Catholic Church Social Doctrine

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Nauk Społecznych
• Year: 2019
• Volume: 11(47)
• Issue: 4
• Pages: 5-30

Contributors

author

Aniela Dylus

• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

References

• Antoszewski A.: [wypowiedź nt.] Demokracja i kryzys, „Zarządzanie Publiczne” 2011, nr 16-17 (2-3), s. 101-104; 115-116.
• Barber B.R.: Globalny dżin, „Gazeta Wyborcza” 1-2 lipca 2000.
• Bednarski M.: Czas pracy w polskiej gospodarce. Ewolucja, jej przyczyny i konsekwencje zmian, w: Ekonomia jest piękna? Księga dedykowana Profesorowi Jerzemu Wilkinowi, red. Ł. Hardt, D. Milczarek-Andrzejewska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2015, s. 139-152.
• Benedykt XVI: Encyklika Caritas in veritate, 2009.
• Bergsdorf W.: Über die Zukunft der Demokratie, Köln: J.P. Bachem Medien 2017 („Kirche und Gesellschaft“ Nr. 437).
• Brakel A.: Nicht so simpel! Francis Fukuyamas „Ende der Geschichte”, „Die Politische Meinung“ 2017, z. 547, s. 61-65.
• Bunt mas czy kryzys elit?, red. A. Dylus, S. Sowiński, Wrocław: Wydawnictwo TUM Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej 2018.
• Crouch C.: Postdemokratie, Frankfurt a. M.: Suhrkamp 2008.
• Dahrendorf R.: Keiner fragt, was mit den Managermillionen geschieht, rozm. P. Bahners, A. Cammann, „Frankfurter Allgemeine Zeitung” 10 października 2008.
• Delsol Ch.: „Populizm” jako protest wobec nadmiernego uniwersalizmu i obrona zakorzenienia, „Chrześcijaństwo – Świat – Polityka” 2017, nr 21, s. 94-103.
• Di Fabio U.: Berlin ist nicht Weimar, „Frankfurter Allgemeine Zeitung“ 27 września 2018 (nr 225).
• Di Fabio U.: Kein Oswald Spengler. Samuel Huntington und der „Clash of Civilisations“, „Die Politische Meinung“ 2017, z. 547, s. 46-55.
• Die fragile Demokratie – The Fragility of Democracy, Hrsg. A. Rauscher, Berlin: Duncker & Humblot 2007.
• Die verstimmte Demokratie. Moderne Volksherrschaft zwischen Aufbruch und Frustration, Hrsg. S. Braun, A. Geisler, Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften 2012.
• Dylus A.: Globalny rynek i jego granice, Warszawa: Centrum im. Adama Smitha & Instytut Politologii UKSW 2001.
• Dylus A.: Gospodarka w perspektywie etycznej i religijnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW 2016.
• Dylus A.: Koniunkcja demokracji i gospodarki? Perspektywa „Centesimus annus”, „Chrześcijaństwo – Świat – Polityka” 2017, nr 21, s.76-93.
• Dylus A.: Patriotyzm gospodarczy. Wielowymiarowość i ambiwalencja, „Społeczeństwo” 2018, nr 1, s. 29-55.
• Dylus A.: Polityka w perspektywie etycznej i religijnej, Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2016.
• Franciszek: Adhortacja Evangelii Gaudium, 2013.
• Freedom in the World, The Freedom House Survey 2016, www.freedomhouse.org
• Frühbauer J.: Wirtschaftsdemokratie. Sichtung eines programmatischen Begriffs, Köln: J.P. Bachem Medien 2013 („Kirche und Gesellschaft“ Nr. 400).
• Fukuyama F.: The End of History and the Last Man, New York: Free Press 1992.
• Gabriel I.: Erosion der Demokratie? Eine Problemanzeige, Köln: J.P. Bachem Medien 2012 („Kirche und Gesellschaft“ Nr. 394).
• Globalisierung und Demokratie, Hrsg. A. Habisch, M. Hartmann, S. Schmidt, J. Wieland, Münster–Hamburg–London: LIT 2000.
• Globalisierung und Demokratie. Wirtschaft, Recht, Medien, Hrsg. H. Brunkhorst, M. Kettner, Frankfurt a. M.: suhrkamp taschenbuch 2000.
• Guéhenno J.-M.: Das Ende der Demokratie, München–Zürich: Artemis & Winkler 1994.
• Hausner J.: [wypowiedź nt.] Demokracja i kryzys, „Zarządzanie Publiczne” 2011, nr 16-17(2-3), s. 91-92; 112-114.
• Huntington S.: Trzecia fala demokratyzacji, w: Elity, demokracja, wybory, oprac. J. Szczupaczyński, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 1993, s. 45-85.
• James H.: Koniec globalizacji. Czego nauczył nas wielki kryzys?, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2010.
• Jan Paweł II: Adhortacja Ecclesia in America, 1999.
• Jan Paweł II: Encyklika Centesimus annus, 1991.
• Jan Paweł II: Encyklika Evangelium vitae, 1995.
• Jan Paweł II: Encyklika Sollicitudo rei socialis, 1987.
• Jan Paweł II: Globalizacja będzie tym, co uczynią z niej ludzie, Przemówienie z 27 kwietnia 2001 r. do uczestników sesji plenarnej Papieskiej Akademii Nauk Społecznych, „Więź” 2001/10(516), s. 48-51.
• Jaroszyńska M.: Czynniki rozwoju i zagrożenia demokracji w dobie globalizacji, w: Demokracja w dobie globalizacji, t. II: Aspekty teoretyczne, red. M. Domagała, J. Iwanek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2008, s. 224-235.
• Kietliński K.: Współczesne wyzwania patriotyzmu gospodarczego, „Społeczeństwo” 2018, nr 2, s. 39-51.
• Kopiec P.: Chrześcijańska wizja alterglobalizacji. Wkład Światowej Rady Kościołów, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 20(2017), nr 3, s. 69-80.
• Krasnodębski Z.: Demokracja peryferii, Gdańsk: słowo / obraz terytoria 2003.
• Kuhn T.S.: Struktura rewolucji naukowych, Warszawa: PWN 1968.
• Kuź M.: Globaliści vs. Lokaliści, „Internetowy Miesięcznik Idei” 3 (57)2015.
• Lammert N.: Visionen in der Politik, rozm. B. Löhmann, „Die Politische Meinung” 2017, z. 547, s. 24-30.
• Legutko P.: Rząd ucieka do przodu, „Gość Niedzielny” 28 lutego 2016.
• Novak M.: Duch demokratycznego kapitalizmu, Poznań: Wydawnictwo W drodze 2001.
• Nowotarski B.: [wypowiedź nt.] Demokracja i kryzys, „Zarządzanie Publiczne” 2011, nr 16-17 (2-3), s. 104-107; 114-115.
• O przyszłość w solidarności i sprawiedliwości, Wspólne Słowo Rady Kościoła Ewangelickiego w Niemczech i Konferencji Episkopatu Niemiec, „Społeczeństwo” 1997, nr 3, s. 399-484.
• Papieska Rada Iustitia et Pax: Kompendium nauki społecznej Kościoła, Kielce: Jedność 2005.
• Petersdorff W. von, Plickert Ph.: Die neue alte Angst vor der Globalisierung, „Frankfurter Allgemeine Zeitung“ 20 sierpnia 2016 (nr 194).
• Polak E.: Globalizacja a zagrożenia dla demokracji, w: Demokracja w dobie globalizacji, t. II, Aspekty teoretyczne, red. M. Domagała, J. Iwanek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2008, s. 140-153.
• Rymsza M.: Nowa kwestia społeczna?, „Więź” 2015/3(661), s. 7-16.
• Saul J.R.: Globalizacja dobiegła końca, „Europa” (dodatek do „Dziennika”) 28 października 2006.
• Smolar A.: [wypowiedź nt.] Demokracja i kryzys, „Zarządzanie Publiczne” 2011, nr 16-17(2-3), s. 92-101; 116-121.
• Standing G.: Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa, Warszawa: PWN 2014.
• Stawrowski Z.: Niemoralna demokracja, Kraków: Wydawnictwo Ośrodek Myśli Politycznej, Wyższa Szkoła Europejska im. Józefa Tischnera 2008.
• Steinmeier F.-W.: „Demokratie ist liberal – oder sie ist nicht”, „Frankfurter Allgemeine Zeitung“ 27 września 2018 (nr 225).
• Sztumski J.: Szanse i zagrożenia demokracji w XXI wieku, w: Demokracja w dobie globalizacji, t. II: Aspekty teoretyczne, red. M. Domagała, J. Iwanek, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2008, s. 131-139.
• Thielmann U.: Das Ende der Demokratie, „Wirtschaftsdienst“ 12(2011), s. 820-823.
• Zwoliński A.: Dylematy demokracji, Kraków: WAM 2010.

Identifiers

DOI

10.18290/rns.2019.47.4-1