Dystynkcja na szklanym ekranie? Telewizja, praktyki odbiorcze a struktura społeczna

• Authors: Cebula Michał

Title variants

EN

Distinction on the TV Screen? Television, Viewing Practices and Social Structure

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule autor rozważa, na ile telewizja jest polem praktyk dystynktywnych. Postawione zostaje pytanie, w jakim stopniu telewizyjny gust i praktyki korespondują z pozycjami zajmowanymi w strukturze społecznej. Telewizja może być traktowana jako element kultury masowej lub popularnej, jednakże oba ujęcia wydają się przyjmować założenie, iż praktyki odbiorcze tracą ugruntowanie w społecznej stratyfikacji. Artykuł odnosi się do bieżącej debaty nad adekwatnością klas społecznych do opisu życia społecznego. Bazując na danych ilościowych i jakościowych dotyczących preferowanych programów TV i gatunków, czasu spędzanego na oglądaniu telewizji i towarzyszących mu nawyków, wskazano, iż pozycja społeczna pozostaje ważnym czynnikiem wyjaśniającym zmienność praktyk odbiorczych. Bliższa analiza ujawnia, że ilość oglądanej telewizji zależy nie tylko od pozycji społecznej i wieku ale także od dostępu do sieci i kapitału społecznego, co sugeruje, iż telewizja może rekompensować deficyty w kontaktach społecznych. Ponadto wybór programów i gatunków telewizyjnych wiąże się z ugruntowanymi klasowo dyspozycjami i orientacjami. Publiczność z „dolnych” rejonów przestrzeni społecznej poszukuje treści „realistycznych” i emocjonalnych oraz traktuje telewizję jako „towarzysza” życia (telewizja strukturyzuje życie codzienne), podczas gdy użytkownicy mediów z wyższych warstw społecznych są zorientowani bardziej „kulturalnie” i instrumentalnie. Wyniki potwierdzają tezę, iż społeczna sytuacja widzów pozostaje w relacji z ich praktykami kulturowymi, nawet jeśli praktyki są „zwyczajne” i mają miejsce w sferze prywatnej.

EN

This article examines the respects in which television operates as the site for practices of distinction. It raises a question to what extent our television tastes and practices correspond to the positions we occupy in the social structure? Television can be framed as mass as well as popular culture, but both approaches seem to share an underlying assumption that television viewing practices are losing their grounding in social stratification. The paper refers to current debate on the relevance of social classes to a description of present social life. Drawing on quantitative and qualitative data relating to preferred TV-programmes and genres, time spent on watching television and habits accompanying it, it is argued that social position remains an important factor explaining the variability of viewing practices. A closer analysis reveals that the amount of television viewing depends not only on social position and age but also on an access to social networks/capital, suggesting that television may compensate for deficiencies in social contacts. Additionally, the choice of programs and TV genres reveals different class-based dispositions and orientations. Downscale audiences seek “realistic”, emotional TV fare and treat television as a companionship (television structures their everyday life) while upscale users of the media are more culturally and instrumentally oriented. The results support the contention that social background of viewers remains linked to cultural practices, even if the practices under study are “ordinary” and take place in private environment.

Keywords

PL

oglądanie telewizji; kultura popularna; kultura masowa; dystynkcja; klasa społeczna; gust

EN

television watching; popular culture; mass culture; distinction; social class; taste

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2015
• Volume: LXIV (64)
• Issue: 3
• Pages: 53-83

Dates

published

2015

Contributors

author

Cebula Michał

• Instytut Socjologii, Uniwersytet Wrocławski

References

• Bennett T., 2006, Distinction on the Box: Cultural Capital and the Social Space of Broadcasting, „Cultural Trends”, vol. 15, no. 2/3, pp. 193–212.
• Bourdieu P.,2005, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa: Scholar.
• Burszta W.J. i in., 2010, Kultura miejska w Polsce z perspektywy interdyscyplinarnych badań jakościowych, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• CBOS, 2010, Czas wolny Polaków. Komunikat z badań, Warszawa: CBOS.
• Cebula M., 2013a, Społeczne uwarunkowania gustów i praktyk konsumpcyjnych. Zbieżność pozycji społecznych i stylów życia czy autonomizacja kultury?, „Studia Socjologiczne”, nr 2 (209), ss. 97–125.
• Cebula M., 2013b, Współczesne formy kulturowych zróżnicowań. Przypadek „wszystkożerności”, „Forum Socjologiczne”, nr 4, ss. 111–131.
• Chan T.W., Goldthorpe J.H., 2007, Social Stratification and Cultural Consumption: Music in England, „European Sociological Review”, vol. 23, no. 1, pp. 1–19.
• Diagnoza Społeczna, 2011, Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków, J. Czapiński, T. Panek (red.), Warszawa: Rada Monitoringu Społecznego.
• Domański H., 2000, Hierarchie i bariery społeczne w latach dziewięćdziesiątych, Warszawa: ISP.
• Domański H., Sawiński Z., Słomczyński K.M., 2007, Nowa klasyfikacja i skale zawodów. Socjologiczne wskaźniki pozycji społecznej w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Fiske J., 2010, Zrozumieć kulturę popularną, Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Gartman D., 1991, Culture as Class Symbolization or Mass Reification? A Critique of Bourdieu’s Distinction, „American Journal of Sociology”, vol. 97 (2), pp. 421–447.
• Gdula M., Sadura P. (red.), 2012, Style życia i porządek klasowy w Polsce, Warszawa: Scholar.
• Grindstaff L., Turow J., 2006, Video Cultures: Television Sociology in the „New TV” Age, „Annual Review of Sociology”, vol. 32, pp. 103–125.
• Hall S., 1987, Kodowanie i dekodowanie, „Przekazy i Opinie”, nr 1–2, s. 58–71.
• Holt D.B., 1998, Does Cultural Capital Structure American Consumption?, „Journal of Consumer Research”, vol. 25, no. 1, pp. 1–25.
• Jacyno M., 2014, Kultury klasowe i złoto „nieklasyfikowalności”, (w:) M. Gdula, L.M. Nijakowski (red.), Oprogramowanie rzeczywistości społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Kowalska A., 2014, Nowy odbiorca? Przemiany obrazu odbiorcy w wybranych koncepcjach współczesnej kultury, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kraaykamp G., van Eijck K., Ultee W., van Rees K., 2007, Status and Media Use in the Netherlands. Do partners Affect Media Tastes?, “Poetics”, vol. 35, no. 2/3, pp. 132–151.
• Kuipers G., 2006, Television and Taste Hierarchy: The Case of Dutch Television Comedy, “Media, Culture & Society”, vol. 28, no. 3, pp. 359–378.
• López- Sintas J., García-Álvarez E., 2006, Patterns of Audio-Visual Consumption: The Reflection of Objective Divisions in Class Structure, “European Sociological Review”, vol. 22, no. 4, pp. 397–411.
• Marcuse H., 1991, Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego, Warszawa: PWN.
• Mrozowski M., 1987, Podejście użytkowania i korzyści w badaniach komunikowania masowego. Podstawowe zagadnienia, „Przekazy i Opinie”, nr 3–4, ss. 78–95.
• Pakulski J., Waters M., 1996, The Reshaping and Dissolution of Social Class in Advanced Society, „Theory & Society”, vol. 25, no. 5, pp. 667–691.
• Peterson R.A., Kern R.M., 1996, Changing Highbrow Taste: From Snob to Omnivore, „American Sociological Review”, vol. 61, no. 5, pp. 900–907.
• Petev I.D., 2013, The Association of Social Class and Lifestyles: Persistence in American Sociability, 1974 to 2010, “American Sociological Review”, vol. 78, no. 4, pp. 633–661.
• Pluciński P., 2013, Dwie kultury? O kłopotach z „kulturą masową” i „kulturą popularną” z perspektywy teorii krytycznej społeczeństwa (na marginesie Dialektyki Oświecenia), (w:) P. Żuk (red.), Kulturowo-polityczny AVATAR? Kultura popularna jako obszar konfliktów i wzorów społecznych, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Prieur A., Rosenlund L., Skjott-Larsen J., 2008, Cultural Capital Today. A Case Study from Denmark, „Poetics”, vol. 36, no. 1, pp. 45–71.
• Prieur A., Savage M., 2011, Updating Cultural Capital Theory: A Discussion Based on Studies in Denmark and in Britain, „Poetics”, vol. 39, no. 6, pp. 566–580.
• Putnam R.D., 2008, Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Warszawa: WAiP.
• Savage M. et al., 2013, A New Model of Social Class? Findings from the BBC’s Great British Class Survey Experiment, “Sociology”, vol. 47, no. 2, pp. 219–250.
• Van Ingen E., 2008, Social Participation Revisited: Disentangling and Explaining Period, Life-Cycle and Cohort Effects, “Acta Sociologica”, vol. 25, no. 2, pp. 103–121.
• Van Ingen E., van Eijck K., 2009, Leisure and Social Capital: An Analysis of Types of Company and Activities, “Leisure Sciences”, vol. 31, nno. 2, pp. 192–206.
• Warde A., Bennett T., 2008, A Culture in Common: The Cultural Consumption of the UK Managerial Elite, “Sociological Review”, vol. 56, Special Issue, pp. 240–259.
• Wright D., 2012, Cultural Capital and Tastes. The Persistence of “Distinction”, (in:) J.R. Hall, L. Grindstaff, M.-Ch. Lo (eds.), Handbook of Cultural Sociology, London and New York: Routledge.
• Wróblewski M., 2012, Od Kultury do tego, co kulturowe – o szkole z Birmingham, (w:) M. Wróblewski (red.), Kultura i hegemonia. Antologia tekstów szkoły z Birmingham, Toruń: Wydawnictwo UMK.

Identifiers

ISSN

0033-2356