Wybrane gesty i formy parateatralne jako narzędzia wspomagania komunikacji z osobami w wieku senioralnym

• Authors: Ogonowska Agnieszka

Title variants

EN

Selected gestures and paratheatrical forms as tools used in supporting communication with older adults

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest ukazanie strategii wspomagania komunikacji społecznej seniorów poprzez wykorzystanie gestu oraz form parateatralnych. W prowadzonych analizach wykorzystano odniesienia do badań z zakresu neuropsychologii, psychogeriatrii oraz fenomenologicznie zorientowanej koncepcji umysłu ucieleśnionego. W tym kontekście ukazano związki pomiędzy tą ostatnią kategorią, a pamięcią ciała oraz badaniami nad funkcjonowaniem neuronów lustrzanych. Wskazano również relacje między aktywizacją ruchową i językowo-komunikacyjną seniorów a pobudzaniem obwodów neuronalnych odpowiedzialnych za procesy kognitywne, zwrócono także uwagę na funkcje układów gestycznych oraz etapy wprowadzania form parateatralnych w procesach wspomagania kompetencji językowo-komunikacyjnych osób starszych. Artykuł wpisuje się w interdyscyplinarną refleksję nad jakością życia seniorów w XXI wieku oraz stanowi element większego projektu nt. psychokulturowych, gerontologicznych i logopedycznych uwarunkowań komunikacji międzygeneracyjnej.

EN

The purpose of the article is to show the strategies for supporting social communication of older adults by using gestures and paratheatrical forms. In the conducted analyses the authors have used references to research in the field of neuropsychology, psychogeriatrics and a phenomenologically-oriented concept of embodied cognition. In this context, links between that last category and body memory, as well as research into mirror neurons, are shown. Also, the relationship between motion activation, language communication of seniors and stimulating neural circuits responsible for cognitive processes is pointed out. Moreover, attention is paid to the functions of gesture systems, as well as the stages of introducing paratheatrical forms into the processes of supporting language communication competences of seniors. The paper fits into the interdisciplinary reflection on the quality of life in old age in the 21st century, and is also part of a larger project concerning psychocultural, gerontological and logopedic conditions of intergenerational communication.

Keywords

PL

seniorzy; badania nad seniorami; język; komunikacja; gest; formy parateatralne; procesy kognitywne; pamięć ciała

EN

older adults; research concerning seniors; language; communication; gesture; paratheatrical forms; cognitive processes; body memory

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
• Year: 2019
• Issue: 11(2) "Teatr w edukacji, terapii i profilaktyce"
• Pages: 152-166

Contributors

author

Ogonowska Agnieszka

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Adams Cynthia. 1991. “Qualitative age differences in memory for text: a life span developmental perspective“. Psychology and Aging nr 6(3). 323–336.
• Atchley Robert C. 1989. “A continuity theory of normal aging“. Gerontologist nr 29. 183–190.
• Ball Karlene, Berch Daniel B., Helmers Karin F. i in. 2002. “Effects of Cognitive Training Interventions With Older Adults: A Randomized Controlled Trial“. The Journal of American Medical Association nr 288(18). 2271–2281.
• Ball Karlene, Edwards Jerri D., Ross Lesley A. 2007. “The Impact of Speed of Processing Training on Cognitive and Everyday Functions“. Journals of Gerontology. Series B: Psychological Sciences and Social Sciences nr 62. 19–31.
• Barsalou Lawrence. 1999. “Perceptual Symbol Systems“. Behavioral nad Brain Sciences nr 22. 577–660.
• Barsalou Lawrence. 2009. “Simulation. Situated Conceptualization and Predictions“. Philosophical Transacions of Royal Society B nr 364. 1281–1289.
• Bauer Joachim. 2008. Empatia: co potrafią neurony lustrzane. M. Guzowska-Dąbrowska (przeł.). Warszawa.
• Cieszyńska Jagoda. 2012. Metody wywoływania głosek. Kraków.
• Cieszyńska-Rożek Jagoda. 2013. Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa. Kraków.
• Dudek Dominika. 2017. Starzenie się mózgu i procesy neurodegeneracyjne. Zaburzenia psychoorganiczne. W Psychogeriatria. M. Cybulski, E. Krajewska-Kułak, N. Waszkiewicz, K. Kędziora-Kornatowska (red.). Warszawa. 15–38.
• Engle Randal W., Sędek Grzegorz, von Hecker Ulrich, McIntosh Daniel N. (red.). 2006. Ograniczenia poznawcze. Starzenie się i psychopatologia. E. Czerniawska (przeł.). Warszawa.
• Gawron Natalia, Łojek Emila. 2014. Różne oblicza starości. Badania neuropsychologiczne. Warszawa.
• Grabias Stanisław. 2014. Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego. W Logopedia. Teoria zaburzeń mowy. S. Grabias, M. Kurkowski (red.). Lublin.
• Goffman Erving. 1983, Człowiek w teatrze życia codziennego. H. Detner-Śpiewak, P. Śpiewak (przeł.). Warszawa.
• Hohol Mateusz, Wołoszyn-Hohol Kinga. 2017. „Umysł ucieleśniony. Czyli jak?”. Dodatek Wielkie Pytania #4: Umysł i ciało. Tygodnik Powszechny nr 7.
• Keyers Christian. 2011. Empatia. Jak odkrycie neuronów lustrzanych zmienia nasze rozumienie ludzkiej natury. Ł. Kwiatek (przeł.). Kraków.
• Kępiński Antoni. 1977. Lęk. Warszawa.
• Króliczak Grzegorz, Biduła Szymon. 2013. „Neuronalne podłoże gestów u osób leworęcznych”. Nauka nr 3. 99–131.
• Kulesza Wojciech. 2016. Efekt kameleona. Psychologia naśladownictwa. Warszawa.
• Kwiatkowski Mikołaj, Wygnał Natalia, Simonienko Katarzyna, Wilczyńska Karolina, Szulc Agata, Waszkiewicz Napoleon. 2017. Uzależnienie od leków w populacji osób starszych. W Psychogietaria. M. Cybulski, E. Krajewska-Kułak, N. Waszkiewicz, K. Kędziora-Kornatowska (red.). Warszawa.
• Mauss Marcel. 2001. Sposoby posługiwania się ciałem. W tegoż, Socjologia i antropologia. M. Król, J. Szacki i in. (przeł.). Warszawa.
• Nelson Todd D. (red.). 2004. Ageism. Stereotyping and prejudice against older persons. Cambridge.
• Nęcki Zbigniew, Awdiejew Aleksy. 1992. Typologia pragmatyczno-kontekstowa. W Z. Nęcki. Komunikowanie interpersonalne. Wrocław–Warszawa–Kraków. 66–86.
• Pąchalska Maria. 2014. Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu. Procesy komunikacyjne i powrót do społeczeństwa. Warszawa.
• Pełko-Wysiecka Justyna. 2017. Uzależnienie od alkoholu wśród osób starszych. W Psychogietaria. M. Cybulski, E. Krajewska-Kułak, N. Waszkiewicz, K. Kędziora-Kornatowska (red.). Warszawa.
• Pinker Susan. 2015. Efekt wioski. Jak kontakty twarzą w twarz mogą uczynić nas zdrowszymi, szczęśliwszymi i mądrzejszymi. M. Szymczukiewicz (przeł.). Kielce.
• Polska Akademia Nauk, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus” przy Prezydium PAN. 2008.
• Polska w obliczu starzenia się społeczeństwa. Diagnoza i program działania. Warszawa.
• Shusterman Richard. 2010. Świadomość ciała. Dociekania z zakresu somaestetyki. S. Stankiewicz, W. Małecki (przeł.). Kraków.
• Spitzer Manfred. 2007. Jak uczy się mózg. M. Guzowska-Dąbrowska (przeł.). Warszawa.
• Stuart-Hamilton Ian. 2006. Psychologia starzenia się. A. Błachnio (przeł.). Poznań.
• Turner Victor. 2005. Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie. W. Usakiewicz (przeł.). Kraków.
• Wilson Margaret. 2002. “Six views of embodied cognition“. Psychonomic Bulletin & Review nr 9(4). 625–639.
• Zych Adam A. 2007. Leksykon gerontologii. Kraków.

Identifiers

DOI

10.24917/20837275.11.2.12