Dyskusja nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”

• Authors: Piotr Bylica , Kazimierz Jodkowski , Krzysztof J. Kilian , Dariusz Sagan

Title variants

EN

The Discussion on Adam Grobler’s paper, „Explanatory Weaknesses of Intelligent Design”

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Niniejszy tekst stanowi zapis dyskusji nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, przeprowadzonej przez pracowników Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego w ramach spotkań Zielonogórskiej Grupy Lokalnej „Nauka a Religia”. Artykuł Groblera jest krytyczny wobec teorii inteligentnego projektu, odbiega jednak do pewnego stopnia od standardowych krytyk. Grobler nie powtarza niektórych błędów: wie, że teoria inteligentnego projektu nie identyfikuje projektanta z istotą nadprzyrodzoną; że teoria ta jest (chce być) neutralna wobec filozoficznego sporu między naturalizmem a nadnaturalizmem; nie traktuje darwinowskiej teorii ewolucji jako testowalnej teorii naukowej, ale jako metafizyczny program badawczy dostarczający idei heurystycznych. Przedstawia także nowe argumenty krytyczne. Grobler uznaje teorię inteligentnego projektu za teorię nienaukową przede wszystkim na tej podstawie, że nie oferuje wyjaśnień intencjonalnych dotyczących motywów domniemanego projektanta, a w związku z tym nie dostarcza żadnych idei heurystycznych mogących stanowić punkt wyjściowy badań naukowych. Uważa też za wątpliwe, czy da się wytyczyć granicę między tym, co możliwe, a tym, co niemożliwe do uzyskania drogą kumulacji przypadkowych zmian. W dyskusji jej uczestnicy wskazywali na wady i zalety argumentów Groblera oraz polemizowali z wygłaszanymi w jej trakcie poglądami.

EN

This text is the record of the discussion on Adam Grobler’s paper, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu” [Explanatory Weaknesses of Intelligent Design], conducted by the employees of University of Zielona Góra’s Institute of Philosophy within the scope of meetings of Zielonogórska Grupa Lokalna „Nauka a Religia” [Zielona Góra’s Local Group „Science and Religion”]. Although Grobler’s paper is critical of the intelligent design theory, it differs, to a certain degree, from the standard critiques. Grobler avoids repeating some of the mistakes: he knows that intelligent design theory does not identify the designer with a supernatural being; that this theory is (want to be) neutral in regard to the philosophical controversy between naturalism and supernaturalism; he does not view the theory of evolution as a testable scientific theory, but as a metaphysical research program providing heuristic ideas. He presents also new critical arguments. Grobler recognizes intelligent design as an unscientific theory on the basis, above all, that it offers no intentional explanations regarding the motives of the supposed designer, and thus it provides no heuristic ideas that could be a starting point of scientific research. He thinks also that it is doubtful, whether the bound between what is possible and what is impossible to attain by accumulation of random changes could be specified. In the course of the discussion, its participants indicated the advantages and disadvantages of Grobler’s arguments and engaged in polemics with the views expressed during the debate.

Keywords

PL

Adam Grobler; naturalizm; nadnaturalizm; artyficjalizm; wyjaśnienie intencjonalne; wykrywanie projektu; testowalność; metafizyczny program badawczy; epistemiczny układ odniesienia nauki; granica prawdopodobieństwa

EN

Adam Grobler; naturalism; supernaturalism; artificialism; intentional explanation; design detection; testability; metaphysical research program; epistemic framework of science; probability bound

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2013
• Volume: 10
• Pages: 17-63

Contributors

author

Piotr Bylica

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Kazimierz Jodkowski

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Krzysztof J. Kilian

• Uniwersytet Zielonogórski

author

Dariusz Sagan

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• Adam GROBLER, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, w: Janusz SYTNIK-CZETWERTYŃSKI (red.), Rozważania o filozofii prawdziwej. Jerzemu Perzanowskiemu w darze, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009, s. 159-165.
• Adam GROBLER, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 7-16 , http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/images/FAG/2013.t.10/art.13.pdf
• Siegfried SCHERER, „Basic Types of Life: Evidence for Design from Taxonomy?”, w: William A. DEMBSKI (ed.), Mere Creation: Science, Faith & Intelligent Design, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 1998, s. 195-211.
• Kazimierz JODKOWSKI, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 35, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998.
• Dariusz SAGAN, „O programie badawczym teorii inteligentnego projektu”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2013, t. 10, s. 73-108, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=267 (04.11.2013).
• Dariusz SAGAN, „Teoria inteligentnego projektu a naukowa debata nad pochodzeniem”, w: Kazimierz JODKOWSKI (red.), Teoria inteligentnego projektu — nowe rozumienie naukowości?, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 2, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2007, s. 79-122, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=138 (16.12.2012).
• Michael RUSE, Darwinism Defended: A Guide to the Evolution Controversies, Addison-Wesley, Reading, Massachusetts 1982.
• Paul FAYTER, „Scientific Creationism and its Critics”, Journal of the American Scientific Affiliation 1985, vol. 37, no. 2, s. 104-108, http://www.asa3.org/ASA/PSCF/1985/JASA6-85Fayter.html (16.12.2012).
• Ernst MAYR, „Wpływ Darwina na myśl współczesną”, Świat Nauki 2000, nr 9 (109), s. 59-63.
• Michael DENTON, Evolution: A Theory in Crisis, Burnet Books, London 1985.
• William A. DEMBSKI, „Becoming a Disciplined Science: Prospects, Pitfalls, and Reality Check for ID”, http://www.designinference.com/documents/2002.10.27.Disciplined_Science.htm (16.12.2012).
• William A. DEMBSKI, The Design Revolution: Answering the Toughest Questions about Intelligent Design, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 2004.
• Dariusz SAGAN, „Problem religijnego charakteru teorii inteligentnego projektu”, Studia Philosophica Wratislaviensia 2011, vol. VI, fasc. 4, s. 55-74, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=212 (16.12.2012).
• Isaac NEWTON, Matematyczne zasady filozofii przyrody, przeł. Jarosław Wawrzycki, Copernicus Center Press, Kraków 2011.
• Henri POINCARÉ, Nauka i Metoda, przeł. Mieczysław H. Horwitz, Nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa 1912.
• Henri POINCARÉ, Nauka i Hypoteza, przeł. Mieczysław H. Horwitz, Nakład Jakóba Mortkowicza, Warszawa — Lwów 1908.
• Paul K. FEYERABEND, „Jak być dobrym empirystą? Wezwanie do tolerancji w kwestiach epistemologicznych”, w: Paul K. FEYERABEND, Jak być dobrym empirystą, przeł. Krystyna Zamiara, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979, s. 23-61.
• Paul K. FEYERABEND, „Problems of Empiricism”, w: Robert G. COLODNY (ed.), Beyond the Edge of Certainty: Essays in Contemporary Science and Philosophy, Prentice-Hall, Engelwood Cliffs, New Jersey 1965, s. 145-260.
• Paul K. FEYERABEND, „Outline of a Pluralistic Theory of Knowledge and Action”, w: Paul K. FEYERABEND, Knowledge, Science and Relativism: Philosophical Papers. Vol. 3, ed. John Preston, Cambridge University Press, Cambridge — New York — Melbourne — Madrid — Cape Town — Singapore — São Paulo 2008, s. 104-111.
• Paul K. FEYERABEND, „Linguistic Arguments and Scientific Method”, w: Paul K. FEYERABEND, Realism, Rationalism & Scientific Method: Philosophical Papers. Vol. 1, Cambridge University Press, Cambridge — New York — Port Chester — Melbourne — Sydney 1981, s. 146-160.
• Paul K. FEYERABEND, Against Method: Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge, New Left Books, London 1975.
• Paul K. FEYERABEND, „Realizm i instrumentalizm. Uwagi o logice potwierdzania przez fakty”, w: Paul K. FEYERABEND, Jak być dobrym empirystą, przeł. Krystyna Zamiara, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979, s. 152-193.
• Klaus DOSE, „The Origin of Life: More Questions Than Answers”, Interdisciplinary Science Reviews 1988, vol. 13, no. 4, s. 348.
• Michael J. BEHE, Czarna skrzynka Darwina. Biochemiczne wyzwanie dla ewolucjonizmu, przeł. Dariusz Sagan, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 4, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2008.
• Michael J. BEHE, „Filozoficzne zarzuty stawiane hipotezie inteligentnego projektu: odpowiedź na krytykę”, przeł. Dariusz Sagan, Filozoficzne Aspekty Genezy 2004, t. 1, s. 115-139, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=28 (16.12.2012).
• Douglas J. FUTUYMA, Science on Trial. The Case for Evolution, Pantheon Books, New York 1982.
• Michio KAKU, „Co wydarzyło się przed Wielkim Wybuchem?”, Wiedza i Życie 1997, nr 2, http://archiwum.wiz.pl/1997/97021900.asp (18.12.2012).
• Kazimierz JODKOWSKI, „Antynaturalizm teorii inteligentnego projektu”, Roczniki Filozoficzne 2006, t. LIV, nr 2, s. 63-76, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=110 (28.08.2013).
• Piotr BYLICA and Dariusz SAGAN, „God, Design, and Naturalism: Implications of Methodological Naturalism in Science for Science-Religion Relation”, Pensamiento 2008, vol. 64, no. 242, s. 621-638, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=146 (31.08.2013).
• Dariusz SAGAN, „Naturalizm metodologiczny — konieczny warunek naukowości?”, Roczniki Filozoficzne 2013, t. LXI, nr 1, s. 73-91, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=259 (04.11.2013).
• Ian G. BARBOUR, Issues in Science and Religion, Harper and Row, New York — Hagerstown — San Francisco — London 1971.
• Piotr BYLICA, „Zarys modelu poziomów analizy w badaniach nad relacją nauki i religii”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 230 [221-253], http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=245 (02.09.2013).
• Michał HELLER, „Ewolucja i stworzenie”, w: Michał HELLER i Józef ŻYCIŃSKI, Dylematy ewolucji, Universum, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1996, s. 153-159.
• Piotr BYLICA, „Główne założenia i problemy teizmu naturalistycznego w sprawie relacji sfery nadprzyrodzonej i świata przyrodniczego”, w: Wiesław DYK (red.), Sozologia systemowa: Biosfera. Człowiek i jego środowisko w aspekcie przyrodniczym, filozoficznym i teologicznym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012, s. 55-95.
• Arthur R. PEACOCKE, Teologia i nauki przyrodnicze, przeł. Leszek M. Sokołowski, Znak, Kraków 1991.
• Michael J. BEHE, „Comments on Denis Lamoureux’s Essays”, w: Phillip E. JOHNSON, Denis O. LAMOUREUX et al. (eds.), Darwinism Defeated? The Johnson-Lamoureux Debate on Biological Origins, Regent College Publishing, Vancouver 1999, s. 103-108.
• Piotr BYLICA, „Darwinizm i koncepcja wieloświata a religijne wyjaśnienie racjonalnego porządku i poznawalności przyrody”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2012, t. XLVIII, z. 3, s. 185-204.
• Peter LIPTON, Inference to the Best Explanation, 2nd ed., International Library of Philosophy, Routledge, London — New York 2004.
• Dariusz SAGAN, „Wspólnota pochodzenia jako argument w sporze darwinizm-teoria inteligentnego projektu”, Diametros 2013, nr 37, s. 127-145, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=262 (04.11.2013).
• Dariusz SAGAN, „Argument z niedoskonałości i zła w kontekście sporu o ewolucję i inteligentny projekt”, Logos i Ethos 2013, nr 1 (34), s. 129-148, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=261 (04.11.2013).
• Dariusz SAGAN, „Zarzut nietestowalności teorii inteligentnego projektu”, Studia Philosophica Wratislaviensia 2013, vol. VIII, fasc. 3, s. 43-59, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=264 (04.11.2013).
• Dariusz SAGAN, „Teoria inteligentnego projektu a ewolucjonizm”, Kwartalnik Filozoficzny 2013, t. XLI, z. 2, s. 75-96, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=260 (04.11.2013).
• Michael J. DENTON, Nature’s Destiny: How the Laws of Biology Reveal Purpose in the Universe, The Free Press, New York 1998.
• Michael J. DENTON, „The Place of Life and Man in Nature: Defending the Anthropocentric Thesis”, BIO-Complexity 2013, no. 1, s. 1-15, http://bio-complexity.org/ojs/index.php/main/article/view/BIO-C.2013.1/BIO-C.2013.1 (31.08.2013).
• Guillermo GONZALEZ and Jay W. RICHARDS, The Privileged Planet: How Our Place in the Cosmos Is Designed for Discovery, Regnery Publishing, Inc., Washington 2004.
• Jay W. RICHARDS, „Dlaczego tu jesteśmy? Przypadek czy cel?”, w: H. Wayne HOUSE (red.), Inteligentny projekt 101. Znani eksperci wyjaśniają kluczowe zagadnienia, przeł. Mariusz Cybula, Wydawnictwo Wista, Warszawa 2009, s. 105-124.
• Lee STROBEL, Dochodzenie w sprawie Stwórcy. Dziennikarz bada dowody naukowe przemawiające za istnieniem Boga, przeł. Józef Kajfosz, Wydawnictwo Credo, Katowice 2007.
• Del RATZSCH, Nature, Design and Science: The Status of Design in Natural Science, SUNY Series in Philosophy and Biology, State University of New York Press, New York 2001.
• Paul K. FEYERABEND, „Dialectical Materialism and the Quantum Theory”, Slavic Review 1966, vol. 25, no. 3, s. 414-417.
• Włodzimierz LENIN, „Organizacja partyjna a partyjna literatura”, w: Włodzimierz LENIN, Dzieła. Tom 10. Listopad 1905 — czerwiec 1906, przekład anonimowy, Książka i Wiedza, Warszawa 1955, s. 29-35.
• Włodzimierz LENIN, Dzieła. Tom 14. 1908 (Materializm a empiriokrytycyzm), przekład anonimowy, Książka i Wiedza, Warszawa 1955.
• Emile BOREL, Elements of the Theory of Probability, Prentice-Hall, New Jersey 1965.
• Kazimierz JODKOWSKI, „Wstęp do teorii inteligentnego projektu”, Fronda 2012, nr 63, s. 17-32.
• William A. DEMBSKI, The Design Inference: Eliminating Chance Through Small Probabilities, Cambridge Studies in Probability, Induction, and Decision Theory, Cambridge University Press, Cambridge 1998.
• Dariusz SAGAN, „Filtr eksplanacyjny: wykrywanie inteligentnego projektu na gruncie nauk przyrodniczych”, Roczniki Filozoficzne 2009, t. LVII, nr 1, s. 157-193, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=186 (31.08.2013).
• Michael J. BEHE, The Edge of Evolution: The Search for the Limits of Darwinism, The Free Press, New York 2007.
• Dariusz SAGAN, Spór o nieredukowalną złożoność układów biochemicznych, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 5, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2008, http://www.nauka-a-religia.uz.zgora.pl/index.php?action=tekst&id=150 (31.08.2013).