Otwarta nauka i otwarty teizm wobec ideowego fundamentalizmu

• Authors: SŁOMKA Marek

Title variants

EN

Intellectual Openness versus Ideological Fundamentalism

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Jedną z najbardziej wpływowych idei w dziejach ludzkiej refleksji było traktowanie zmiany jako przejawu niedoskonałości. Tymczasem zmiana może jawić się równie dobrze jako coś onto­logicznie podstawowego i aksjologicznie pozytywnego. Programowa otwartość na zmianę wpi­sana jest w wartościowe poszukiwania w obszarze nauk przyrodniczych. Dotyczy to zarówno gotowości do modyfikacji zastanych tez, jak i detalicznych rozwiązań, których uściślanie przy­bliża nas do prawdy. Popperowski model intelektualnego rozwoju pozwala bez lęku podejmować trudne pytania, w razie potrzeby zrobić „krok wstecz”, a nawet zmienić stanowisko, które wy­dawało się przez lata ujęciem paradygmatycznym.

EN

The history of scientific revolution shows how strongly our habits and irrational fears affect the fate of particular intellectual solutions. Although since the days of Galileo or Copernicus it has been recognized how valuable is the search for causes of physical phenomena, for many consecutive years similar interpretations were not applied to biotic systems. Teleological descriptions of the tendency of systems to a specific end appeared as not subjected to any modi­fications. Such an approach often blocked development of the concept of God, His relationship to the world and many important aspects of Christian thought. One of the most influential ideas in the history of human reflection was to treat change as a manifestation of imperfection. Nevertheless, change may appear as something ontologically fundamental and axiologically positive. In such a way change is treated in each valuable research on the field of natural sciences. This concerns the readiness to modify existing thesis and particular solutions, whose clarification brings us closer to the truth. Popper’s model of intel­lectual development allows to fearlessly grasp difficult problems, (if needed) take a “step back” or even change the statement that seemed as an unchangeable approach.

Keywords

PL

teizm; nauka; rozwój; otwartość; fundamentalizm

EN

theism; science; development; openness; fundamentalism

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Filozoficzne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 2
• Pages: 173-187

Dates

published

2018-06

Contributors

author

SŁOMKA Marek

• Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

References

• Artigas, Mariano. 2017. Umysł Wszechświata. Przeł. Piotr Roszak, Toruń: Wydawnictwo Nau­kowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Arystoteles. 1990. O niebie. W: tenże. Dzieła wszystkie. T. 2. Przeł. Kazimierz Leśniak, 253–259. Warszawa: PWN.
• Ayala, Francisco J. 2009. Dar Karola Darwina dla nauki i religii. Przeł. Piotr Dawidowicz. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Balter, Lucjan. 1985. „Dogmatów ewolucja. W teologii katolickiej”. W: Encyklopedia katolicka. T. 4, kol. 14–18. Lublin: TN KUL.
• Darwin, Charles. 1959, On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Pre­servation of Favoured Races in the Struggle for Life. London: John Murray.
• Davies, Merryl W. 2002. „Darwin and Fundamentalism”. W: Richard Appignanesi, red. Post­modernism and Big Science: Einstein, Dawkins, Kuhn, Hawking, Darwin. Cambridge: Icon Books.
• Drees, Willem B. 2016. Stworzenie: od nicości do teraźniejszości. Przeł. Krzysztof Skonieczny. Kraków: Copernicus Center Press.
• Edwards, Denis. 2013. Jak działa Bóg? Przeł. Marek Chojnacki, Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Grant, Edward. 1977. Physical Science in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.
• Grygiel, Wojciech P. 2017. „W obliczu tajemnicy. Teologiczna myśl ks. Michała Hellera”. W: Paweł Polak, Janusz Mączka i Wojciech P. Grygiel, red. Oblicza filozofii w nauce. Księga pamiątkowa z okazji 80. urodzin Michała Hellera, 337–369. Kraków: Copernicus Center Press.
• Gutowski, Piotr. 2016. Stare i nowe. Esej o roli jednostkowych podmiotów, zmiany i wątpienia w religii. Kraków: Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii.
• Heller, Michał, i Jacek Urbaniec, red. 1996. Otwarta nauka i jej zwolennicy, Kraków, Tarnów: OBI, Biblos.
• Heller, Michał, i Józef Życiński. 1996. Dylematy ewolucji. Tarnów: Biblos.
• Jan Paweł II. 1997. „Posłanie do Ojca George’a V. Coyne’a, dyrektora Obserwatorium Waty­kańskiego (Watykan 1.VI.1988)”. W: Tadeusz Sierotowicz. Nauka a wiara — przestrzeń dia­logu. Obrazy świata jako przestrzeń dialogu pomiędzy nauką a teologią. Tarnów: Biblos.
• Lewin, Roger. 1982. „Where Is the Science in Creation Science?”. Science 215, No. 4529: 142–144.
• Prigogine, Ilya, i Isabelle Stengers. 1990. Z chaosu ku porządkowi: nowy dialog człowieka z przy­­rodą. Przeł. Katarzyna Lipszyc. (Biblioteka Myśli Współczesnej). Warszawa: PIW.
• Rogers, E[ric] M. 1974. Fizyka dla dociekliwych. Warszawa: PWN.
• Singer, Peter. 1993. Practical Ethics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Singer, Peter. 2002. „All Animals are Equal”. W: Helga Kuhse, red. Unsanctifying Human Life: Essays on Ethics, 79–94. Oxford: Blackwell.
• Słomka, Marek. 2004. Ewolucjonizm chrześcijański o pochodzeniu człowieka. Lublin: Gaudium.
• Słomka, Marek. 2018. Działanie Boga w świecie. Analiza filozoficzna. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Steneck, Nicholas H. 1976. Science and Creation in the Middle Ages: Henry of Langenstein (d. 1397) on Genesis. London: University of Notre Dame Press.
• Wallace, William A., red. 1977. Galileo’s Early Notebooks: The Physical Questions. A Trans­lation from the Latin, with Historical and Paleographical Commentar. London: University of Notre Dame Press.
• Wildman, Wesley J. 2006. „Ocena teleologicznych argumentów na rzecz Bożego działania w świecie”. W: Bóg, Wszechświat, Człowiek. Wybór tekstów wygłoszonych podczas cyklu kon­ferencji „Boże działanie w perspektywie nauki” zorganizowanego przez Watykańskie Obser­watorium Astronomiczne (Specola Vaticana) oraz Center for Theology and the Natural Sciences (CTNS; Berkeley, California): 1988-2001. T. 2, 424–425. Przeł. Tadeusz Sierotowicz. Tarnów: Biblos.
• Wilson, Edward O. 1975. Sociobiology: The New Synthesis. Cambridge: Harvard University Press.
• Wojtysiak, Jacek. 2013. Wprowadzenie do teologii naturalnej. Kraków: Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii.
• Zon, Józef, red. 2009. Pogranicza nauki. Protonauka — Paranauka — Pseudonauka. (Filozofia przyrody i nauk przyrodniczych, t. 3). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Życiński, Józef. 1987. „Upadek fizyki niezmiennego nieba”. Przegląd Powszechny t. 787, nr 3: 338–347.
• Życiński, Józef. 1990. „Paraintelektualne korzenie fundamentalizmu”. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 12: 25–37.
• Życiński, Józef. 1992. Ułaskawianie natury. Kraków: Znak.
• Życiński, Józef. 2002. Bóg i ewolucja. Podstawowe zagadnienia ewolucjonizmu chrześcijań­skiego. Lublin: TN KUL.
• Życiński, Józef. 2005. „Wartości humanistyczne w cywilizacji naukowo-technicznej”. Annales UMCS 60, sec. E, s. 1–10.

Identifiers

DOI

10.18290/rf.2018.66.2-9