Filozoficzne aspekty konstytuowania się aparatu pojęciowego chemii

• Authors: Zeidler Paweł

Title variants

EN

Philosophical aspects of the formation of the conceptual apparatus of chemistry

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Wśród filozofów nauki panuje rozpowszechnione przekonanie, że spór o realizm nie wpływa w sposób istotny na praktykę badawczą nauk przyrodniczych, a postawa realistyczna jest naturalnym stanowiskiem epistemologicznym przyjmowanym przez przyrodników. W artykule podana jest argumentacja na rzecz tezy, że w naukach przyrodniczych są formułowane koncepcje teoretyczne, które wywołują wśród uczonych istotne kontrowersje poznawcze, które nie pozostają bez wpływu na ich praktykę badawczą. Rozważona zostanie teza Gastona Bachelarda, że przezwyciężenie przez daną dziedzinę nauki realistycznego ‘obciążenia’ jej aparatu konceptualnego ma istotny wpływ na jej rozwój. Prowadzone rozważania będą opierały się na analizie przykładów wziętych z praktyki badawczej chemii XIX i początku XX wieku, w której dyskutowano problem statusu poznawczego przekonań, dotyczących istnienia odniesień przedmiotowych takich pojęć, jak: atom (atom chemiczny), wzór strukturalny (formuła racjonalna) czy wiązanie chemiczne.

EN

There is a widespread belief among philosophers of science that the dispute about realism does not significantly affect the practice of natural sciences, and that a realistic attitude is a common epistemological position adopted by naturalists. In this paper an argument is brought forward to support the thesis that theoretical concepts formulated in the natural sciences evoke significant cognitive controversies among scientists, having an impact on their scientific practices. Gaston Bachelard’s thesis will be considered, according to which the realistic ‘load’ of the conceptual apparatus in any given science has a significant impact on its development. The investigation conducted in this paper will be based on the analysis of examples taken from the research practice of nineteenth century and early twentieth century chemistry. The problem to be discussed here deals with the cognitive status of beliefs about the existence of the referents of such concepts as: atom (chemical atom), structural formula (rational formula) and chemical bond.

Keywords

PL

spór o realizm; Bachelard Gaston; aparat konceptualny; atom chemiczny; wzór strukturalny; wiązanie chemiczne

EN

dispute about realism; Bachelard Gaston; conceptual apparatus; chemical atom; structural formula; chemical bond

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Studia Philosophiae Christianae
• Year: 2016
• Volume: 52
• Issue: 4
• Pages: 147-169

Contributors

author

Zeidler Paweł

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Filozofii, Zakład Logiki i Metodologii Nauk, Szamarzewskiego 89c, 60–569 Poznań, Poland