Casus Silvio Berlusconiego – nowy typ przywództwa?

• Authors: Bokszczanin Izolda

Title variants

EN

The Case of Silvio Berlusconi – a New Type of Leadership?

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Od momentu ujawnienia się głębokiego kryzysu włoskich instytucji politycznych i rekonfiguracji systemu partyjnego w latach 90. włoska przestrzeń polityczna została zdominowana przez postać Silvio Berlusconiego. W artykule przyjęto założenie, że przywództwo S. Berlusconiego może być postrzegane jako naturalny produkt rozwojowy włoskiego populizmu i kultury antypolitycznej. Berlusconi uosabia „nową politykę”, którą charakteryzuje widoczna me-diatyzacja, personalizacja i prezydencjalizacja systemu instytucjonalnego. We współczesnych demokracjach budowa politycznego przywództwa opiera się na strategiach komunikacji z silnym wyeksponowaniem wizerunku i formy kosz-tem treści oraz osobowości kosztem ideologii. W sposób szczególny możemy obserwować tę tendencję, dokonując analizy przywództwa S. Berlusconiego. Artykuł ma na celu przedstawienie kluczowych cech tego przywództwa. Są w nim analizowane przesłanki pojawienia się na włoskiej scenie politycznej Ber-lusconiego jako nowego aktora politycznego, uwypuklona jest rola jego poli-tycznego „narzędzia” – partii Forza Italia, omówione są elementy koncepcji politycznych, podkreślone znaczenie i specyfika charyzmatycznej osobowości oraz neopopulistycznego stylu przywództwa, a także przywołane ambiwalentne osiągnięcia w roli szefa rządu. W zakończeniu podnosi się, że fenomen ber-lusconismo odzwierciedla specyficzne, generalne tendencje charakteryzujące dzisiejsze demokracje i przewiduje się, że zjawisko to przetrwa swego prekur-sora i w dłuższym okresie będzie determinować włoską politykę, a nawet od-działywać na inne systemy.

EN

Since the deep crisis of Italian political institutions and the collapse of the par-ty system in 1990s., the Italian political space has undoubtedly been dominated by the figure of Silvio Berlusconi. This paper argues that the Berlusconi’s leadership can be seen as a natural product of development of Italian anti-political culture and populism. Berlusconi embodies the “new politics”, charac-terized by remarkable mediatization, personalization and presidentialization of the institutional system. In contemporary democracies, the construction of political leadership is driven by communication strategies with greater empha-sis on image over substance and personality over ideology. We can observe this tendency when we explore Berlusconi’s leadership. The article is aimed at identifying some key features of his leadership. The article analyzes the condi-tions for the emergence of Berlusconi as the main political actor, paying spe-cial attention to the role of his political “tool” Forza Italia. It describes the key elements of his political conceptions, pointes at his charismatic personality and neo-populist style of leadership as well as at the rather ambivalent achieve-ments in the role of the head of government.

Keywords

PL

Silvio Berlusconi; Republika Włoska; przywództwo polityczne

• Publisher: Ośrodek Analiz Politologicznych UW
• Journal: Kwartalnik Naukowy OAP UW "e-Politikon"
• Year: 2014
• Issue: 10
• Pages: 97-124

Contributors

author

Bokszczanin Izolda

• Uniwersytet Warszawski Instytut Nauk Politycznych Nowy Świat 67, 00-927 Warszawa

References

• Angaro D., La transizione italiana. Analisi e interpretazioni sociologiche, Roma 1997.
• Belpoliti M., Il corpo del capo, Parma 2009.
• Berluscon S.: His Uniqueness and Universality, [w:] Pasquino G., Newell J.L., Mancini P., The Future of the Western Liberal Order. The Case of Italy, [w:] „Transatlantic Academy Paper Series” nr 2 2013.
• Bielecki T., Zaraźliwy Berlusconizm, „Gazeta Wyborcza”, z 12 listopada 2011,http://wyborcza.pl/1,75477,10620985,Zarazliwy_berlusconizm.html#ixzz1ytzOJxtR,28.11.2012.
• Blondel J., Thiebault J-L. (red.), Political Leadership, Parties and Citizens: The personalisation of leadership, Routledge 2010.
• Bobbio N., Contro i nuovi dispotismi. Scritti sul berlusconismo, Bari 2008.
• Bolibrzuch P., Jego Królewska Mość Silvio Berlusconi. Przypadek >>demokratycznej monarchii oświeconej<<, Warszawa 2011.
• Borcio R., Forza Italia, partito di riferimento, [w:] „Il Mulino”, nr 4, 2001.
• Bordignon F., Matteo Renzi: A >>Leftist Berlusconi<< for the Italian Democratic Party? „Southern European Society and Politics” vol. 19/2014, nr 1. http://dx.doi.org/10.1080/13608746.2014.887240, 10.08.2014.
• Calise M., Il partito personale, Roma-Bari 2000.
• Crainz G., Autobiografia di una Repubblica. Le radici dell’Italia attuale, Rzym 2009.
• Fabbrini J-L., Il principe democratico, Roma-Bari Laterza 1999.
• Fini fuorionda su Berlusconi: Ha il consenso per governare ma non l’immunita assoluta, [w:] „La Repubblica” z 1 grudnia 2009 r., [w:]http://www.repubblica.it/politica/2009/12/01/news/fini_fuorionda_su_berlusconi_ha_il_consenso_per_governare_ma_non_limmunita_assoluta-1822252/, 15.09.2012, Fini: Il Pdl cosi com’e non mi piace, [w:] „La Stampa” z 2 marca 2010 r.http://www.lastampa.it/redazione/cmsSezioni/politica/201003articoli/52751girata.asp,15.09.2012.
• Forza Italia, Carta dei valori, styczeń 2004.
• Gemma G., Dialogando sul “berlusconismo”: la dilatazione dei principi fondamentali, 18 febbraio 2012.
• Gibelli A., Berlusconi ou la democratie autoritaire, Bélin 2011.
• Ginsborg P., Berlusconi. Ambizioni patrimoniali di una democrazia mediatica, Einaudi, Turyn 2003.
• Guzzini S., La longue nuit de la Première République. L’implosion clientélisme en Italie, „Revue française de science politique” 1994, vol. 44, nr 6.
• Jóźwiak-Di Marcantonio J., Silvio Berlusconi. Geniusz mediów i marketingu politycznego, Wrocław 2011.
• L’Italia che ho in mente. I discorsi “a bracio” di Silvio Berlusconi (oprac. i wstęp Guzzetti P.), Mediolan 2000.
• La Repubblica z 16 lutego 1994 r.
• Le Dorh M., Les parties politiques occidentaux. Science politique, Paryż 2009.
• Libelli A., Berlusconi ou la democratie autoritaire, Bélin 2011.
• Libelli A., Il popolo bambino. Infanzia e nazione della grande Guerra a Salò, Turyn 2005.
• Giannini M., Lo statista. Il ventennio berlusconiano tra fascismo e populismo, Mediolan 2008.
• Lipman-Blumen J. The Allure of Toxic Leaders: Why We Follow Destructive Bosses and Corrupt Politians-and How We Can Survive Them, Oxford 2005.
• Machelski Z., System polityczny Włoch, Warszawa 2010.
• Maltese C. , La Bolla. La pericolosa fine del sogno berlusconiano, Mediolan 2009.
• Mancini P., Between Commodification and Lifestyle Politics. Does Silvio Berlusconi Provide a New Model of Politics for the Twenty-First Century? Oxford 2011.
• Mannheimer R., Forza Italia, [w:] Diamanti I., Mannheimer R. (red.), Milano a Roma, Roma 1994.
• Mastropaolo A., Antipolitica. All’origine della crisi italiana, Neapol 2000.
• McDonnell D., Silvio Berlusconi’s Personal Parties: From Forza Italia to the Popolo Della Libertà, [w:] „Political Studies”, vol. 61, 2013.
• Moreau M., Le gouvernement des riches, Paryż 2005.
• Musso P., Télé-politique. Le sarcoberlusconisme à l’écran, La Tour d’Aigue 2009.
• Pasquino G., La transizione a parole, Bolonia, 2000.
• Pasquino G., Partitocrazia, [w:] Bobbio N., Matteucci N., Pasquino G. (red.) Dizionario di politica, Torino 1991.
• Pasquino G., The Five Faces of Silvio Berlusconi: The Knight of Anti-Politics, [w:] „Modern Italy” nr 1, 2007.
• Pierzchalski F., Morfogeneza przywództwa politycznego, Bydgoszcz 2013.
• Poli E., Forza Italia. Strutture, leadership e radicamento territoriale, Bolonia 2000.
• Portelli H., L’Italie de Berlusconi, Buchet-Chastel 2006.
• Prospero M., Il comico della politica. Nichilismo e aziendalismo nella comunicatione di Silvio Berlusconi, Rzym 2010.
• Putnam R., Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Warszawa 1995.
• Ruzza C., Fella S., Re-inventing The Italian Right. Territorial Politics, Populism and >>post-fascism<< Routledge 2009.
• Satori G., Homo videns. Telewizja i post-myślenie, Warszawa 2007.
• Satori G., Il sultanato, Roma 2009.
• Sielski J., Teoretyczne aspekty przywództwa politycznego, Toruń 2014.
• Sondaż EMG z 27 lipca 2012,http://www.termometropolitico.it/20199_analisi-e-commento-sondaggio-emg-240712.html,9.09.2012.
• Sondaże Demos&Pi z 22 września 2011,http://www.demos.it/a00402.php,5.12.2011, sondaże EMG z 7 listopada 2011,http://www.sondaggibidimedia.com/2011/11/sondaggio-emg-7-novembre-per-il-tg-la7.html,5.12.2011r.
• Stille A., Citizen Berlusconi. Vità e imprese, Garzanti 2006.
• Susca V., A l’ombre de Berlusconi. Les médias, l’imaginaire et les catastrophes de la modernité, Paryż 2006.
• Taguieff P.-A., L’illusion populiste. De l’archaïque au médiatique, Paryż 2002.
• Tarchi M., Populizm po włosku, [w:] Mény Y., Surel Y. (red.), Demokracja w obliczu populizmu, Warszawa 2007.
• Tranfaglia N., Populismo autoritario. Autobiografia di una nazione, Mediolan 2010.
• Veltri E., Travaglio M., L’odeur de l’agent. Les origines et les dessous de la fortune de Silvio Berlusconi, Fayard 2001.
• Wiatr J.J., Przywództwo polityczne. Studium politologiczne, Łódź 2008.
• Żakiewicz P., Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2011.
• http://www.forumcostituzionale.it/site/index.php?option=com_search&Itemid=2&searchword=berlusconi&submit=Cerca&searchphrase=exact, 22.12.2013.
• Indii A., La nascita del Pdl e la >>divergenza<< in tema di riforme , „Il Sole 24 ORE” z 27.03.2009,http://www.ilsole24ore.com/art/SoleOnLine4/Italia/2009/03/pillola-politica-nascita-pdl.shtml?uuid=6416795a-1ae9-11de-b96a-a70fa1246a48&DocRulesView=Libero,9.09.2012.