Jan Kochanowski jako wzór do naśladowania – wybrane przykłady recepcji tradycji czarnoleskiej na przełomie oświecenia i romantyzmu

• Authors: Zbądzki Jakub

Title variants

EN

Jan Kochanowski as a role model to follow – selected examples of the reception of Kochanowskian tradition at the turn of the Enlightenment and Romanticism

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper aims at identifying the reasons for which Jan Kochanowski is considered a role model to follow to the writers at the turn of the Enlightenment and Romanticism eras. It includes the analysis of selected works by four representative poets: Julian Ursyn Niemcewicz, Kazimierz Brodziński, Adam Mickiewicz, and Teofil Lenartowicz, with the last two serving as reference gures. The paper shows a clear dependency between the presentation of Kochanowski’s poetry and his persona and the literary tendencies of the given time: Classicism, Sentimentalism, and Romanticism. The author emphasis the fact that the poets not only refer to the Renaissance predecessor, but also take on the roles of his descendants. This phenomenon may be interpreted as a symptom of rivalry between the poets and, more broadly, as an attempt to take over the bases of the Classicist formation by the Romantic formation.

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura
• Year: 2016
• Volume: 1(4)
• Pages: 53-66

Contributors

author

Zbądzki Jakub

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Brodziński, K. (1925). O klasyczności i romantyczności tudzież duchu poezji polskiej. Wstęp, objaśn. A. Łucki. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Brodziński, K. (1959). Dzieła. T. 1. Oprac., wstęp C. Zgorzelski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kaleta, R. (red.) (1965). Miscellanea z doby Oświecenia. T. 2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Kochanowski, J. (2008). Fraszki. Oprac. J. Pelc. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Lenartowicz, T. (1972). Wybór poezyj. Oprac. J. Nowakowski. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Lenartowicz, T. (1978). O charakterze poezji polsko-słowiańskiej. Wstęp, oprac. J. Nowakowski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Mickiewicz, A. (1996). Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Wstęp, oprac. S. Pigoń. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Mickiewicz, A. (1997). Literatura słowiańska. Kurs pierwszy. Warszawa: Czytelnik.
• Niemcewicz, J.U. (1817). Jan Kochanowski w Czarnym Lesie. Komedio-opera we dwóch aktach wierszem. Warszawa: Drukarnia XX Pijarów.
• Niemcewicz, J.U. (1959). Mowa na pochwałę Jana Kochanowskiego. W: J.Z. Jakubowski (red.), Polska krytyka literacka (1800–1918). Materiały. T. 1 (s. 43–53). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Niemcewicz, J.U. (2002). Śpiewy historyczne. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Sarbiewski, M.K. (1958). Wykłady poetyki. (Praecepta poetica). Przeł., oprac. S. Skimina. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Barłowska, M. (2014). „Nasz Kochanowski”. Studia z recepcji poety w wieku XVII. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Chachulski, T. (2006). Opóźnione pokolenie. Studia o recepcji „głębokiej” Jana Kochanowskiego w poezji polskiej XVIII wieku. Warszawa: Fundacja „Akademia Humanistyczna” / Instytut Badań Literackich PAN – Wydawnictwo.
• Chadwick, H. (2000). Augustyn. Przeł. T. Szafrański. Warszawa: Prószyński i S-ka.
• Fulińska, A. (2000). Naśladowanie i twórczość. Renesansowe teorie imitacji, emulacji i przekładu. Wrocław: Wydawnictwo Leopoldinum.
• Dmochowski, F.K. (2002). Sztuka rymotwórcza. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Głowiński, M. (1987). Tradycja literacka. (Próba zarysowania problematyki). W: H. Markiewicz (red.), Problemy teorii literatury. Seria 1 (s. 339–354). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Grześkowiak, R. (2009). Jan Kochanowski – klasyk i klasycysta. Rzecz czarnoleska jako rzecz pospolita poetów początku baroku. W: K. Meller (red.), Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia (s. 175–192). Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
• Kacprzak, M.M. (2015). Jan z Czarnolasu jako bohater poezji w XIX w. Z dziejów recepcji spuścizny Kochanowskiego. W: E. Lasocińska, W. Pawlak (red.), Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim (s. 448–470). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN / Stowarzyszenie „Pro Cultura Litteraria”.
• Korolko, M. (red.) (1980). Kochanowski. Z dziejów badań i recepcji twórczości. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kostkiewiczowa, T. (1979). Klasycyzm – sentymentalizm – rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Libera, Z. (1985). Dziedzictwo poezji Jana Kochanowskiego w literaturze późniejszej. W: Z. Libera, M. Żurowski (red.), Jan Kochanowski i kultura odrodzenia (s. 184–206). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Montusiewicz R. (2003). Jan Kochanowski w poezji polskiej od XVI do XX wieku. Antologia. Lublin: Norbertinum.
• Niewolak-Krzywda, A. (1987). W kręgu rzeczy czarnoleskiej. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza.
• Nowak, Z.J. (1985). Jan Kochanowski w sądach Kazimierza Brodzińskiego. W: Z.J. Nowak (red.), Jan Kochanowski. Twórczość i recepcja. T. 2 (s. 40–57). Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Okoń, J. (2011). Jan Kochanowski w prelekcjach paryskich. W: M. Kalinowska, J. Ławski, M. Bizior-Dombrowska (red.), Prelekcje paryskie Adama Mickiewicza wobec tradycji kultury polskiej i europejskiej. Próba nowego spojrzenia (s. 111–135). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Parkitny, M. (2009). Klasycyzm – oświecenie – nowoczesność. W: K. Meller (red.), Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia (s. 239–257). Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
• Pelc, J. (1965). Jan Kochanowski w tradycjach literatury polskiej (od XVI do połowy XVIII w.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Pelc, J. (2001). Jan Kochanowski. Szczyt renesansu w literaturze polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pigoń, S. (1913). Echa „Trenów” w „Judycie” Karpińskiego. Pamiętnik Literacki, 12 (2), 182–189.
• Pigoń, S. (1936a). Jan Kochanowski w aureoli wieszcza. W: S. Pigoń, Na wyżynach romantyzmu. Studia historycznoliterackie (s. 37–44). Kraków: Kasa im. Józefa Mianowskiego.
• Pigoń, S. (1936b). Jan Kochanowski w sądach romantyków. W: S. Pigoń, Na wyżynach romantyzmu. Studia historycznoliterackie (s. 45–80). Kraków: Kasa im. Józefa Mianowskiego.
• Stanisz, M. (1998). Wczesnoromantyczne spory o poezję. Kraków: TAiWPN Universitas.
• Stanisz, M. (2009). „Klasyczność” i klasycy w literaturze polskiej XIX wieku. Przegląd stanowisk badawczych. W: K. Meller (red.), Klasycyzm. Estetyka – doktryna literacka – antropologia (s. 261–280). Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
• Śliwiński, M. (1996). Romantyzm jako afirmacja heterogeniczności. W: E. Czaplejewicz, E. Kasperski (red.), Literatura a heterogeniczność kultury. Poetyka i obraz świata (s. 192–201). Warszawa: Trio.
• Urban-Godziek, G. (2015). Coś ty Kochanowski zrobił romantykom… W: E. Lasocińska, W. Pawlak (red.), Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim (s. 471–496). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN / Stowarzyszenie „Pro Cultura Litteraria”.
• Walecki, W. (1979). Jan Kochanowski w literaturze i kulturze polskiej doby Oświecenia. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Weintraub, W. (1991). „Muza” i mamona. W: W. Weintraub, Nowe studia o Janie Kochanowskim (s. 23–35). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Zaremba, J. (1985). Jan Kochanowski w wykładach paryskich Adama Mickiewicza. W: Z.J. Nowak (red.), Jan Kochanowski. Twórczość i recepcja. T. 2 (s. 58–69). Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Ziomek, J. (1986). Epoki i formacje w dziejach literatury polskiej. Pamiętnik Literacki, 77 (4), 23–54.
• Żbikowski, P. (1984). Klasycyzm postanisławowski. Doktryna estetycznoliteracka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.