Grenzen van de (on)vertaalbaarheid van de nationale rechtsterminologie in context van de Europese harmonisatietendensen

• Authors: Marketa Štefková

Title variants

PL

Granice (nie)przetłumaczalności krajowej terminologii prawniczej w kontekście europejskich tendencji harmonizacji

EN

Boundaries of (un)translatibility of national legal terminology in the context of European harmonization tendencies

• Languages of publication: NL

Abstracts

NL

Volledige equivalentie van juridische concepten uit verschillende rechtsstelsels is in de juridische vertaling moeilijk te bereiken. Juridische concepten in één rechtsstelsel zijn niet makkelijk over te dragen in een ander rechtsstelsel, een proces dat vergelijkbaar is met de complexiteit van het vertalen van cultuurgebonden concepten in het algemeen. Interpretatie, gedeeltelijke equivalentie, gebruik van omschrijvingsequivalenten, functionele equivalentie zijn strategieën die door juridische vertalers frequent worden toegepast om de uitdagingen bij het vertalen van juridische concepten te overwinnen. In dit artikel zullen we de grenzen van de (on)vertaalbaarheid van juridische concepten bespreken vanuit het perspectief van de groeiende internationalisering van het recht binnen de EU. Aan de hand van voorbeelden illustreren we de invoering van geharmoniseerde supranationale juridische concepten in nationale wetgeving. Vervolgens behandelen we het probleem van vertalen via een derde taal. Ten slotte zullen we enkele tendensen in het juridisch vertalen samenvatten als een resultaat van deze processen.

PL

Pełna ekwiwalencja konceptów prawnych pochodzących z różnych systemów prawnych w przypadku tłumaczeń prawniczych jest trudna do osiągniecia. Terminologia prawnicza jednego systemu prawnego nie daje się łatwo przenieść do innego systemu prawnego; jest to proces, który pod względem złożoności można porównać z tłumaczeniem pojęć kulturowych. Interpretacja, ekwiwalencja częściowa, ekwiwalencja opisowa, ekwiwalencja funkcjonalna to strategie często stosowane przez tłumaczy tekstów prawnych i prawniczych w celu poradzenia sobie z wyzwaniami związanymi z tłumaczeniem terminologii prawniczej. W niniejszym artykule omówiono granice (nie)przetłumaczalności pojęć prawnych z perspektywy rosnącej internacjonalizacji prawa Unii Europejskiej. Przedstawione zostały przykłady ilustrujące zjawisko wprowadzania zharmonizowanych, ponadnarodowych pojęć prawnych do ustawodawstwa krajowego. Następnie omówiono problem tłumaczenia za pośrednictwem trzeciego języka. W podsumowaniu znalazły się natomiast niektóre tendencje i trendy w tłumaczeniu prawniczym będące wynikiem trwającego procesu.

EN

Full equivalence between legal concepts from different legal systems is difficult to achieve in legal translation. Legal concepts in one legal system are not easy to transfer to another legal system, a process which is similar to the complexity of translating culture-bound concepts in general. Interpretation, partial equivalence, description equivalence, functional equivalent are frequent strategies applied by legal translators in order to overcome the challenges in translating legal concepts. In this article, we will discuss the boundaries of the (un)translatability of legal concepts from the perspective of the growing internationalization of law within the EU. On the basis of examples, we will illustrate the adoption of harmonized supranational legal concepts into national legislation. Next, we will deal with the problem of translating via a third language. Finally, we will summarize some tendencies in legal translation as a result of the process.

Keywords

NL

juridisch vertalen; institutioneel vertalen; rechtsterminologie; harmonisatie; EU

PL

tłumaczenia prawnicze; tłumaczenie instytucjonalne; terminologia prawna; harmonizacja; Unia Europejska.

EN

legal translation; institutional translation; legal terminology; harmonization; European Union

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
• Journal: Roczniki Humanistyczne
• Year: 2018
• Volume: 66
• Issue: 5: Neofilologia. Zeszyt specjalny
• Pages: 39-48

Contributors

author

Marketa Štefková

• Univerzita Komenského

References

• Groot, Gerard René de. 1987. Recht en vertalen. Deventer: Kluwer.
• Groot, Gerard René de. 2002. ‘Rechtsvergleichung als Kerntätigkeit bei der Übersetzung juristischer Terminologie.’ In Ulrike Haß-Zumkehr (ed.). Sprache und Recht, 222–239. Berlin, New York: Walter de Gruyter.
• Melinkoff, David. 1987. The Langue of the Law. Boston: Little & Brown.
• Rakšányiová, Jana, & Marketa Štefková. 2012. ‘Globalizačné tendencie v odbornom preklade — internacionalizácia terminológie.’ In Ivana Hostová, Miroslava Gavurová, & Mária Smetanová. Zrkadlá translatológie I: preklad ako nástroj komunkácie, 40–50. Prešov: Prešovská univerzita.
• Rakšányiová, Jana, [Alena Ďuricová, Margita Gáborová, Zuzana Guldanová, Lucia Matejková, Katarína Motyková, Jaroslav Stahl, Jana Štefaňáková, Marketa Štefková, & Zuzana Tuhárska]. 2015. Úradný prekladateľ v slovenskom a európskom sociálnom priestore. Bratislava: Vydavateľstvo Univerzity Komenského v Bratislave.
• Rakšányiová, Jana, [Alena Ďuricová, Elena Gajdošová, Peter Gergel, Liese Katschinka, Ondřej Klabal, Pavlína Knap-Dlouhá, Michal Kubánek, Milan Potočár, Peter Sandrini, Marketa Štefková, & Zuzana Tuhárska]. 2017. Quo Vadis Rechtsübersetzung. Bratislava: Univerzita Komenského v Bratislave.
• Ramos, Fernando Pietro (ed). 2018. Translation for International Governance. Enhancing Quality in Multilingual Legal Communication. Bloomsbury Academic.
• Sandrini, Peter. 2004. ‘Globalisierung und mehrsprachige Rechtskommunikation.’ In BDÜ (ed.): 4. Deutscher Gerichtsdolmetschertag 28.-29. Oktober 2004, München. Tagungsband. Schriften des BDÜ 9. München: BDÜ Landesverband Bayern, 25–37. Toegankelijk op http://homepage.uibk.ac.at/~c61302/publik/bdue04.pdf [download 14 oktober 2013]
• Sandrini, Peter. 2009. ‘Der transkulturelle Vergleich von Rechtsbegriffen.’ In Legal Language in Action: Translation, Terminology, Drafting and Procedural Issues, 151–165. Zagreb: Globus.
• Šarčević, Susan. 1990. ‘Strategiebedingtes Übersetzen aus den kleineren Sprachen im Fachbereich Jura.’ Babel 36 (3): 155–166.
• Štefková, Marketa. 2014. Právny text v preklade. Translatologiké aspekty právnej komunikácie v kombináciách málo rozšírených jazykov. Bratislava: Iura Edition.

Identifiers

DOI

10.18290/rh.2018.66.5s-5