Governing Catholic religious education in Italian state schools: Between the revision of the Concordat and social movements, 1974-1984

• Authors: Silhol Guillaume

Title variants

PL

Zarządzanie katolicką edukacją religijną we włoskich szkołach państwowych: pomiędzy rewizją konkordatu a ruchami społecznymi w latach 1974-1984

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article focuses on the redefinition of Catholic religious education in Italian state schools, from compulsory religious instruction into a non-compulsory discipline of “religious culture”, by analyzing how the issue is framed and negotiated by political, religious and educational actors between 1974 and 1984. The negotiations between governmental and Church representatives in the revision of the Concordat led to attempts at a compromise on religious education, its regime and its guarantees for students’ choices. However, social movements and school reforms forced various actors and institutions to reframe it in non-confessional, pedagogical and professional terms in public arenas. “Religious culture”, as a category promoted by teachers and intellectuals, became both a social problem and the main justification for the ownership of the Catholic Church over the problem.

PL

Artykuł poświęcony jest redefinicji katolickiej edukacji religijnej we włoskich szkołach państwowych, poczynając od obowiązkowego nauczania konfesyjnego po nieobowiązkowy przedmiot pt. „kultura religijna”. W pracy autor odpowiada na pytanie, jak te kwestie były kształtowane i negocjowane przez podmioty polityczne, religijne i oświatowe w latach 1974-1984. Negocjacje pomiędzy przedstawicielami Państwa i Kościoła, zmierzające do rewizji Konkordatu, doprowadziły do podjęcia próby zawarcia kompromisu dotyczącego edukacji religijnej, jej statusu i gwarancji wolnego wyboru przez uczniów. Jednak ruchy społeczne i reformy szkolnictwa zmusiły różne podmioty i instytucje do przeformułowania jej w kategoriach niekonfesyjnych, pedagogicznych i zawodowych w sferze publicznej. „Kultura religijna”, jako kategoria promowana przez nauczycieli i intelektualistów, stała się zarówno problemem społecznym, jak i głównym uzasadnieniem dla uznania zagadnienia za kwestię własną Kościoła Katolickiego.

Keywords

EN

religious education; Concordat; social movements; social problem; schools; Catholic Church; education law; freedom of conscience and religion; Law on Religion; religious freedom; State-Church relations

PL

Konkordat; Kościół katolicki; nauczanie religii; prawo wyznaniowe; relacje państwo-kościół; szkolnictwo wyznaniowe; szkoły publiczne; wolność religijna; wolność sumienia i religii; wolność sumienia i wyznania; edukacja religijna; ruchy społeczne; problem społeczny; szkoła

• Publisher: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
• Journal: Studia z Prawa Wyznaniowego
• Year: 2017
• Volume: 20
• Pages: 167-184

Contributors

author

Silhol Guillaume

• Institut d’Études Politiques d’Aixen- Provence, 25, rue Gaston de Saporta, 13625 Aix-en-Provence cedex 1, France

References

• Becker, Howard S. Outsiders. Studies in the Sociology of Deviance. New York: The Free Press, 1963.
• Berto, Alessandra. La revisione del Concordato tra Italia e Santa Sede. Un lungo cammino (1969-1984), PhD thesis in history (Padova: Università di Padova, 2011), http://paduaresearch.cab.unipd.it/4271/ [accessed: 09.04.2014].
• Bevilacqua, Francesco. Verso la scuola elementare del duemila. Testi programmatici a confronto. Invito ad una lettura critica dei programmi per la scuola elementare nel testo elaborato dalla Commissione “Fassino”, con il riscontro delle indicazioni contenute nei programmi Ermini del 1955. Soveria Mannelli: Rubbettino, 1984.
• Bolgiani, Franco. “La catéchèse en Italie.” Les quatre fleuves 11 (1980): 95-124.
• Butturini, Emilio. La religione a scuola. Dall’Unità ad oggi. Brescia: Queriniana, 1987.
• Caimi, Luciano. “L’insegnamento della religione nel quadro della pastorale della Chiesa. Dalla fine della guerra alla revisione del Concordato (1945-1984).” In La religione istruita. Nella scuola e nella cultura dell’Italia contemporanea, edited by Luciano Caimi and Giovanni Vian, 215-249. Brescia: Morcelliana, 2013.
• Dalla Torre, Giuseppe. La riforma della legislazione ecclesiastica. Testi e documenti per una ricostruzione storica, Bologna: Pàtron, 1985.
• Fiorita, Nicola. Scuola pubblica e religioni. Tricase: Libellula, 2013.
• Gilbert, Claude, and Emmanuel Henry. “La définition des problèmes publics: entre publicité et discrétion.” Revue française de sociologie 53/1 (2012): 35-59.
• Ginsborg, Paul. L’Italia del tempo presente. Famiglia, società civile, Stato, 1980-1996. Turin: Einaudi, 2007.
• Giorda, Mariachiara, and Alessandro Saggioro. La materia invisibile. Storia delle religioni a scuola. Una proposta. Bologna: EMI, 2011.
• Giovagnoli, Agostino. “Guido Gonella tra Chiesa e Stato (1968-1982).” In Guido Gonella tra Governo, Parlamento e Partito, 2, edited by Giuseppe Bertagna, Alfredo Canavero, Augusto D’Angelo, and Andrea Simoncini, 505-528. Soveria Mannelli: Rubbettino, 2007.
• Gusfield, Joseph R. The Culture of Public Problems: Drinking-driving and the Symbolic Order. Chicago: University of Chicago Press, 1984.
• Jemolo, Arturo Carlo. Chiesa e Stato in Italia, dalla Unificazione a Giovanni XXIII. Torino: Einaudi, 1965.
• John Paul II. “Insegnamento della religione e catechesi, ministeri distinti e complementari.” L’Osservatore romano, 07.03.1981.
• Malizia, Guglielmo, and Vittorio Pieroni. “L’evoluzione dell’insegnamento religioso in Italia alla luce delle ricerche sul campo.” In Educare oggi. La didattica ermeneutica esistenziale. Scritti in memoria di Zelindo Trenti, edited by Roberto Romio and Sergio Cicatelli, 128-141. Torino: Elledici, 2017.
• Marenco, Anna Maria, and Marcello Vigli. Religione e Scuola. Firenze: La Nuova Italia, 1984.
• Margiotta Broglio, Francesco . “Lo stato degli insegnanti di religione nell’ordinamento statuale.” Rivista giuridica della scuola 2/6 (1963): 770-797.
• Margiotta Broglio, Francesco. “Il negoziato per la riforma del Concordato tra governo e parlamento.” In Concordato e Costituzione. Gli accordi del 1984 tra Italia e Santa Sede, edited by Silvio Ferrari, 9-29. Bologna: Il Mulino, 1984.
• Mayrl, Damon. “Administering Secularization: Religious Education in New South Wales Since 1960.” European Journal of Sociology 52/1 (2011): 111-142.
• Ozzano, Luca, and Alberta Giorgi. European Culture Wars and the Italian Case. Which Side Are You On? New York: Routledge, 2015.
• Pazzaglia, Luciano. “Come cambierà l’ora di religione.” Corriere della Sera, 16.02.1977.
• Pazzaglia, Luciano. “L’insegnamento della religione nei dibattiti culturali e pedagogicali dall’ultimo governo Moro alla revisione concordataria (1974-1984).” In La religione istruita. Nella scuola e nella cultura dell’Italia contemporanea, edited by Luciano Caimi and Giovanni Vian, 251-282. Brescia: Morcelliana, 2013.
• Pompei, Gian Franco. Un ambasciatore in Vaticano. Diario 1969-1977. Bologna: Il Mulino, 1994.
• Presidenza del Consiglio. Un accordo di libertà: la revisione del Concordato con la Santa Sede. Roma: Presidenza del Consiglio, 1986.
• Reeh, Niels. “Danish State Policy on the Teaching of Religion from 1900 to 2007.” Social Compass 60/2 (2013): 236-250.
• Rota, Andrea. La religion à l’école. Négociations autour de la présence publique des communautés religieuses. Geneva: Seismo, 2017.
• Ventura, Marco. “L’eredità di Villa Madama: un decalogo.” Quaderni di diritto e politica ecclesiastica 1 (2014): 67-90.