Lazzi goldoniani in veste polacca. Analisi di alcune traduzioni polacche della commedia "Il servitore di due padroni"

• Authors: Kwaśniewska-Urban Paulina

Title variants

PL

Lazzi Goldoniego w polskiej odsłonie. Analiza wybranych polskich tłumaczeń komedii "Sługa dwóch panów"

• Languages of publication: IT

Abstracts

IT

Lo scopo dell’articolo è quello di presentare le traduzioni polacche di tre lazzi goldoniani presenti nella commedia Il servitore di due padroni. Si tratta di una delle pièces più significative e note del drammaturgo veneziano e ciò giustifica il fatto che molti autori si siano cimentati nella traduzione del testo. Nell’analisi vengono esaminati esempi provenienti da cinque versioni polacche della commedia, di cui quattro inedite (Trzciński 1921, Boyé 1927, Piszczek e Skibiński 1980, Wasilewska 2015), e di una traduzione pubblicata dalla casa editrice Państwowy Instytut Wydawniczy, ossia quella di Jachimecka (1955). La prima parte dell’articolo è dedicata a vagliare alcuni lazzi goldonani, mentre la seconda è un’analisi delle versioni in lingua polacca della commedia di Goldoni.

PL

Artykuł prezentuje analizę propozycji tłumaczeń trzech lazzi (gagów) obecnych w komedii Carla Goldoniego „Sługa dwóch panów” („Il servitore di due padroni”). Omawiana sztuka jest uważana za jedną z najważniejszych komedii weneckiego twórcy i doczekała się kilku przekładów na język polski, z których pięć zostało wykorzystanych w artykule. Cztery z wybranych przekładów to tłumaczenia przygotowane na potrzeby sceny (Trzciński 1921, Boyé 1927, Piszczek i Skibiński 1980, Wasilewska 2015), jeden (Jachimecka 1955) został wydany nakładem Zakładu Ossolińskich. Pierwsza część artykułu to szczegółowa analiza wykorzystanych przez Goldoniego w sztuce lazzi, druga zaś to analiza wyborów tłumaczy, którzy zdecydowali się na transfer owych lazzi do języka i kultury polskiej.

Keywords

IT

Goldoni; traduzione teatrale; lazzi; commedia

PL

Goldoni; przekład teatralny; lazzi; komedia

• Publisher: Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
• Journal: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura
• Year: 2017
• Issue: 9(1) "Gli orizzonti dell’italianistica: tradizione, attualita e sfide di ricerca"
• Pages: 237-251

Contributors

author

Kwaśniewska-Urban Paulina

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

References

• Alberti C. 1990. La scena veneziana nell’età di Goldoni, Roma.
• Alonge R. 2004. Goldoni. Dalla commedia dell’arte al dramma borghese, Milano.
• Anglani B. 1995. “Dal “Momolo cortesan” all’ “Uomo di mondo””. Il castello di Elsinore 23: 4–16.
• Appendice. 2011, [in:] Il servitore di due padroni, C. Goldoni, a c. di V. Gallo, Venezia: 385–402.
• Bassnett-McGuire S. 1980. Translation studies, London.
• Bassnett S. 2011. Reflections on Translation, Bristol.
• Baratto M. 1985. La letteratura teatrale del Settecento in Italia, [in:] La letteratura teatrale del Settecento in Italia. Studi e letture su Carlo Goldoni, a c. di M. Baratto. Vicenza: 11–33.
• Brahmer M. 1960. “Goldoni in Polonia”, [in:] Studi goldoniani Vol II, a c. di V. Branca & N. Mangini, Firenze: 239–247.
• Brzozowski J. 2011. Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu, Kraków.
• Capozza N. 2006. Tutti i lazzi della commedia dell’arte: un catologo ragionato del patrimonio dei comici, Roma.
• Dygul J. 2012. Metateatralność w dramaturgii Carla Goldoniego, Warszawa.
• Enciclopedia dello spettacolo VI, 1959. a c. di F. Angelini, Roma: 1307–1308.
• Goldoni C. 1936. Il servitore di due padroni, [in:] Commedie di Carlo Goldoni II, a c. di G. Ortolani, Milano: 3–88.
• Ferrone S. 2014. La Commedia dell’Arte, Torino.
• Ferrone S. 2011. Introduzione, [in:] Il servitore di due padroni, C. Goldoni, a c. di V. Gallo, Venezia: 9–99.
• Fido F. 1977. Guida a Goldoni, Torino.
• Gallo V. 2011. Nota al testo, [in:] Il servitore di due padroni, C. Goldoni, a c. di V. Gallo, Venezia: 47–99.
• Hervey S., Higgins I. 1992. Thinking Translation: A Course in Translation Method: French to English, London.
• Lipiński J. 1984. Lazzi alla polacca e lazzi all’italiana nella Polonia del primo Settecento, [in:] Vita teatrale in Italia e Polonia fra Seicento e Settecento, a c. di M. Bristiger & J. Kowalczyk, Warszawa: 21–42.
• Łukaszewicz J. 1997. Carlo Goldoni w polskim Oświeceniu, Wrocław.
• Marchini-Capasso O. 1907. Goldoni e la Commedia dell’Arte, Bergamo.
• Maurer A. 1982. Seine Komödien und ihre Verbreitung im deutchen Sprachraum del 18. Jahrhunderts, Bonn.
• Molinari C. 1985. Goldoni e la commedia dell’arte, [in:] La commedia dell’arte, Milano: 183–190.
• Momigliano A. 1922. Truffaldino e Smeraldina nel “Servitore di due padroni”, [in:] Primi studi goldoniani, Firenze: 27–53.
• Petraccone E. 1927. La commedia dell’arte. Storia. Tecnica. Scenari, Napoli.
• Perrucci A. 1927. Dell’arte rappresentativa premeditata ed all’improvviso, [in:] La commedia dell’arte. Storia, tecnica, scenari a c.di E. Petraccone, Napoli: 69–202.
• Surma-Gawłowska M. 2015. Komedia dell’arte, Kraków.
• Tessari R. 1981. Commedia dell’Arte la Maschera e l’Ombra, Milano.
• Tessari R. 2013. La Commedia dell’Arte, Bari.
• Totzeva S. 1999. Realising Theatrical Potential: the Dramatic Text in Performance and Translation, [in:] The Practices of Literary Translation. Creativity and Constraint, a c. di J. Boase-Beier & M. Holman, Manchester: 81–90.
• Tra Goldoni e Strehler: Arlecchino e la commedia dell’arte, 2007. a c. di P. Bosisio, Roma.
• Ubersfeld A. 2002. Czytanie teatru, trad. J. Żurowska, Warszawa.
• Ziomek J. 1980. Projekt wykonawcy w dziele literackim a problemy genologiczne, [in:] Powinowactwa literatury. Studia i szkice, Warszawa: 102–133.
• Zorzi L. 1982. Persistenza dei modi dell’Arte nel testo goldoniano, [in:] L’interpretazione goldoniana, critica e messainscena, a c. di N. Borsellino, Roma: 53–67. http://www.garzantilinguistica.it/ricerca/?q=lazzo%201 data della consultazione del sito: 27/04/16.