Charakterystyka jednostek pływających Flotylli Pińskiej Polskiej Marynarki Wojennej i możliwości ich wykorzystania

• Authors: Bieniecki Ireneusz , Szkurłat Izabela

Title variants

EN

Characteristics of vessels of The Pinsk Flotilla of The Polish Navy and their potential usage

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Flotylle Rzeczne powstały u progu II Rzeczypospolitej, do roku 1939 przetrwała jednak tylko jedna z nich. Obie formacje (Flotylla Pińska i Wiślana) były jednostkami wojskowymi przeznaczonymi do prowadzenia działań na wodach śródlądowych. W okresie dwudziestu lat istnienia Flotylla Pińska Marynarki Wojennej została znacznie rozbudowana i tuż przed wybuchem wojny dysponowała licznymi pododdziałami i służbami, w tym m.in.: własnym portem wojennym (w Pińsku), Warsztatami Portowymi Marynarki Wojennej (w Pińsku), oddziałem łączności, służbą inżynieryjno-saperską, Eskadrą Lotnictwa Rzecznego, Szkołą Specjalistów Rzecznych oraz szeregiem jednostek pływających. W skład tych ostatnich wchodziły bojowe jednostki pływające różnych typów, jak i pomocnicze jednostki pływające. Narodzinom Flotylli Pińskiej, tak jak i Flocie (morskiej), towarzyszyły w II Rzeczypospolitej sentymenty społeczne. Pomimo wzbogacenia się jej stanu posiadania o kilka stosunkowo nowoczesnych jednostek pływających nadal jako całość pozostawała formacją archaiczną i w ocenie wielu osób nie nadawała się do działań na współczesnym polu walki. Ostatecznym sprawdzianem jej możliwości był marginalny udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Podczas działań w roku 1939, pomimo bohaterstwa walczących marynarzy i sporadycznych sukcesów, ujawniła swoją niewielką przydatność bojową. W artykule zaprezentowano podstawowe typy śródlądowych wojennych jednostek pływających wykorzystywanych we Flotylli Pińskiej Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej w latach 1919–1939. Ponadto scharakteryzowano wybrane konstrukcje jednostek rzecznych i ich podstawowe parametry. Przedstawiono też uwarunkowania i możliwości wykorzystania jednostek pływających w działaniach bojowych na Polesiu.

EN

The Riverine Flotillas were established at the birth of the Second Polish Republic, however, by 1939 only one of them survived. Both formations (the Pinsk and Vistula flotilla) were military units intended for conducting operations on inland waters. During the twenty years of The Pinsk Flotilla's existence, it expanded significantly and just before the outbreak of the war, it had numerous sub-units and services including, among others, its own war port (in Pinsk), Naval Port Workshop (in Pinsk), communications department, service engineering and sapper, River Riding Squadron, School of River Specialists and a number of vessels. The latter consisted of both fighting vessels of various types as well as smaller support vessels. The origins of the Pinsk Flotilla as well as the (Marine) Fleet were accompanied by social sentiments in the Second Polish Republic. However, despite the enrichment of its possession by a few relatively modern vessels, it remained, on the whole, an entire archaic formation, and in the opinion of many people it did not fit in to the modern battlefield. The final test of its abilities was its peripheral participation in the September 1939 campaign. During its actions in 1939, despite the heroism of the fighting mariners and sporadic successes, it revealed its limited usefulness in the conditions of the battlefield. The article presents the basic types of inland war vessels used in the Pinsk Flotilla of the Polish Navy Second Polish Republic in the years 1919–1939. In addition, the basic parameters of selected constructions were set out. The conditions and possibilities of using vessels in combat operations in Polesie are aso presented.

Keywords

PL

Flotylla Rzeczna Marynarki Wojennej na Polesiu; jednostki pływające Flotylli Rzecznej; okręty polskiej Flotylli Rzecznej na Polesiu

EN

Riverine Flotilla of the Polish Navy in Polesie; Vessels of the River Flotilla; and the possibility of using them; Ships of the Polish Riverine Flotilla in Polesie

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2018
• Issue: 3(8)
• Pages: 26-42

Contributors

author

Bieniecki Ireneusz

• Instytut Bezpieczeństwa Narodowego Wydziału Nauk o Zarządzaniu i Bezpieczeństwie Akademii Pomorskiej w Słupsku

author

Szkurłat Izabela

• Instytut Bez-pieczeństwa Narodowego Wydziału Nauk o Zarządzaniu i Bezpieczeństwie Akademii Pomorskiej w Słupsku

References

• Archiwalia
• Archiwum Marynarki Wojennej w Gdyni, sygn. nr 290/15, Regulamin bojowy Flotylli Rzecznej, cz. 1, Warszawa 1934 (obecnie w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie).
• Centralne Archiwum Wojskowe (dalej CAW), Akta MW, t. 27, Plan stworzenia flotylli rzecznych w latach 1920–1929.
• CAW, Akta GISZ, t. 1926, Pismo oficera flagowego flotylli do dowódcy OK IX z 21.05.1931 r.
• CAW, Akta KMW, t. 576, Pismo dowódcy Flotylli Wiślanej w sprawie przezbrojenia monitorów z 4.10.1924 r.
• CAW, Akta KMW, t. 576, Pismo dowódcy Flotylli Pińskiej do szefa KMW w sprawie pływaków i zagrody do spiętrzania wody z 12.03.1936 r.
• CAW, Akta KMW, t. 576, Pismo dowódcy Flotylli Pińskiej do szefa KMW w sprawie pływaków dla monitorów z 5.07.1936 r.
• CAW, Dział wydawnictw fachowo-wojskowych, sygn. nr 2409 i 2411, Armata 75 mm. Działoczyny na monitorach typu „Warszawa”, Warszawa 1933.
• CAW, Akta KMW, t. 573, Umowa nr 359/23 na budowę dwóch rzecznych monitorów typu „1923” z 31.12.1923 r.
• CAW, Akta KMW, t. 573, Dodatkowa umowa nr 126/26 w sprawie budowy dwóch rzecznych monitorów typu „123” z 4.10.1926 r.
• CAW, Rozkazy szefa KMW, t. 6, Rozkaz nr 90 z 27.11.1926 r.
• CAW, Dział wydawnictw fachowo-wojskowych, sygn. nr 2528 i 2527, Działoczyny 100 mm hb wz. 14/19 P na monitorach typu „Kraków” i kanonierkach, Warszawa 1934.
• CAW, Akta KMW, t. 443, Pismo gen. Rybaka do GISZ z 5.12.1927 r.
• CAW, Akta GISZ, t. 1933, Pismo gen. Rommla do GISZ z 29.10.1929 r.
• CAW, Akta kancelarii Sztabu Głównego, t. 47, Notatka do Oddziału I Sztabu Głównego zawierająca stanowisko KMW z 9.11.1929 r.
• CAW, Akta GISZ, t. 1929, Pismo dowódcy OK nr IX gen. Trojanowskiego do szefa komunikacji wojskowej Sztabu Głównego z 11.05.1931 r.
• CAW, Akta GISZ, t. 1939, Wytyczne gen. Sosnkowskiego w sprawie wyszkolenia artyleryjskiego Flotylli Pińskiej z sierpnia 1933 r.
• Opracowania zwarte
• Bieniecki I., 2005, Flotylla Rzeczna Polskiej Marynarki Wojennej w Pińsku w latach 1925–1935 w świetle sprawozdań Inspektorów Armii i oficerów Korpusu Kontrolerów, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Dyskant J., 1988, Wrzesień Flotylli Rzecznej, Wydawnictwo MON, Warszawa.
• Filipowicz M., 1985, Ludzie, stocznie i okręty, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk.
• Marynarka Wojenna, 1961, red. E. Kosiarz, J. Krasnowiecki, T. Mandat, E. Szpitun, Warszawa.
• Pertek J., 1986, Marynarze generała Kleeberga, Wydawnictwo MON, Warszawa.
• Taube K., 1937, Figle diablika błot pińskich. Ze wspomnień marynarza, Warszawa.
• Prasa
• Boreyko J., 1926, Flotylle Rzeczne, „Morze”, nr 1.
• Dyskant J., 1989, Flotylle Rzeczne i ich miejsce w planach wojennych II Rzeczypospolitej, „Przegląd Morski”, nr 4.
• Kuligiewicz M., 1972, Monitory „gdańskie”, „Morze”, nr 8.
• Kuligiewicz M., 1974, Monitory „krakowskie”, „Morze”, nr 12.
• Pierwsze statki wojenne zbudowane w Polsce, 1926, „Morze”, nr 11.
• Pierwsze statki wojenne zbudowane w Polsce, 1926, „Morze”, nr 12.
• Kuligiewicz M., 1974, Polskie trałowce rzeczne 1927–1939, „Morze”, nr 2 i 3.
• Soroka M., 1984, Monitory rzeczne typu „Warszawa”, „Żołnierz Polski”, nr 10.
• Relacje niepublikowane
• Kuligiewicz M., (b.d.), Trzy razy „T” czyli polskie trałowce rzeczne (odpis w zbiorachautora).
• Zajączkowski W., (b.d.), Flotylla Pińska 1939 r. (opracowanie ze zbiorów córki kmdra
• Zajączkowskiego – H. Krzyżanowskiej, w posiadaniu autora).