Postawy narodowego inkluzywizmu w społeczeństwie polskim (1988 – 1998 – 2019)

• Authors: Łodziński Sławomir , Nowicka Ewa

Title variants

EN

Attitudes of National Inclusiveness in Polish Society (1988 – 1998 – 2019)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule skupiliśmy się na analizie opinii i postaw wobec możliwości członkostwa cudzoziemca w społeczeństwie polskim traktowanym jako polska wspólnota narodowa. Opierając się na wynikach sondażu „Polacy i inni po 30 latach” z 2018 roku oraz porównań z wynikami identycznych badań z lat 1988 i 1998 analizujemy odmiany polskiej tożsamości narodowej oraz to, w jaki sposób przekładają się one na warunki uznania cudzoziemca za Polkę/Polaka. W artykule zwracamy uwagę po pierwsze na to, że warunki przynależności cudzoziemca do tej wspólnoty są odmiennie postrzegane przez badanych niż te, które są kierowane wobec Polaków. Po drugie, opinie badanych o sposobach wejścia cudzoziemca do polskiego społeczeństwa charakteryzują się różnymi koncepcjami ich przynależności i formułowanymi wobec nich oczekiwaniami, począwszy od obywatelskiej, a skończywszy na etnicznej. Po trzecie, podkreślamy podstawowe znaczenie kryteriów społeczno-kulturowych dla akceptacji cudzoziemca w polskim społeczeństwie, które dotyczą jego zgodnego funkcjonowania w naszym kraju.

EN

In the article, we focus on the analysis of the attitudes with regard to the possibility of a foreigner being recognized as member of Polish society understood as a Polish national community. Based on the results of the survey ‘Poles and Others, 30 years after’ conducted in 2018 as well as on the comparisons with the findings of the identical studies from 1988 and 1998, we analyse the varieties of Polish national identity and how they translate into the conditions for recognizing a foreigner as a Pole. First, we point out that the fulfilment of different membership conditions is required from a foreigner than from a Pole. Second, the respondents’ opinions about the foreigners’ ways of entering Polish society feature various concepts of their affiliation as well as diverse expectations formulated towards them, ranging from civic to ethnic. Third, we emphasize the fundamental importance of socio-cultural criteria for the acceptance of a foreigner in Polish society, related to her or his convivial functioning among Poles.

Keywords

PL

społeczne kryteria polskości; inkluzywność narodowa; imigracja do Polski; społeczeństwo przyjmujące; integracja imigrantów

EN

social criteria of Polishness; national inclusiveness; immigration to Poland; host society; immigrant integration

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2023
• Issue: 2(249)
• Pages: 5-29

Contributors

author

Łodziński Sławomir

• Uniwersytet Warszawski

author

Nowicka Ewa

• Collegium Civitas, Warszawa

References

• Adamski, Krzysztof J. 2020. Adaptacja i postrzeganie imigrantów w państwach europejskich. Studium porównawcze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Anderson, Benedict. 1997. Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu. Przekład Stefan Amsterdamski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Ariely, Gal. 2019. The nexus between globalization and ethnic identity: A view from below. Ethnicities, 19, 5: 763–783. DOI: 10.1177/1468796819834951.
• Balogun, Bolaji. 2020. Race and racism in Poland: Theorising and contextualising “Polish-centrism”. The Sociological Review, 68, 6: 1196–1211. DOI:10.1177/0038026120928883.
• Bauböck, Rainer. 2020. The Democratic Case for Immigration. Politische Vierteljahresschrift, 61: 357–375. DOI: 10.1007/s11615-020-00229-3.
• Bieber, Florian. 2018. Is Nationalism on the Rise? Assessing Global Trends. Ethnopolitics, 5, 17: 519–54. DOI: 10.1080/17449057.2018.1532633.
• Błuszkowski, Jan. 2005. Stereotypy a tożsamość narodowa. Warszawa: Wydawnictwo ELIPSA.
• Bokszański, Zbigniew. 2005. Tożsamości zbiorowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bonikowski, Bart, Paul DiMaggio. 2016. Varieties of American Popular Nationalism. American Sociological Review, 81, 5: 949–980. DOI: 10.1177/0003122416663683.
• Brubaker, Rogers. 1999. The Manichean Myth. Rethinking the distinction between “Civic” and “Ethnic” nationalism. In: H. Kriesi, K. Armingeon, H. Slegrist, A. Wimmer, eds. Nation and National Identity: The European Experience in Perspective. Zurich: Ruegger, 55–71.
• Butkus, Mindaugas, Alma Maciulyte-Sniukiene, Kristina Matuzeviciute, Vida Davidaviciene. 2018. Society’s attitudes towards impact of immigration: case of EU countries. Marketing and Management of Innovations, 1: 338–352. DOI: 10.21272/ mmi.2018.1–26.
• Czekaj, Krzysztof. 2007. Socjologia Szkoły Chicagowskiej i jej recepcja w Polsce. Katowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa.
• Davidov, Eldad, Moshe Semyonov. 2017. Attitudes toward immigrants in European societies. International Journal of Comparative Sociology, 5: 359–366. DOI: 10.1177/0020715217732183.
• Eriksen, Thomas H. 2013. Etniczność i nacjonalizm. Ujęcie antropologiczne. Przekład Barbara Gutowska-Nowak. Kraków: Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Frankfort-Nachmias, Chava, David Nachmias. 2001. Metody badawcze w naukach społecznych. Przekład Elżbieta Hornowska. Poznań: Zysk i Sk-a Wydawnictwo.
• Galent, Marcin, Paweł Kubicki. 2012. New Urban Middle Class and National Identity in Poland. Polish Sociological Review, 179, 3: 385–400.
• Gorodzeisky, Anastasia, Moshe Semyonov. 2019. Unwelcome Immigrants: Sources of Opposition to Different Immigrant Groups Among Europeans. Frontiers in Sociology, 4: 1–10. DOI: 10.3389/fsoc.2019.00024.
• Górniak, Jarosław. 1998. Analiza czynnikowa i analiza głównych składowych. ASK: Research and Methods, 7: 83–102.
• Grodecki, Mateusz. 2021. Odmiany polskiej tożsamości narodowej i ich konsekwencje dla postaw wobec mniejszości. Studia Socjologiczne, 243, 4: 33–58. DOI: 10.24425/sts.2021.139721.
• Grzymała-Kazłowska, Aleksandra. 2021. Attitudes to the New Ethnic Diversity in Po- land: Understanding Contradictions and Variations in a Context of Uncertainty and Insecurity. Polish Sociological Review, 214, 2: 241–260. DOI:10.26412/psr214.06.
• Grzymała-Kazłowska, Aleksandra, Patrycja Ziółkowska. 2021. Postawy wobec inności w świtele koncepcji (super)różnorodności. W: M. Marody, red. Wartości w działaniu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 131–160.
• GUS. 2020. Populacja cudzoziemców w Polsce w czasie COVID-19. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Jaskułowski, Krzysztof. 2021. The Politics of a National Identity Survey: Polishness, Whiteness, and Racial Exclusion. Nationalities Papers, 49, 6: 1082–1095. DOI: 10.1017/nps.2020.68.
• Kwiatkowski, Piotr T. 2018. Odzyskanie niepodległości w polskiej pamięci zbiorowej. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Larin, Stephen J. 2010. Conceptual Debates in Ethnicity, Nationalism, and Migration. In: R. Denemark, ed. The International Studies Encyclopedia. Oxford: Wiley-Blackwell, 438–457. DOI: 10.1093/acrefore/9780190846626.013.128.
• Lindstam, Emmy, Matthias Mader, Harald Schoen. 2021. Conceptions of National Identity and Ambivalence towards Immigration. British Journal of Political Science, 51, 1: 93–114. DOI:10.1017/S0007123418000522.
• Modood, Tariq. 2014. Multikulturalizm. Przekład Izabela Kołbon. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
• Nowicka, Ewa. 1990. Narodowe samookreślenie Polaków. W: E. Nowicka, red. Swoi i obcy. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, 55–107.
• Nowicka, Ewa, Sławomir Łodziński. 2001. U progu otwartego świata. Poczucie polskości i nastawienia Polaków wobec cudzoziemców w latach 1988-1998. Kraków: Nomos.
• Nowicka, Ewa. 2011. Badanie rasizmu: problemy metodologiczne. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, 4: 121-144.
• Nowicka, Ewa, Sławomir Łodziński. 2021. Długie trwanie narodu. Społeczne wymiary polskości (1988-2021). Warszawa: Collegium Civitas.
• Okólski, Marek. 2021. Przejście migracyjne w Polsce. Studia Śląskie, 88-89: 239–257.
• Ossowski, Stanisław. 1966. Więź społeczna i dziedzictwo krwi. W: idem, Dzieła, t. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Pędziwiatr, Konrad. 2022. Wielokulturowa Polska przyszłości. Konrad Pędziwiatr w rozmowie z Małgorzatą Nocuń. Znak, luty, 39–46.
• Pennix, Rinus. 2016. Paradoks migracyjny Unii Europejskiej: więcej mobilności, mniej imigrantów? W: A. Górny, P. Kaczmarczyk, M. Lesińska, red. Transformacje: Przewodnik po zmianach społeczno-ekonomicznych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 22–34.
• Pierzchała, Marcin. 2011. Społeczne kryteria polskości w opinii Polaków w latach 1988–2008 a problem włączania obcokrajowców do uczestnictwa w polskiej wspólnocie narodowej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 38: 149–167.
• Porter-Szűcs, Brian. 2021. Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii. Przekład Anna Dzierzgowska, Jan Dzierzgowski. Warszawa: Wydawnictwo Filtry.
• Pszczółkowska, Dominika. 2022. Polska stała się krajem imigracji w niecałe 10 lat – tylko częściowo przez Putina, https://oko.press/polska-stala-sie-krajem-imigracji-w-niecale-10-lat-tylko-czesciowo-przez-putina [dostęp: 17.10.2022].
• Radkiewicz, Piotr. 2019. Patriotyzm, etnocentryzm, nacjonalizm. Perspektywa makropsychologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Roshwald, Aviel. 2016. Civic and Ethnic Nationalism. In: J. Stone, R. M. Dennis, P. S. Rizova, A. D. Smith, X. Hou, eds. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Race, Ethnicity, and Nationalism. John Wiley & Sons. DOI: 10.1002/9781118663202.wberen436.
• Salamońska, Justyna. 2016. Friend or Foe? Attitudes Towards Immigration from Other European Union Countries. SocietàMutamentoPolitica, 13, 7: 237–253. DOI: 10.13128/SMP-18283.
• Silverman, David. 2009. Prowadzenie badań jakościowych. Przekład Joanna Ostrowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Simonsen, Kristina B. 2016. How the host nation’s boundary drawing affects immigrants’ belonging. Journal of Ethnic and Migration Studies, 7, 42: 153–176. DOI: 10.1080/1369183X.2016.1138854.
• Simonsen, Kristina B. 2019. Us” or “Them”? How Policies, Public Opinion, and Political Rhetoric Affect Immigrants’ Sense of Belonging, Migration Information Source, April 18 [https://www.migrationpolicy.org/article/policies-public-opinion-rhetoric-immigrants-sense-belonging – dostęp 7.01.2023].
• Simonsen, Kristina B., Bonikowski Bart. 2020. Is Civic Nationalism Necessarily Inclusive? Conceptions of Nationhood and Anti-Muslim Bart Attitudes in Europe. European Journal of Political Research, 59, 1: 114–136. DOI: 10.1111/1475-6765.12337.
• Smith, Anthony D. 2009. Etniczne źródła narodów. Przekład Małgorzata Głowacka-Grajper. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Switat, Mustafa. 2018. Rasizm i mechanizmy mu pokrewne w kontekście badań nad diasporą arabską w Polsce. Studia Migracyjne. Przegląd Polonijny, 167, 1: 189– 218. DOI: 10.4467/25444972SMPP.18.009.8918.
• Ścigaj, Piotr 2012. Tożsamość narodowa. Zarys problematyki. Kraków: Księgarnia Akademicka.
• Tabachnik, Maxim. 2019. Untangling liberal democracy from territoriality: from ethnic/civic to ethnic/territorial nationalism. Nations and Nationalism, 25, 1: 191– 207.DOI: 10.1111/nana.12428.
• Thérová, Lenka. 2022. Anti-Immigration Attitudes in Contemporary Polish Society: A Story of Double Standards? Nationalities Papers, 1–16. DOI: 10.1017/nps.2022.71.
• Triandafyllidou, Anna. 2022. Contextualising Nationalism. Ethnicities, 22, 4: 573– 588. doi: 10.1177/14687968221085260.
• Wark, Colin, John F. Galliher. 2007. Emory Bogardus and the Origins of the Social Distance Scale. The American Sociologist, 38, 4: 383–395. DOI: 10.1007/s12108-007-9023-9.
• Wysocki, Artur. 2019. „Wojna polsko-polska”. Między polityzacją tożsamości zbiorowych Polaków a realnym konfliktem społecznym. W: J. Kurczewska, Z. Mach, współpraca M. Ślarzyński red. Kultury narodowe i lokalne a polityka. Powiązania w różnych kontekstach. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 129–151.
• Vertovec, Steven. 2021. The social organization of difference. Ethnic and Racial Studies, 44, 8: 1273–1295. DOI: 10.1080/01419870.2021.1884733.
• Zarycki, Tomasz, Rafał Smoczyński, Tomasz Warczok. 2022. Cultural citizenship without state: historical roots of the modern polish citizenship model. Theory and Society, 51, 4: 269–301. DOI: 10.1007/s11186-021-09465-x.

Identifiers

DOI

10.24425/sts.2023.146167