Procesy depopulacji na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego w latach 1995–2015

• Authors: Robert Szmytkie , Przemysław Tomczak

Title variants

EN

Depopulation in rural areas of Lower Silesia in the years 1995–2015

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Za główny cel pracy przyjęto analizę procesów depopulacji na obszarach wiejskich Dolnego Śląska w latach 1995–2015. Intencją autorów było określenie skali, trwałości i zasięgu przestrzennego depopulacji na obszarach wiejskich regionu, a także czynników zmian ludnościowych, które przyczyniły się do ubytku liczby ludności. Umożliwiło to identyfikację wiejskich obszarów depopulacyjnych i ich typologię, zgodnie ze specyfiką współczesnych zmian demograficznych. W odniesieniu do skali wyludnienia wyodrębniono cztery typy obszarów wiejskich (obszary rozwijające się, stagnujące, wyludniające się i intensywnie wyludniające się), a w nawiązaniu do trwałości procesów depopulacji pięć typów (obszary stale rozwijające się, epizodycznie wyludniające się, czasowo wyludniające się, przeważająco wyludniające się i stale wyludniające się). Przeprowadzona analiza wykazała, że zjawisko depopulacji dotyczyło w szczególności obszarów wiejskich w Sudetach, na Przedgórzu Sudeckim oraz obszarów peryferyjnych w odniesieniu do głównych ośrodków miejskich. Procesy depopulacji na Dolnym Śląsku nie powinny być zatem utożsamiane tylko i wyłącznie z wsiami położonymi w Sudetach. Co więcej, w przypadku wiejskich obszarów depopulacyjnych na Dolnym Śląsku spadek liczby ludności dodatkowo potęgują negatywne trendy demograficzne (niski przyrost naturalny, wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym).

EN

The main purpose of this paper is to analyze depopulation processes of rural areas in Lower Silesia in the years 1995–2015. The authors intend to determine the scale, durability and spatial distribution of depopulation in rural areas, as well as to analyze the factors of population changes which contribute to population loss. It helps them to identify depopulating rural areas and to draw up their typology according to the specificity of contemporary demographic changes. With reference to the scale of depopulation, four types of rural areas are distinguished (developing, stagnating, depopulating, intensively depopulating), and according to the durability of depopulation five types are identified (constantly developing, episodically depopulating, temporarily depopulating, prevalently depopulating, constantly depopulating). The analysis shows that depopulation is a problem in the rural areas of the Sudety Mts., Sudety Foreland, and in peripheral areas, in main urban centres. What is more, the processes of depopulation in Lower Silesia should not be associated exclusively with villages located in the Sudetes. In depopulating rural areas of Lower Silesia, the population decline is compounded by negative demographic trends (low birth rate, increase in post-working age population).

Keywords

PL

depopulacja; zmiany ludnościowe; obszary wiejskie; Dolny Śląsk

EN

depopulation; population changes; rural areas; Lower Silesia

• Publisher: University of Warsaw - Centre for European Regional and Local Studies (EUROREG) and Regional Studies Association - Polish Section
• Journal: Studia Regionalne i Lokalne
• Year: 2018
• Issue: 3(73)
• Pages: 99-117

Contributors

author

Robert Szmytkie

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej

author

Przemysław Tomczak

• Uniwersytet Wrocławski, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Zakład Geografii Społeczno-Ekonomicznej

References

• Bański J., 2002, „Typy ludnościowych obszarów problemowych”, Studia Obszarów Wiejskich, t. 2, s. 41–52.
• Chachaj J., 1978, „Problem wsi zanikającej”, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 324, Prace Instytutu Geograficznego, seria B, 2, s. 119–123.
• Ciok S., 1994, „Rozwój osadnictwa na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej. Tendencje i kierunki zmian”, w: J. Łoboda (red.), Przemiany ludnościowo-osadnicze i społeczno-gospodarcze na Dolnym Śląsku po II wojnie światowej (Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1951, Studia Geograficzne, t. 61, s. 9–49), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Ciok S., 1995, „Zmiany ludnościowe i osadnicze w Sudetach”, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 1730, Prace Instytutu Geograficznego, seria B, 12, s. 51–64.
• Deszczka E., 1989, „Proces wyludniania się wsi w przygranicznych gminach województwa opolskiego po 1970 roku”, Studia Społeczno-Ekonomiczne, t. 14, s. 62–77.
• Dybowska J., 2014, „Depopulacja na obszarach wiejskich województwa opolskiego w latach 2002–2011”, Journal of Agribusiness and Rural Development, nr 2(32), s. 59–68.
• Eberhardt P., 1989, Regiony wyludniające się w Polsce, Prace Geograficzne, nr 148, Wrocław: Ossolineum, IGiPZ PAN.
• Górecka S., Szmytkie R., Maleszka W., 2016, „Prognoza demograficzna dla obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego do 2020 r.”, Studia Obszarów Wiejskich, t. 41, s. 185–192.
• Jerkiewicz A., Krawiec K., Zagożdżon A., 1979, Zmiany ludnościowe i osadnicze w Regionie Kłodzkim, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 223, Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich PAN.
• Latocha A., 2013, „Wyludnione wsie w Sudetach. I co dalej?”, Przegląd Geograficzny, t. 85, z. 3, s. 373–396.
• Mayer M., Szmytkie R., 2014, „Kształtowanie się stref podmiejskich wokół miast średniej wielkości (studia przypadków z regionu południowo-zachodniego)”, w: A. Jezierska-Thöle, M. Biczkowski (red.), Zintegrowany rozwój obszarów wiejskich w świetle polityki Unii Europejskiej. Tom 2: Wielofunkcyjność obszarów wiejskich, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Mirowski W., 1994, „Wyludnianie się wsi w Polsce w okresie transformacji ustrojowej”, Wieś i Rolnictwo, nr 3/4, s. 126–135.
• Miszczuk A., 1993, Wyludnianie się wsi a rolnictwo wschodniej Lubelszczyzny, Dokumentacja Geograficzna, z. 2, Warszawa: IGiPZ PAN.
• Miszewska B., 1979, „Tendencje zmian ludnościowych w Sudetach na przykładzie rejonu noworudzkiego”, Czasopismo Geograficzne, t. 50, nr 1–2, s. 75–86.
• Miszewska B., 1989, „Zmiany zaludnienia Sudetów w okresie powojennym”, Czasopismo Geograficzne, t. 60, nr 2, s. 135–145.
• Okólski M., Kaczmarczyk P., 2013, „Przyszłość demograficzna Polski”, Opinie i Rekomendacje OBMF, nr 1, s. 1–3.
• Rosner A., 2010, „Rola ruchu naturalnego i migracyjnego w procesie zmian przestrzennego rozkładu gęstości zaludnienia obszarów wiejskich”, Wieś i Rolnictwo, nr 4, s. 42–56.
• Salwicka B., 1978, „Zmiany w zaludnieniu i użytkowaniu ziemi wsi górskich Masywu Śnieżnika w strefie granicy rolno-leśnej”, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 324, Prace Instytutu Geograficznego, seria B, 2, s. 71–87.
• Salwicka B., 1983, „Zmiany w zaludnieniu i użytkowaniu gruntów wsi górskich na wybranych obszarach przygranicznych Sudetów Kłodzkich”, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 506, Studia Geograficzne, t. 32, s. 23–30.
• Stanny M., 2011, „Typologia wiejskich obszarów peryferyjnych pod względem anatomii struktury społeczno-gospodarczej”, Wieś i Rolnictwo, nr 2, s. 60–75.
• Stasiak A. (red.), 1990, Migracje ze wsi do miast ze szczególnym uwzględnieniem lat 1979–1985, Studia KPZK PAN, t. 96, Warszawa: KPZK PAN.
• Stasiak A., 1992, „Wyludnianie się wsi polskiej po 1950 roku”, Wieś i Rolnictwo, nr 1, s. 45–59.
• Szmytkie R., 2008, „Nieistniejące wsie w Sudetach”, w: M. Kulesza (red.), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych. Wybrane problemy geografii historycznej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Szmytkie R., Tomczak P., 2016, „Kierunki rozwoju obszarów wiejskich województwa dolnośląskiego po akcesji do Unii Europejskiej”, w: K. Heffner, B. Klemens (red.), Obszary wiejskie – wiejska przestrzeń i ludność, aktywność społeczna i przedsiębiorczość, Studia KPZK PAN, t. 167, Warszawa: KPZK PAN.
• Tomaszewski J., 1968, Zmiany ludnościowe w osiedlach sudeckich ze szczególnym uwzględnieniem powiatów Jelenia Góra i Bystrzyca Kłodzka, Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, z. 6, Kraków: Komitet Zagospodarowania Ziem Górskich PAN.
• Webb J.W., 1963, „The natural and migrational components of population changes in England and Wales, 1921–1931”, Economic Geography, nr 2, s. 130–148.
• Zagożdżon A., 1990, „Wybrane problemy ludnościowe Sudetów na tle rozwoju regionalnego”, w: A. Stasiak (red.), Migracje ze wsi do miast ze szczególnym uwzględnieniem lat 1979–1985, Studia KPZK PAN, t. 96, Warszawa: KPZK PAN.

Identifiers

DOI

10.7366/1509499537305