Axiology of the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997

• Authors: Kryszeń Grzegorz

Title variants

PL

Aksjologia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Niniejsze opracowanie stanowi próbę określenia aksjologicznych podstaw konstytucyjnego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. Sumując ustalenia dotyczące fundamentalnych wartości ustroju politycznego państwa, na których są oparte rozwiązania Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., możemy stwierdzić, iż powinno ono posiadać następujące przymioty: być dobrem wspólnym wszystkich obywateli, państwem demokratycznym, w którym jest urzeczywistniana idea suwerenności Narodu i społeczeństwa obywatelskiego, prawnym, niepodległym i suwerennym, świeckim, rzetelnym i sprawnym, realizującym koncepcję podziału władzy. Wartościami konstytucyjnymi odnoszącymi się do statusu „człowieka i obywatela” są: godność człowieka, jego wolność, równość wszystkich i ich solidarność, bezpieczeństwo osobiste, socjalne i prawne jednostki, jak też ochrona jej wolności i praw. Fundamentem aksjologicznym ustroju społeczno-gospodarczego Konstytucja RP czyni społeczną gospodarkę rynkową, opartą na trzech filarach: wolności działalności gospodarczej; 2) własności prywatnej, 3) solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych. Katalog tych wartości trzeba uzupełnić o te wartości społeczne, które determinowały przyjęcie koncepcji społecznej gospodarki rynkowej: sprawiedliwości społecznej i bezpieczeństwa socjalnego obywateli.

EN

This work is an attempt to determine the axiological basis for the constitutional system of the Republic of Poland. Summing up the findings concerning the fundamental values of the state political system underlying the solutions of the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997, we can conclude that it should have the following attributes: to be the common good of all the citizens, a democratic state implementing the idea of the sovereignty of the Nation and civic society, a state that is ruled by law, independent and sovereign, secular, diligent and efficient, implementing the concept of separation of powers. The constitutional values referring to the status of “human and citizen” are: the dignity and freedom of the person, equality and solidarity of all persons, an individual’s personal, social and legal security and the protection of their freedoms and rights. In accordance with the Constitution of the Republic of Poland, the axiological foundation of the socio-economic system is social market economy based on three pillars: 1) freedom of economic activity, 2) private ownership, 3) solidarity, dialogue and cooperation of social partners. The list of these values should be complemented with the social values which determined the adoption of the concept of social market economy, social justice and social security of citizens.

Keywords

EN

Constitution of the Republic of Poland – axiology of constitution – constitutional; values – political system – socio-economic system

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2015
• Issue: 6 (28)
• Pages: 228-246

Dates

published

2015-12-31

Contributors

author

Kryszeń Grzegorz

• Białystok University

References

• Bałaban A., Polskie problemy ustrojowe (Konstytucja, źródła prawa, samorząd terytorialny, prawa człowieka), Kraków 2003.
• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2012.
• Brzozowski W., Konstytucyjna zasada dobra wspólnego, “Państwo i Prawo” 2006, no. 11.
• Complak K., Magiczna rzeczywistość w Konstytucji RP, [in:] Ustroje. Historia i współczesność. Polska – Europa – Ameryka Łacińska. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Jackowi Czajowskiemu, eds. M. Grzybowski, G. Kuca, P. Mikuli, Kraków 2013. Complak K., Uwagi o godności człowieka oraz jej ochrona w świetle nowej konstytucji, “Przegląd Sejmowy” 1998, no. 5.
• Działocha K., Jarosz-Żukowska S., “Wartości konstytucyjne” w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [in:] Studia z prawa konstytucyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wiesławowi Skrzydle, eds. J. Posłuszny, J. Buczkowski, K. Eckhardt, Przemyśl–Rzeszów 2009.
• Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2014.
• Garlicki L., Wolności i prawa jednostki w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku. Bilans pięciu lat, [in:] Pięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały z konferencji na Zamku Królewskim w Warszawie 17 października 2002 r., ed. H. Jerzmański, Warszawa 2002.
• Garlicki L., Wstęp, [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, vol. V, ed. L. Garlicki, Warszawa 2007.
• Granat M., Pojmowanie konstytucyjnych zasad prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [in:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., eds. A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
• Izdebski H., Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2007.
• Jamróz A., Demokracja współczesna. Wprowadzenie, Białystok 1993.
• Kubiak A., Państwo prawne – idea, postulaty, dylematy, “Państwo i Prawo” 1991, no. 7.
• Kuciński J., Naczelne zasady ustrojowe polskich aktów konstytucyjnych obowiązujących przed wejściem w życie Konstytucji RP z 1997 r, [in:] Ustrój polityczny państwa. Polska, Europa, Świat. Prace ofiarowane Profesorowi Tadeuszowi Mołdawie z okazji siedemdziesięciolecia urodzin, eds. S. Sulowski, J. Szymanek, Warszawa 2013
• Kuciński J., Wołpiuk W.J., Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2012.
• Małajny R., Zasada państwa świeckiego, [in:] W służbie dobru wspólnemu. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Januszowi Trzcińskiemu, eds. R. Balicki, M. Masternak-Kubiak, Warszawa 2012.
• Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012.
• Pietrzyk-Reeves D., Idea społeczeństwa obywatelskiego, Toruń 2012.
• Piotrowski R., Zasada podziału władz w Konstytucji RP, “Przegląd Sejmowy” 2007, no. 4.
• Sarnecki P., Idea samorządności w strukturze społeczeństwa obywatelskiego, [in:] Samorząd w Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., eds. Z. Witkowski, A. Bień-Kacała, Toruń 2013.
• Sarnecki P., Idee przewodnie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., “Przegląd Sejmowy” 1997, no. 5.
• Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
• Słomka T., Tożsamość konstytucyjna III Rzeczypospolitej (prologomena), [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. Ciągłość i zmiana, eds. T. Słomka, A. Materska-Sosnowska, Warszawa 2012.
• Sobolewski M., Zasady współczesnej demokracji burżuazyjnej, Kraków 1983.
• Sokolewicz W., Artykuł 1, [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, vol. V, ed. L. Garlicki, Warszawa 2007.
• Stawrowski Z., Aksjologia i duch Konstytucji III Rzeczypospolitej, “Przegląd Sejmowy” 2007, no. 4.
• Sylwestrzak A., Aktualność problematyki podziału władzy, [in:] Idee jako źródło instytucji politycznych i prawnych, ed. L. Dubel, Lublin 2003.
• Szczepański J.Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa 1970.
• Trzciński J., Rzeczpospolita Polska dobrem wspólnym wszystkich obywateli, [in:] Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich 1980–2005, eds. J. Góral, R. Hauser, J. Trzciński, Warszawa 2005.
• Tuleja P., Normatywna treść praw jednostki w ustawach konstytucyjnych RP, Warszawa 1997.
• Tuleja P., Zasady konstytucyjne, [in:] Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych, ed. P. Sarnecki, Warszawa 1997.
• Tuleja P., Źródła prawa, [in:] Prawo konstytucyjne RP, ed. P. Sarnecki, Warszawa 2014.
• Weiler J.J.H., Chrześcijańska Europa. Konstytucyjny imperializm czy wielokulturowość?, Poznań 2003.
• Winczorek P., Konstytucja i wartości, [in:] Charakter i struktura norm konstytucji, ed. J. Trzciński, Warszawa 1997.
• Winczorek P., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: nadzieje, obawy, rezultaty, [in:] Pięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały z konferencji na Zamku Królewskim w Warszawie, 17 X 2002 r., ed. H. Jerzmański, Warszawa 2002.
• Winczorek P., Pięć lat konstytucji, “ResPublica Nowa” 2002, no. 3.
• Witkowski Z., Konstytucja pisana a konstytucja faktyczna w Polsce – garść refleksji, [in:] Prawa człowieka – społeczeństwo obywatelskie – państwo demokratyczne, Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, eds. P. Tuleja, M. FlorczakWątor, S. Kubas, Warszawa 2010.
• Witkowski Z., Zakres konstytucjonalizacji zasad ustrojowych w polskich aktach konstytucyjnych XX wieku, [in:] Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych, ed. P. Sarnecki, Warszawa 1997.
• Wołpiuk W.J., Instytucja konstytucjonalizmu a prawo konstytucyjne, [in:] Instytucje prawa konstytucyjnego w dobie integracji europejskiej, Księga jubileuszowa dedykowana Prof. Marii Kruk-Jarosz, eds. J. Wawrzyniak, M. Laskowska, Warszawa 2009.
• Zakrzewska J., Trybunał Konstytucyjny – konstytucja – państwo prawa, “Państwo i Prawo” 1992, no. 12.
• Zieliński M, Konstytucyjne zasady prawa, [in:] Charakter i struktura nom konstytucji, ed. J. Trzciński, Warszawa 1997.
• Ziembiński Z., Wartości konstytucyjne, Warszawa 1993.
• Zubik M., Refleksje nad “dobrem wspólnym” jako pojęciem konstytucyjnym, [in:] Prawo a polityka, ed. M. Zubik, Warszawa 2007.

Identifiers

ISSN

2082-1212