Przekład udomowiony — przekład wyobcowany

• Authors: Spyrka Lucyna

Title variants

SK

Preklad zdomácnený — preklad odcudzený

EN

Domesticated translation — foreignizated translation

• Languages of publication: PL

Abstracts

SK

V teórii prekladu zakotvili pojmy domestikovaného alebo zdomácneného a odcudzeného prekladu. Tieto pojmy sa používajú na pomenovanie prekladových stratégií, s ktorých prvá znamená približovanie autora k čitateľovi a druhá naopak — približovanie čitateľa k autorovi. Výmenne sa používajú pojmy: exotizácia a naturalizácia v preklade. O preklade je možné uvažovať ako o procese alebo ako o produkte. Zdomácnenie a odcudzenie sa môžu vnímať aj ako sociálne pojmy, ktoré sa vzťahujú na fungovanie prekladu v prijímajúcej kultúre. Z tohoto pohľadu zdomácnenie nie je totožné s domestikáciou a si zakladá na zapojení sa diela do tradícii prijímajúcej literatúry pri takých istých princípoch, pri akých sa aktivizujú diela domácej literatúry, pričom je to sprevádzané doplňovaním prijímajúcej kultúry o text, ktorý intenzívne ovplyvňuje jej vývoj; odcudzenie zase znamená odstránenie s prijímajúcej kultúry prekladu, ktorý už v tejto kultúre bol zdomácnený, fungoval v nej ako hosť alebo ktorý v prijímajúcej literatúre vôbec sa neprejavil, aj keď bol uverejnený. Zvolená stratégia prekladu a jeho kvalita nie vždy rozhodujú o zdomácnení alebo odcudzení translatu v sekundárnej kultúre. O zdomácnení hlavne rozhoduje dopyt v prijímajúcej kultúre po danom texte. O odcudzení môžu rozhodnúť prekladateľské chyby, no aj riad faktorov, ktoré zostávajú mimo textu diela a nezávisia od prekladateľa. V článku boli ukázané prípady zdomácnenia a odcudzenia prekladu, hlavne v poľsko-slovenskej medziliterárnej komunikácii.

EN

In the theory of translation rooted terms: domesticated translation — foreignizated translation, They are used as the name of the translation strategies. The first of them consits in bringing the author to the reader; the second one — inversely — consists in bringing teh reader to the author. As a replacement are used the terms: exotic and naturalisation in translation. Tranlsation can be seen as a process and a product. Domestication and foreignization also can be understood as the concept of social, whoch relate to existence of tranlsation in the host culture.In this context domestication is not synonymous with acquaintance and it is inclusion of the work in the tradition of the host literature under the same conditions under which literary works are subject to activation of native with complementary the host culture of the text which intensive impacts on its development. Foreignization means the removal of the host culture of the translation, which had already been domesticated in this culture or which was in a situation of translation — guest or which never existed in the host literature, although it has been published. Choice strategy, nor the quality of translation is not always decide od the domestication and foreignization of translation in the host culture. The domestication largely determines the need for the secondary culture of the text. The foreignization may be come with errors in tranlsation but also with a number of factors, which are outside the lyric, independent of the interpretation. The article discusses the specific cases of domestication and foreignization of translation, mainly in Polish — Slovak interliterature communication.

Keywords

PL

przekład udomowiony; przekład wyobcowany; polsko-słowacka komunikacja międzyliteracka

EN

domesticated translation; foreignizated translation; Polish — Slovak interliterature communication

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2011
• Volume: 2
• Issue: 1
• Pages: 251-265

Dates

published

2011-01-01

Contributors

author

Spyrka Lucyna

• Instytut Filologii Słowiańskiej, Uniwersytet Śląski

References

• Balcerzan, Edward. Literatura z literatury (strategie tłumaczy). Katowice: Śląsk, 1998.
• Culler, Jonathan. Konwencja i oswojenie. Trans. Ignacy Sieradzki. Znak, styl, konwencja. Red. Michał Głowiński. Warszawa: Czytelnik, 1977.
• Encyklopédia dramatických umení Slovenska. Ed. Rudolf Mrlian. Vol. 2. Bratislava: Obzor Bratislava, 1990.
• Gromová, Edita, Daniela Müglová. Kultúra — Interkulturalita —Translácia. Nitra: Univerzita Konštantína Filozofa, 2005.
• Hejwowski, Krzysztof. Kognitywno-komunikacyjna teoria przekładu. Warszawa: PWN, 2006.
• Hvišč, Jozef, Viliam Marčok. „Andrej Žarnov.” Hvišč, Jozef, Viliam Marčok, M. Bátorová, V. Petrík. Biele miesta v slovenskej literatúre. Bratislava: Slovenské pedag. nakl., 1991. 125—138.
• Hvišč, Jozef. Slovensko-poľske literárne vzťahy (1815—1918). Bratislava: Veda, 1991.
• Jagiełło, Michał. Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim. T. 2. Warszawa: Biblioteka Narodowa, 2005.
• Janikowski, Przemysław. „Dobry polski Shrek. Wrażliwość kulturowa tłumacza w rękach magnatów popkultury.” Kultura popularna a przekład. Red. Piotr Fast. Katowice: Śląsk, 2005.
• Majkiewicz, Anna. Intertekstualność — implikacje dla teorii przekładu. Warszawa: PWN, 2008.
• Popovič, Anton. Teoria umeleckého prekladu. Bratislava: Tatran, 1975.
• Rachwał, Tadeusz. „O politycznych skutkach nieadekwatności przekładu.” Polityka a przekład. Red. Piotr Fast. Katowice: Śląsk, 1996.
• Rajewska, Ewa. „»Zakorzenienie« przekładu a polskie tłumaczenia »Winnie-The-Pooh« A.A. Milne’a.” Przekład w historii literatury. Red. Piotr Fast, Katarzyna Żemła. Katowice: Śląsk, 2002.
• Rajewska, Ewa. „Dwie wiktoriańskie chwile w Troi, trzy strategie translatorskie: Alices Adventures in Wonderland i Trough the Looking-Glass Levisa Carrolla w przekładach M. Słomczyńskiego, R. Stillera i J. Kozak.” Poznańskie Studia Polonistyczne: Seria Literacka 11 (2004).
• Rakšanyiová, Jana. Preklad ako interkultúrna komunikácia. Bratislava: AnaPress, 2005.
• Roubal, Ján. „Dwa Wesela Petra Lébla. Letargiczny skansen i panoptikum kaca.” Tłum. Lucyna Spyrka. Punkty widzenia II. Pohledy II. Strategie autorskie w czeskim i polskim teatrze i filmie. Red. Tatiana Lazorčaková, Ewa Wąchocka. Katowice: Wydaw. Uniwersytetu Śląskiego, 2004. 46—66.
• Sławiński, Janusz. „Literatura a wyobcowanie. Słowo na wstępie.” Literatura a wyobcowanie. Red. Jerzy Święch. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe, 1990. 9—16.
• Slovník slovenských spisovateľov. Ed. Valér Mikula. Praha: Libri, 1999.
• Spyrka, Lucyna. „Biografia przekładu.” Pamiętnik Słowiański 59.1 (2009): 117—125.
• Spyrka, Lucyna. „Przebój a przekład.” Kultura popularna a przekład. Red. Piotr Fast. Katowice: Śląsk, 2005.
• Toury, Gideon. „Pojęcie »domniemanego przekładu«. Zaproszenie do nowej dyskusji.” Tłum. Jakub Fast. Komparatystyka literacka a przekład. Ed. Piotr Fast, Katarzyna Żemła. Katowice: Śląsk, 2000.
• Venuti, Lawrence. Genealogies of Translation Theory: Schleiermacher. Web. 20.04.2010 [http://id.erudit.org/iderudit/037096ar].
• Winczer, Pavol. „Literatura polska w Słowacji w latach 1945—1949.” Pamiętnik Słowiański 40 (1990): 153—154.

Identifiers

ISSN

1899-9417