O sygnecie drukarskim Iwana Fiodorowa - polemicznie

• Authors: WIERUCKA Ewa.

Title variants

EN

On the printer’s mark of Ivan Fiodorov – polemically

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The printer’s mark was used for the first time in 1457 (Mainz Psalter), and rapidly found numerous followers. Initially its function was to protect the printer against profits being taken over by dishonest competitors. Over time, it has become a symbol of beliefs, outlook on life, and the sense of aesthetics of the printer/editor. Ivan Fiodorov designed his typographic mark in the 70 s of the 16th century for prints that were issued from his first own printing shop in Lviv. That mark, as well as the person of the master of the black art and his publications have been extensively described in the rich literature of the subject. This paper is an attempt at polemics with certain determinations of Russian and Ukrainian researchers on the subject of that mark, trying to prove that Ivan Fiodorov designed only one printer’s mark (and not two or three as it is claimed by some of the researchers), the differences observable in the Lviv and Ostrog prints being insignificant enough to justify the thesis of two variants of the same printer’s mark. Then the author presents numerous, some fairly controversial, hypotheses concerning the genesis and symbolism of Fiodorov’s printer’s mark. Most researchers assume that the iconographic motif placed on the mark – an inverted Latin letter “S” (the symbol of a river) with the arrow pointing upwards refers to the words of Nestor: Great are the benefits from book learning [. . . ] as we gain wisdom and moderation through the words of the books, as those are like rivers feeding the whole world. . . That interpretation is argued against by A. Gusieva who maintains that the ideological centre of the printer’s mark of Fiodorov was the shovel plough – a simple agricultural implement, seeking a similarity to it (the mark) in the shape of one of its elements. To support her thesis the Russian researcher cites the Postscriptum to the Lviv Apostol (Acts of the Apostles) which includes words of key importance for her argument: “shovel plough”, “sowing”, “grain”. In that manner, according to her, the printer refers to be Biblical phrase: “The Sower sows the Word”, perceiving there an analogy to the mission of education and culture proliferation among the people. The paper presents specific facts from the life of Fiodorov and demonstrates that the fragment cited in the text by Gusieva had been taken out of a broader context which totally changed the intent of the printer’s expression. The paper argues in favour of the aquatic symbolism of the iconographic motif placed on the printer’s mark of Ivan Fiodorov as the most adequate to the message it carries.

Keywords

PL

Fiodorov Ivan; Sygnet drukarski; Drukarstwo; Ruś; 16 wiek

EN

Fiodorov Ivan; Printer`s mark; Printing; Rus; 16th century

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Folia Bibliologica
• Year: 2013-2014
• Volume: 55-56
• Pages: 19-32

Dates

published

2015-05-21

Contributors

author

WIERUCKA Ewa.

• BIBLIOTEKA WYDZIAŁU HUMANISTYCZNEGO, Plac Marii Curie-Skłodowskiej 4, 20-031 Lublin

References

• Bulašev G. O., Ukrainskij narod w swoich legiendach i religioznych wozzrienijach i wierowanijach, vyp. 1, Kosmogoniczeskije ukrainskije narodnyje wozzrienija i wierowanija, Kijew, 1909, s. 72–73.
• Fedorow Iwan, [w:] Drukarze dawnej Polski, z. 6, Małopolska- Ziemie Ruskie, oprac. Alodia Kawecka-Gryczowa, Krystyna Korotajowa, Wojciech Krajewski, Wrocław: Zakł. Nar. im. Ossolińskich; Kraków : Wydaw. PAN., 1960, s. 82-98.
• Glëbus, A., Slovar' simvolov i znakov, [avtor-sost. Vladimir Vâčeslavovič Adamčik], Moskva : AST ; Minsk : "Harvest", 2006, s. 65.
• Guculszczyzna. Istoriko-etnograficzne doslidżennia, Kiiw, 1987.
• Gusiewa A., Simwolika w ornamientikie izdanij Iwana Fiodorowa i Pietra Timofiejewa Mstisławca, Kniga : issledovaniâ i materialy / Vsessoûznaâ Knižnaâ Palata, 1993, Sb. 66, s. 125-130.
• Hasło: Gmerk, [ w:] Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, pod red. Haliny Zgółkowej, T. 12, Poznań: Kurpisz, 1997, s. 373.
• Hasło: Sygnet, [ w:] Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, pod red. Haliny Zgółkowej, T. 41, Poznań: Kurpisz, 2003, s. 107.
• Hasło: Sygnet, [w:] Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa: Świat Książki, 2000, s. 482.
• Hasło: Woda, [w:] Slavânskie drevnosti. ètnolingvističeskij slovar' v pâti tomah, pod red. N. I. Tolstogo ; [avt. T. A. Agapkina et al.], T. 1, A–G, Moskwa: "Meždunarodnye otnošenija", 1995, s. 386.
• Hasło: Woda, [w:] Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa: "Wiedza Powszechna", 1990, s. 475.
• Kolberg O., Krakowskie, cz.3. Dzieła wszystkie, T. 7, Kraków : Polskie Wydawnictwo Muzyczne ; [Warszawa] : Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1962.
• Koliada G. I., Drukarskij znak Iwana Fiodorowa, [w:] Ukraïnsʹka kniga, [red. kol. Ì. M. Pedanûk et al.], Kiïv, Harkìv: Redakcijno-Vidavničij Viddil Knižkovoï Palati URSR, 1965, s. 185–193.
• Krzak-Weiss K., Polskie sygnety drukarskie od XV do połowy XVII wieku, Poznań: Wydawnictwo "Poznańskie Studia Polonistyczne", 2006.
• Nemirovskij E.L., Chekanov A.A., Ivan Fedorov, około 1510–1583, Moskwa: Izd-vo "Nauka", 1985.
• Nemirovskij E.L., Vozniknovenie knigopečataniâ v Moskve. Ivan Fedorov, Moskwa: Izdatel'stvo "Kniga", 1964.
• Podwińska Z., hasło: Orka, [w:] Słownik starożytności słowiańskich. Encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych do schyłku wieku XII, red. Gerard Labuda i Zdzisław Stieber, T. 3, cz. 2, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydaw.,1968, s. 540-543.
• Powieść minionych lat, charakterystyka historycznoliteracka, przekład i komentarz F. Sielicki, red. nauk. Marian Jakóbiec, Wiktor Jakubowski, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1968.
• Stupnicki H., Herbarz polski i imienospis zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów: ułożony porządkiem alfabetycznym na podstawie herbarza Niesieckiego i manuskryptów, T. 3, Lwów: drukiem Kornela Pillera, 1862.
• Zapasko Â., Mistec'ka spadšina Ivana Fedorova, L'vìv: Vidavnictvo pri L'vìvs'komu Deržavnomu Unìversitetì, 1974.

Identifiers

DOI

10.17951/fb.2013.55.19.