Osobliwości wyglądu Sarmatów w relacjach cudzoziemców odwiedzających Rzeczpospolitą w XVIII wieku

• Authors: Dariusz Piotrowiak

Title variants

EN

The appearance of Poles as a curiosity in the writings of the foreigners visiting Poland during the 18th century

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The main goal of this article is to elaborate how the foreigners who visited Poland during the 18th century described the appearance of Poles. A post-colonial analysis of their diaries and journey reports shows that although they seem to admire traditional Sarmatian attire, its similarity to oriental clothing carries pretty negative connotations. People raised in Western European culture perceive Poles in a very similar way as they perceive inhabitants of the Orient: as a wild, uncivilised nation. In addition, Polish women are described as voluptuous and libidinous. The resignation from the traditional Old Polish attire can be interpreted as a way to avoid these negative stereotypes. It can be also treated as a symptom of constituting a modern hybrid collective identity of Polish people, torn between native culture and Western culture, without a possibility of full identification with any of them.

Keywords

EN

Sarmatism; postcolonial studies; appearance; foreigner; Western Europe; Eastern Europe

• Publisher: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Gdańskiego
• Journal: Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne
• Year: 2015
• Issue: 3/2015 "My, Naród..." Polski mit narodowy dzisiaj
• Pages: 31-50

Contributors

author

Dariusz Piotrowiak

• Uniwersytet Gdański, Instytut Filologii Polskiej

References

• Anspach E. von, Wrażenia z Polski, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 2, Warszawa 1963, s. 787-791.
• Bartkiewicz M., Polski ubiór do 1864 roku, Wrocław 1979.
• Bernoulli J., Podróż po Polsce, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 1, Warszawa 1963, s. 227-476.
• Bhabha H., Of Mimicry and Man. The Ambivalence of Colonial Discourse, [w:] tegoż, The Location of Culture, London-New York 1994, s. 85-92.
• Biester J.E., Kilka listów o Polsce, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 2, Warszawa 1963, s. 185-243.
• Boucher F., Historia mody: dzieje ubiorów od czasów prehistorycznych do końca XX wieku, wyd. uzup. przez Y. Deslandes, przeł. P. Wrzosek, Warszawa 2003.
• Bourdieu P., Szkic teorii praktyki, tłum. W. Kroker, Kęty 2007.
• Coxe W., Podróż po Polsce, przeł. E. Suchodolska, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 1, Warszawa 1963, s. 559-703.
• Engeström L., Pamiętniki, przeł. J.I. Kraszewski, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 2, Warszawa 1963, s. 105-183.
• Fichte J.G., Podróż do Polski, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 2, Warszawa 1963, s. 783-786.
• Forycki M., Anarchia polska w myśli Oświecenia. Francuski obraz Rzeczypospolitej szlacheckiej u progu czasów stanisławowskich, Poznań 2004.
• Gloger Z., Buty, [w:] tegoż, Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 1, Warszawa 1958, s. 218-219.
• Gołębiowski Ł., Ubiory w Polsce od najdawniejszych czasów aż do chwil obecnych, sposobem dykcjonarza ułożone i opisane, Warszawa 1830.
• Heyking K.H., Wspomnienia z ostatnich lat Polski i Kurlandii, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 1, Warszawa 1963, s. 47-198.
• Kausch J.J., Wizerunek narodu polskiego, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 2, Warszawa 1963s. 267-348.
• Klimowicz M., Oświecenie, wyd. 8, Warszawa 2002.
• Kaźmierczyk Z., Słowiańska psychomachia Mickiewicza, Gdańsk 2012.
• Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, wyd. 3 przejrz., oprac. R. Pollak, Wrocław 1970, BN I 88.
• Kostkiewiczowa T., Oświecenie – próg naszej współczesności, Warszawa 1994.
• Kostkiewiczowa T., Polski wiek świateł. Obszary swoistości, Wrocław 2002.
• Kowalski J., Wielka encyklopedia staropolska, Dębogóra 2012.
• Kwaśniewicz W., Dzieje szabli w Polsce, Warszawa 1999.
• Jaucourt L. de, Polska, Historia i rząd. Historia i prawo polityczne, [w:] Encyklopedia albo Słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł, zebrany z najlepszych autorów, a szczególnie ze słowników Chambersa, d’Harrisa, de Dyche’a i innych przez stowarzyszenie ludzi nauki, uporządkowany i wydany przez Pana Diderot, a jeśli chodzi o część matematyczną przez Pana d’Alembert z Paryskiej Akademii Nauk i Berlińskiej Akademii Królewskiej, (wybór), przeł. i przypisami opatrzyła E. Rzadkowska, wstęp J. Kott, Wrocław 1952, BN II 73, s. 193-215.
• Modrzyńska-Nawotka M., O modach i strojach, Wrocław 2002.
• Parkitny M., Oświecenie sarmackie – próg nowoczesności w Polsce?, [w:] Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo, wiedza o języku, wiedza o kulturze, edukacja. Zjazd Polonistów, Kraków, 22-25 września 2004, red. M. Czermińska i in., t. 2, Kraków 2005, s. 514-541.
• Piles F. de, Kerdu B. de, Podróż dwóch Francuzów, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 2, Warszawa 1963, s. 675-728.
• Piotrowiak D., Cudzoziemiec w spotkaniu z polskim dworem szlacheckim, [w:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, t. 2: W rezydencji, w podróży i na scenie publicznej, pod red. B. Mazurek, Katowice 2013, s. 65-76.
• Plica Polonica. Kołtun polski, [w:] Encyklopedia albo Słownik rozumowany nauk, sztuk i rzemiosł, zebrany z najlepszych autorów, a szczególnie ze słowników Chambersa, d’Harrisa, de Dyche’a i innych przez stowarzyszenie ludzi nauki, uporządkowany i wydany przez Pana Diderot, a jeśli chodzi o część matematyczną przez Pana d’Alembert z Paryskiej Akademii Nauk i Berlińskiej Akademii Królewskiej, (wybór), przeł. i przypisami opatrzyła E. Rzadkowska, wstęp J. Kott, Wrocław 1952, BN II 73, s. 180–188.
• Raszewski Z., Staroświecczyzna i postęp czasu. O teatrze polskim (1765-1865), Warszawa 1963.
• Recke E. von der , Na polskim dworze królewskim, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 2, Warszawa 1963, s. 244-265.
• Reychman J., Orientalizm, [w:] Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, wyd. 4, Wrocław 2011, s. 364-368.
• Said E.W. Orientalizm, przeł. W. Kalinowski, wstęp Z. Żygulski, Warszawa 1991.
• Saint-Pierre J.H. Bernardin de, Podróż po Polsce, przeł. W. Zawadzki, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 1, Warszawa 1963, s. 200-212.
• Schulz F., Podróże Inflantczyka z Rygi do Warszawy i po Polsce w latach 1791-1793, przeł. J. I. Kraszewski, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 2, Warszawa 1963, s. 281-673.
• Tazbir J., Kultura szlachecka w Polsce. Rozkwit – upadek – relikty, Warszawa 1978.
• Turnau I., Rozwój ubioru narodowego od około 1530 do 1795 roku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 1986, nr 3, s. 413-423.
• Turnau I., Słownik ubiorów tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX wieku, Warszawa 1999.
• Turnau I., Ubiór narodowy w dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1991.
• Vautrin H., Obserwator w Polsce, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 1, Warszawa 1963, s. 705-829, s. 778.
• Woźnowski W., Literacki spór o tradycje w czasach Stanisława Augusta (Z dziejów motywu wąsów, kontusza i fraka), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie”, 1971, z. 21, s. 27-47.
• Woźnowski W., Pamflet obyczajowy w czasach Stanisława Augusta, Wrocław 1973.
• Wolff L., Inventing Eastern Europe: The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment, Stanford, 1994.
• Wraxall N.W., Wspomnienia z Polski, przeł. H. Krahelska, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, wstęp i oprac. W. Zawadzki, t. 1, Warszawa 1963, s. 477-557.
• Żygulski Z., Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu, Warszawa 1982.