Spór o obsadę stanowiska opata komendatoryjnego na Łysej Górze w okresie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego w świetle korespondencji nuncjusza Giovanniego Antonio Davii

• Authors: Kęder Wojciech

Title variants

EN

The dispute over the appointment to the position of the commendatory abbot on Łysa Góra (Bald Mountain) during the interregnum after the death of John III Sobieski in the light of Nuncio Giovanni Antonio Davia’s correspondence

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Jedną ze spraw, która przez wiele lat, poczynając od schyłku XVI wieku, powodowała zadrażnienia stosunków pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą, była sprawa nominacji na opactwa komendatoryjne, gdzie królowie zazdrośnie strzegli swoich przywilejów nominacyjnych. Drugim czynnikiem wywierającym wpływ na przebieg konfliktu była opinia szlachecka, zależna jednak w dużej mierze od decyzji królewskich. Zależność ta natomiast znikała w okresach interregnum i dlatego interesujące było prześledzenie na przykładzie sporów o obsadę godności opata w benedyktyńskim opactwie na Świętym Krzyżu, jak wyglądał ten spór w czasach, gdy decyzje leżały wyłącznie w rękach szlachty. Przebieg konfliktu o obsadę opactw w czasie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego wskazuje, że szlachta nie zachowała niezależności w tym sporze, a miejsce króla zajęli ambitni magnaci forujący do godności opackich swoich krewnych i popleczników. Kluczowe było tu przekonanie do swoich racji sejmików szlacheckich, jak również zdobycie przychylności senatu, a później sejmu konwokacyjnego, który dla uczynienia zadość ich ambicjom nie wahał się nawet postawić pod znakiem zapytania wzajemnych relacji z Rzymem.

EN

One of the issues which for many years, beginning from the end of the 16th century, caused a lot of tension between the Holy See and the Kingdom of Poland, was the matter of the appointment for the position of commendatory abbots, where kings were eager to keep their privileges of nomination. Another factor exerting influence on the course of the conflict was the opinion of the nobility which, however, largely depended on the decision of the king. This dependence disappeared in periods of interregnum and hence it was interesting to study, on the example of disputes over the appointment to the dignity of abbot in the Benedictine Abbey of the Holy Cross, what form that dispute took at a time when decisions were solely in the hands of the nobility. The course of the conflict over the appointment to the positions of abbots during the interregnum after the death of John III Sobieski indicates that the nobility retained their independence in the dispute, and the privileged positon of the king was taken over by ambitious magnates favouring their relatives and supporters while appointing to the dignity of the abbot. The key here was to convince regional diets to their arguments, as well as to win the favour of the senate, and later the convocation parliament (sejm), which, in order to fulfil their ambitions, did not hesitate to even call into question the relationship with Rome.

Keywords

PL

opactwo Święty Krzyż; opat komendatoryjny; nuncjusz Davia

EN

monastery of Holy Cross; Holy Cros Abbey; commendatory abbot; nuncio Davia

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Folia Historica Cracoviensia
• Year: 2014
• Volume: 20
• Pages: 293-307

Dates

published

2015-12-31

Contributors

author

Kęder Wojciech

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

References

• Archivio Segreto Vaticano, Rkps Segreteria di Stato, Polonia 118.
• Acta Nuntiaturae Polonae. T. 37: Giovanni Antonio Davia (1696–1700). Vol. 1: (13 II 1696 – 28 XII 1696). Ed. A. Kęder. Cracoviae 2004.
• Acta Nuntiaturae Polonae. T. 37: Giovanni Antonio Davia (1696–1700). Vol. 2: (23 VI 1696 – 18 V 1697). Ed. A. Kęder. Cracoviae 2010.
• Mirecki Ch., Protestatio… Ac aliorum nonnulorum Monachorum facta contra electionem D. Wuyhowski, facta in actis Nuntiaturae die prima et decima Februarii 1690. Cracoviae [1690].
• Volumina legum. Przedruk zbioru praw staraniem XX. Pijarów w Warszawie, od roku 1732 do roku 1782, wydanego. T. 1–2, 6. Petersburg 1859, 1860.
• Jastrzębski J. OMI, Klasztor Świętego Krzyża na Łyścu. Kielce 1983.
• Kanior M. OSB, Rola ojca Stanisława Krzysztofa Mireckiego, opata świętokrzyskiego w powstaniu Polskiej Kongregacji Benedyktyńskiej Świętego Krzyża. W: Klasztor na Świętym Krzyżu w polskiej kulturze narodowej. Pod red. ks. D. Olszewskiego, R. Gryza. Kielce 2000, s. 125–137.
• Kęder W., Stolica Apostolska wobec Rzeczypospolitej w okresie konfederacji barskiej 1767–1773. Opole 2006.
• Pastor L. von, Storia dei papi dalla fine del Medio Evo. Compilata col sussidio dell’archivio segreto pontificio e di molti altri archivi. Vol. 14: Storia dei papi nel periodo dell’Assolutismo dall’elezione di Innocenzo X sino alla morte di Innocenzo XII (1644–1700). Pars 2: Innocenzio XI, Alessandro VIII, Innocenzio XII (1676–1700). Przeł. P. Cenci. Roma 1932.

Identifiers

ISSN

0867-8294

DOI

10.15633/fhc.656

URI

http://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/656/579