Opieka społeczna w Przemyślu w pierwszych latach po wyzwoleniu (1944-1950)

• Authors: Łobos-Kubiś Magdalena

Title variants

EN

Social welfare in Przemysl in the first years after liberation (1944-1950)

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Lata 1948-1950 były dla Przemyśla okresem pełnym trudności. Po wojnie mieszkańcy miasta musieli się zmierzyć nie tylko z przemianami politycznymi, ale przede wszystkim z ogromnymi zniszczeniami oraz trudną sytuacją gospodarczą. Na skutek przesiedleń w Przemyślu panował chaos i przeludnienie. Zaczęło sze-rzyć się ubóstwo oraz choroby zakaźne. Wielu przemyślan nie mogło samodzielnie zapracować na swoje utrzymanie. Byli to przede wszystkim starcy, osoby niepełnosprawne, obłożnie chore, bezdomne i bezrobotne. Nienajlepiej przedstawiała się też sytuacja ekonomiczna kobiet w ciąży i rodzin z małymi dziećmi. Władze miejskie, które zaczęły się organizować po zakończeniu okupacji, postawiły sobie za cel stworzenie sprawnego systemu opieki społecznej. W warunkach powojennych było to jednak utrudnione zadanie. Największym problemem był brak funduszy, przez co wiele zamierzonych inicjatyw realizowało się tylko w ograniczonym zakresie, a wiele z nich nie doszło do skutku w ogóle. Zagadnieniami opieki społecznej w mieście zajmował się Referat Opieki Społecznej - organ Zarządu Miasta, który prowadził i nadzorował podległe mu instytucje, takie jak domy opieki zamkniętej dla dorosłych i dzieci do lat 3, kuchnie ludowe czy punkty opieki nad matką i dzieckiem. Referat współdziałał również z organizacjami charytatywnymi, takimi jak chociażby Polski Czerwony Krzyż czy Caritas. Ich działalność wzajemnie się przenikała i uzupełniała, dzięki czemu łatwiej było dotrzeć do najbardziej potrzebujących po-mocy mieszkańców miasta w każdym wieku, którzy wymagali dożywienia, zapomogi finansowej lub opieki stałej w odpowiednim zakładzie.

EN

The years 1948-1950 were a difficult period for Przemyśl. After the war, the inhabitants had to deal not only with political problems, but also with huge damage sustained by the infrastructure, and a difficult economic situation. Chaos and overcrowding in Przemyśl were the result of the resettlement. It in turn began to spread poverty and infectious diseases. Many inhabitants were in a very difficult position, unable to independently earn for their living. They were mainly the elderly, the disabled, seriously ill, homeless and unemployed. Also the economic situation of pregnant women and families with young children was bad. The city authorities, which were formed at the end of the occupation, set the goals of creating an efficient system of social welfare. In the post-war conditions, however, it was quite a difficult task. The biggest problem was the lack of funds. Many planned initiatives were implemented only in part, and many more did not materialize at all. The issues of social welfare in the city were managed by the Department of Social Welfare - a part of the City Board. It supervised institutions such as nursing homes for adults and children under 3 years, people's kitchens and care points for mothers and children. The Department also collaborated with charities, such as the Polish Red Cross and Caritas, making it easier to reach the most needy residents of all ages who required food, financial support or permanent care in an appropriate facility.

Keywords

PL

opieka społeczna; Przemyśl; dom opieki; organizacje charytatywne

EN

social welfare; Przemyśl; nursing home; charities

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: UR Journal of Humanities and Social Sciences
• Year: 2016
• Issue: 1
• Pages: 64-83

Contributors

author

Łobos-Kubiś Magdalena

• Instytut Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego

References

• Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej (MOS), sygn. 30, 157.
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, Polski Czerwony Krzyż Oddział Powiatowy w Przemyślu (PCK Przemyśl), sygn. 34, 36, 51, 53.
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, Starostwo Powiatowe Przemyskie, sygn. 5.
• Archiwum Państwowe w Przemyślu, Zarząd Miasta Przemyśla , sygn. 24, 26, 29, 32, 184, 185, 186, 187, 191.
• Babraj K.M., Siwiec R.B., 2007, Sto lat albertyńskiej posługi w Przemyślu. Rys historyczny 1907-2007, Wyda-nictwo AA, Kraków.
• Grata P., 2013, Polityka społeczna Drugiej Rzeczypospolitej. Uwarunkowania – instytucje – działania, Wy-dawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Kallas M., 1999, Historia ustroju Polski X-XX w., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kamińska-Kwak J., 2014, Powojenny Przemyśl i jego mieszkańcy (1944-1956), Instytut Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Przemyskie Centrum Kultury i Nauki „Zamek”, Rzeszów – Przemyśl.
• Konieczny Z., 1974, Przemyśl w latach 1944 – 1948 [w:] Tysiąc lat Przemyśla. Zarys historyczny. Część druga, red. F. Persowski, A. Kunysz, J. Olszak, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa – Kraków.
• Konieczny Z., 2003, Akcja osadnicza na obszarze województwa przemyskiego w latach 1944 – 1950, „Przemy-skie Zapiski Historyczne” R. XII - XIII: 2000 – 2002.
• Kozyra W., 2011, Ustrój administracji państwowej w Polsce w latach 1944-1950, „Czasopismo Prawno-Historyczne” t. LXIII, z. 1.
• Muszalski W., 2006, Prawo socjalne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Nie należy zapominać o chorych żołnierzach, 1946, „Dziennik Rzeszowski” nr (202) 423.
• Odbudowa naszego miasta, 1944, „Głos Demokraty. Tygodnik miasta i powiatu przemyskiego” nr 14.
• Ronikier A., 2013, Pamiętniki 1939-1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Ronikier J., 2007, Rada Główna Opiekuńcza (RGO), Tarcza i Uprawa – wspólne kierunki działania, „Wiadomości Ziemiańskie" nr 32.
• Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza, 1944, „Głos Demokraty. Tygodnik miasta i powiatu przemyskiego” nr 12.
• Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 roku o opiece społecznej, DzU 1923, nr 92, poz. 726.
• Ustawa z dnia 20 marca 1950 roku terenowych organach jednolitej władzy państwowej, DzU 1950, nr 14, poz. 130.
• Z działalności Polskiego Komitetu Opiekuńczego w Przemyśl, 1944, „Głos Demokraty. Tygodnik miasta i powiatu przemyskiego” nr 11.