Korzyści i straty z asystentury osobom z niepełnosprawnością intelektualną w L’Arche w oczach asystentów poznańskiej wspólnoty

• Authors: Sokołowska Anna

Title variants

EN

Benefits and Losses from the Assistance for Persons with Intellectual Disability in the Eyes of the Assistants in the L’Arche Community in Poznań

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Przedmiotem badań prezentowanych w niniejszym artykule są postrzegane przez asystentów poznańskiej wspólnoty L’Arche korzyści i straty związane z podejmowaną asystenturą osobom z niepełnosprawnością intelektualną. Celem natomiast – poznanie postrzeganych przez asystentów poznańskiej wspólnoty L’Arche korzyści i strat wynikających z podejmowanej asystentury. Zasadnicze problemy badawcze zawierają się w pytaniach: 1. W jaki sposób funkcjonuje wspólnota L’Arche w Poznaniu? 2. Na czym polega asystentura w L’Arche? 3. Jakie korzyści zyskali i straty ponieśli asystenci poprzez asystenturę w L’Arche? Metodą wykorzystaną w pracy jest monografia pedagogiczna, a technikami: badanie dokumentów oraz wywiad niestandaryzowany. Artykuł podzielony jest na trzy części: teoretyczną, metodologiczną oraz empiryczną. Pierwsza z nich stanowi przybliżenie specyfiki dorosłości osób z niepełnosprawnością intelektualną, form wspierania ich w dorosłym życiu ze szczególnym naciskiem na usługę asystenta osoby niepełnosprawnej, a także prezentację wspólnoty L’Arche w ujęciu koncepcyjnym. Część empiryczna obejmuje opis poznańskiej wspólnoty L’Arche, jej historii, specyfiki funkcjonowania domów oraz sylwetki asystenta Arki. Zawiera także analizę fragmentów wywiadów przeprowadzonych z asystentami poznańskiej L’Arche, dokonaną w celu uchwycenia subiektywnie postrzeganych przez respondentów strat i korzyści wynikłych z podejmowanej asystentury. Badania wykazały, że ta działająca od ponad dwudziestu lat filia Fundacji L’Arche daje zamieszkującym ją dorosłym osobom z niepełnosprawnością intelektualną możliwość godnego, możliwie najbardziej autonomicznego życia w bezpiecznych i komfortowych warunkach. Dwa domy, z których składa się poznańska wspólnota, są bowiem w pełni dostosowane do potrzeb swoich mieszkańców, a ich architektura i urządzenie przyczyniają się do powstawania rodzinnej atmosfery. Życie w nich opiera się na wzajemnych relacjach osób z niepełnosprawnością intelektualną i asystentów oraz wykonywaniu wspólnie zwykłych, codziennych czynności. Silnymi stronami poznańskiej L’Arche są m.in.: zindywidualizowane i podmiotowe podejście do każdego z rezydentów, aktywizowanie oraz realne dbanie o zaspokojenie ich potrzeb i wysoką jakość życia. Szczegółowa analiza wypowiedzi udzielonych przez asystentów w wywiadach umożliwiło poznanie zaobserwowanych przez respondentów korzyści i strat wynikłych z podejmowanej asystentury. Z pracy w L’Arche wg badanych płynie wiele korzyści, takich jak: zarobki, relacje międzyludzkie, bogatsze życie religijne czy poczucie bycia docenianym i potrzebnym. Wypowiedzi respondentów pokazywały, że L’Arche jest miejscem ich własnego rozwoju osobistego, zwłaszcza w takich obszarach, jak: umiejętności interpersonalne, samoświadomość, samodzielność, samodyscyplina, zdolność akceptacji siebie samego i drugiego człowieka, gospodarowanie domem oraz zarządzanie czasem i finansami. Straty natomiast dotyczą przede wszystkim wynikłych z braku wolnego czasu i zmęczenia zaniedbań w zakresie rozwoju osobistego, intelektualnego i społecznego poza wspólnotą. Najważniejszą częścią asystentury w L’Arche są relacje z osobami z niepełnosprawnością intelektualną. Żaden z respondentów nie spostrzegł jakichkolwiek znaczących strat związanych z kontaktem z nimi, natomiast obszernie wypowiadali się oni na temat pozyskanych beneficjów. Pośród korzyści wymieniali powstałe relacje i przyjaźnie, a także zaspokojenie potrzeby afiliacji. Kontakt z rezydentami poznańskiej Arki był dla nich także źródłem radości i zdolności cieszenia się drobnymi, prostymi sprawami. Przyczynił się do ich rozwoju osobistego, a zwłaszcza pogłębienia samoświadomości i samoakceptacji, większej otwartości oraz umiejętności przyjmowania drugiego człowieka wraz z jego słabościami. Badania pokazały, iż L’Arche nie jest tylko miejscem rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną, lecz także asystentów. Asystentura natomiast nie jest jedynie działalnością opiekuńczą, ale niesie ze sobą wiele korzyści dla osób ją podejmujących i przyczynia się do budowania autentycznych, głębokich więzi międzyludzkich.

EN

The subject of research presented in this article are benefits and losses related to the assistantship for persons with intellectual disability, perceived by assistants in the L’Arche community in Poznań, where the goal is to determine what benefits and losses resulting from the pursued assistantship are perceived by the assistants in the L’Arche community in Poznań. Fundamental research problems are comprised in the following questions: 1. How does the L’Arche community in Poznań function? 2 In what does the assistantship in the L’Arche community consist? 3. What benefits and losses did the assistants gain or incur by their assistantship in the L’Arche community? The study employs the method of pedagogical monograph and the techniques of document analysis and non-standardised interview. This article is divided in three parts: theoretical, methodological and empirical. The first one introduces the specificity of the adulthood of persons with intellectual disability, the forms of supporting them in their adult life – with particular emphasis on the service of the assistant for a person with intellectual disability – and the concept of the L’Arche community. The empirical part consists of the description of the L’Arche community in Poznań: its history, the specificity of functioning of its houses and the profile of a assistant in the L’Arche community. It also comprises the analysis of excerpts from interviews conducted with the assistants of the L’Arche community in Poznań, in order to capture the subjectively perceived benefits and losses resulting from the respondents’ involvement in assistantship. The research has shown that that branch of the L’Arche foundation, active for over twenty years, offers intellectually disabled adults who live there a chance to lead a dignified and possibly the most autonomous life in safety and comfort. The two houses of which the community in Poznań is composed, are fully adapted to the needs of their inhabitants while their design and furnishings contribute to a family-like atmosphere. The life there is relies on a mutual relationship between persons with intellectual disabilities and their assistants and on collectively performed daily activities. The foremost assets of the L’Arche community in Poznań are personalised approach to each of the residents, subjective empowerment, ongoing encouragement of independent activity and a real care to provide for their needs and high quality of life. The detailed analysis of interviews conducted with the assistants offered insights into the benefits and losses which their involvement entailed. According to the respondents, there are numerous profits to be gained from working at L’Arche, such as remuneration, interpersonal relations, richer religious life, or the feeling of being valued and needed. The respondents’ statements indicated that the L’Arche community is a place for their own personal development, particularly in such areas as interpersonal skills, self-awareness, self-reliance, self-discipline, ability to accept their own selves and other people, managing a household, time and finances. Losses included above all neglected personal, intellectual and social development outside of the community due to lack of time and tiredness. The most important part of the assistantship in the L’Arche community is the relationship with intellectually disabled persons. None of the respondents perceived any significant losses related to the contact with those persons; on the contrary, they spoke at length about the benefits thus gained. Among the latter, they listed ensuing relationships and friendships as well as the gratification of their need for affiliation. The contact with the residents of the L’Arche community in Poznań was also a source of joy and the ability to enjoy small, simple, everyday affairs. It contributed to their personal development, in particular to the deepening of their self-consciousness and self-acceptance, greater openness and the capacity to accept others with their weaknesses. The research has shown that the L’Arche community is a place where both persons with intellectual disability and their assistants can experience self-development. The assistantship on the other hand is not merely a care-oriented activity but also a source of many benefits for the persons who pursue it and contributes to the growth of genuine, deep interpersonal attachment.

Keywords

PL

wspólnota; L’Arche; Poznań; asystent; asystentura; korzyści; straty

EN

community; L’Arche; Poznań; assistant; assistantship; benefits; losses

• Publisher: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
• Journal: Niepełnosprawność - zagadnienia, problemy, rozwiązania
• Year: 2019
• Issue: 2(31)
• Pages: 122-163

Dates

published

2019-07-12

Contributors

author

Sokołowska Anna

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Studiów Edukacyjnych

References

• Borowski G., Sposoby wspierania osób niepełnosprawnych na przestrzeni dziejów – wybrane przykłady, „Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” 2012, Nr IV(5)
• Brzuszczak H., Metodyka poradnictwa interdyscyplinarnego dla osób i rodzin – w systemie pomocy społecznej, [w:] Budowanie systemu wsparcia dla rodziny – możliwości i ograniczenia, red. Sobczak-Michałowska M., Kozubska A., Bydgoszcz, WSG, 2010
• Cervinkowa H., Jesteśmy sobie potrzebni. Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej w ramach projektu „Sprawni w pracy”, Wrocław, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego we współpracy z Wydawnictwem Naukowym Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2014
• Deklaracja tożsamości i misji L’Arche, http://www.larche.org.pl, [dostęp: 31 stycznia 2019]
• European Network on Independent Living, Personal Assistance Services in Europe z 2015 r., https://www.enil.eu/, [dostęp: 28.05.2019]
• Karta wspólnot L’Arche, [w:] Vanier J., Wspólnota. Wybór pism, tłum. Wandzioch D., Warszawa, Michalineum, 1985
• Kawczyńska-Butrym Z., Niepełnosprawność – specyfika pomocy społecznej, Katowice, Wydawnictwo Śląsk, 1998
• Kijak R., Niepełnosprawność intelektualna. Między diagnozą a działaniem, Warszawa, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, 2013
• Konstytucja Międzynarodowej Federacji Wspólnot L’Arche
• Kowalik S., Autonomia osób upośledzonych umysłowo w procesie rehabilitacji – „za” a nawet „przeciw”, [w:] Dykcik W., Społeczeństwo wobec autonomii osób niepełnosprawnych: (od diagnoz do prognoz i do działań), Poznań, ERUDITUS, 1996
• Krause A., Problemy opieki i rewalidacji osób dorosłych z upośledzeniem umysłowym – niedobór rozwiązań w teorii i praktyce, [w:] Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny. Na pograniczu pedagogiki specjalnej, red. Rzedzicka K. D., Kobylańska A., Kraków, OW „Impuls”, 2003
• Lausch-Żuk J., Wymiary miłości u młodzieży i dorosłych upośledzonych umysłowo w domach pomocy społecznej, „Rehabilitacja w domach pomocy społecznej” 1998, z. II, Jarogniewie, 1998
• Malinowska A., Możliwość bycia dorosłym z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnym świecie, http://profesor.pl/publikacja,25531,Artykuly,8222Mozliwosc-bycia-doroslym-z-niepelnosprawnoscia-intelektualna--we-wspolczesnym-swiecie8221, [dostęp: 20.01.2019]
• Mirewska E., Miejsce asystenta osoby niepełnosprawnej w systemie pomocy społecznej, [w:] Asystent osoby niepełnosprawnej. Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej, red. Żukiewicz A., Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls, 2010
• Philippe T., Mądrość serca, przeł. Czarnecka M., Kuryś A., Kraków, Wydawnictwo „M”, 2000
• Pisula E., Dorosłość osób z niepełnosprawnością intelektualną – szanse i zagrożenia, Warszawa, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Upośledzonych Umysłowo, 2008
• Przeciszewski M., Paradoksy normalności. Z Jeanem Vanier rozmawia Marcin Przeciszewski, „Światło i Cienie” 1999, Nr 4(26)
• Szemplińska A., Dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną w domach wspólnot L’Arche: refleksje na podstawie osobistych doświadczeń, [w:] Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań, red. Cytowska B., Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011
• Szluz B., Wsparcie społeczne rodziny osoby niepełnosprawnej, „Roczniki Teologiczne” 2007, t. LIV, z. 10
• Śmigiel R., Szemplińska A., Andrzejczak J., Wspólnota zamieszkania Arka (L’Arche) miejscem doświadczenia dorosłości osób z zespołem Downa, [w:] Trudna dorosłość osób z zespołem Downa – teoria i praktyka, red. Karczmarek B. B., Kraków, Impuls, 2010
• Trafiałek E., Kształcenie asystentów osób niepełnosprawnych, [w:] Przeciw wykluczeniu społecznemu osób niepełnosprawnych, red. Frąckiewicz L., Warszawa, IPiSS, 2008
• Tylewska-Nowak B., Wypełnianie zadań rozwojowych przez osoby dorosłe z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań, red. Cytowska B., Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2011
• Vanier J., Każda osoba jest historią świętą, przeł. Wierzchosławska K., Wierzchosławski P., Poznań, Wydawnictwo „W drodze”, 1999
• Vanier J., Wspólnota miejscem radości i przebaczenia, przeł. Żurowska M., Poznań, Wydawnictwo „W drodze”, 2011
• Żukiewicz A., Asystent osoby niepełnosprawnej – nowy obszar działania społecznego, [w:] Asystent osoby niepełnosprawnej. Nowy zawód i nowa usługa systemu pomocy społecznej, red. Żukiewicz A., Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls, 2010
• http://www.larche.org.pl, [dostęp: 20.01.2018]
• Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP19970500475, [dostęp: 20.01.2019]
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19970780483&type=2, [dostęp: 19.01.2019]
• Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych, (Dz. U. z 25 października 2012, poz. 1169) art. 19b, http://www.sejm.gov.pl, [dostęp: 28.05.2019]
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach z dnia 7 lutego 2012 r. (Dz. U., poz. 184)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 marca 2001 r. zmieniające rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 grudnia 1997 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. Nr 34, poz. 405)