Mit nieoglądalnych filmów, czyli Grupa Dziga Wiertow w prasie filmowej PRL

• Authors: Poborca Tomasz

Title variants

EN

The Myth of Unwatchable Films: The Press Reception of Dziga Vertov Group in the Polish People’s Republic

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Jak dla wielu narodów europejskich rok 1968 stanowi historyczną cezurę, tak i dla Jean-Luca Godarda był czasem przejścia od humorystycznych fabularnych kolaży o lekko politycznym zabarwieniu do kolektywnych eksperymentów motywowanych fascynacją maoizmem. Jego praca pod szyldem Grupy Dziga Wiertow, świadomie skazana na komercyjne niepowodzenie, doczekała się jednak uwagi polskich dziennikarzy. W swoim artykule, opierając się na analizie artykułów prasowych z lat 1960-1989, autor stara się dotrzeć do źródeł oporu publicystów wobec „czerwonej” twórczości reżysera. Zastanawia się również, dlaczego komunistyczne treści w filmach z Zachodu nie doczekały się przyjaźniejszej recepcji w kraju, w którym wykładnia marksistowska obowiązywała także w czasopiśmiennictwie filmowym.

EN

Just as for many European nations the year of 1968 was a historic turning point, for Jean-Luc Godard it was also a time of transition from humorous fictional collages with a slightly political tinge to collective experiments motivated by his fascination with Maoism. Dziga Vertov Group was then created; while it was voluntarily doomed to commercial failure, its activity received some attention from Polish journalists. Based on the analysis of press articles from 1960-1989, the author attempts to reveal the sources of the journalists’ resistance to Godard’s ‘red’ period. He also considers why communist content from Western films did not have a more welcoming reception in a country where Marxist interpretation was also in force in film journalism.

Keywords

PL

Jean-Luc Godard; Grupa Dziga Wiertow; prasa filmowa PRL; recepcja filmu; kino kontestacji

EN

Jean-Luc Godard; Dziga Vertov Group; film press in Polish People’s Republic; film reception; cinema of protest

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
• Journal: Kwartalnik Filmowy
• Year: 2022
• Issue: 120 Kultura filmowa
• Pages: 164-189

Contributors

author

Poborca Tomasz

• Uniwersytet Łódzki

• https://orcid.org/0000-0001-5560-0677

References

• [NN] (1971). Dwie lub trzy rzeczy, które wiem o niej. Filmowy Serwis Prasowy, (24/256), ss. 18-22.
• [NN] (1971). Grupa „Dziga Vertov”. Kultura Filmowa, 4, ss. 20-25.
• [NN] (1971). Powrót Godarda. Ekran, (25), s. 7.
• [NN] (1972). Godard-Gorin. Ekran, (27), s. 7.
• [NN] (1986). Mówić o innych, mówić o sobie. Film, (11), s. 16.
• [NN] (1986). Telewizja według Jana-Łukasza (Godarda). Film, (36), ss. 18-19.
• Armatys, L. (1979). Próba stworzenia filmu. Film, (33), s. 16.
• Bergala, A. (2022, 21 września). Godard, ce n’est pas un style, c’est une façon de penser. Le Monde. https://www.lemonde.fr/idees/article/2022/09/21/godard-ce-n-estpas-un-style-c-est-une-facon-de-penser_6142515_3232.html.
• Brody, R. (2008). Everything Is Cinema: The Working Life of Jean-Luc Godard. New York: Holt Paperbacks.
• Cervoni, A. (1972). Dokąd zmierza Godard?. Film, (46), ss. 12-13.
• Daney, S. (1976). Le thérrorisé (pédagogie godardienne). Cahiers du cinéma, (262-263), ss. 32-40.
• Eberhardt, K. (1970). Jean-Luc Godard. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
• Eberhardt, K. (1971). Film polityczny: sukcesy i sprzeczności. Ekran, (47), ss. 3-5.
• Eberhardt, K. (1971). Zanim nadciągnęła burza. Ekran, (2), ss. 8-9.
• Fairfax, D. (2021). The Red Years of „Cahiers du Cinéma” (1968-1973). Volume I: Ideology and Politics. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Fik, M. (1994). Z archiwum GUKPPiW (5). Kwiecień-lipiec 1968. Kwartalnik Filmowy, (6), ss. 217-223.
• Fuksiewicz, J. (1968). Zaangażowanie nie jest szyldem. Ekran, (39), s. 3.
• Fuksiewicz, J. (1969). Nowe kino francuskie. Kultura Filmowa, (2), ss. 21-28.
• Fuksiewicz, J. (1970). Wiatr od wschodu. Film, (30), s. 3.
• Fuksiewicz, J. (1971). Nie ma szczęśliwych wysp. Film, (2), ss. 4-5.
• Gazda, J. (1970). Lingwistyczna kontestacja. Ekran, (39), ss. 10-11.
• Groupe Lou Sin d’intervention idéologique (1972). Le ‘Groupe Dziga Vertov’: Sur les films du ‘groupe’ (2). Cahiers du cinéma, (240), ss. 4-18.
• Jackiewicz, A. (1965). Godard o sobie. Film, (37), s. 14.
• Janicki, J. (1974). Ruchy maoistowskie w rozwiniętych krajach kapitalistycznych. W: J. Janicki (red.), Współczesne ruchy „lewicowo”-ekstremistyczne w rozwiniętych krajach kapitalistycznych (ss. 145-176). Warszawa: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych.
• Kluszczyński, R. W. (1999). Film – wideo – multimedia. Sztuka ruchomego obrazu w erze elektronicznej. Warszawa: Instytut Kultury.
• Lovell, J. (2019). Maoizm. Historia globalna (tłum. F. Majkowski). Warszawa: PIW.
• Lubelski, T. (2021). Pan Jerzy trójkolorowy. W: B. Giza, P. Zwierzchowski (red.), Jerzy Płażewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Magny, J., Courant, G. (1981). Zatrzymanie (kreska) na obrazie (tłum. J. Galewska). Film na Świecie, 4, ss. 46-54.
• Mętrak, K. (1972). Kontestacja jako tik. Film, (37), s. 7.
• Mętrak, K. (1989). Słownik filmowy (7) – Wersety podszepnięte przez szatana. Film, (20), s. 18.
• Michałek, B. (1970). Nowe kino. Film, (41), ss. 12-13.
• Minkner, K. (2012). O filmach politycznych. Między polityką, politycznością i ideologią. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.
• Oleksiewicz, M. (1970). Bergamo 70. Film, (39), s. 12.
• Orzechowska, J. (1986). Ludzie w hotelu. Film, (19), s. 26.
• Płażewski, J. (1973). Złote palmy za politykę. Sytuacja kina politycznego u progu 1973. Kino, (86), ss. 41-47.
• Płażewski, J. (1980). Godard egzystencjalistą?. Film, (82), ss. 10-11.
• Płażewski, J. (1992). Czy spalić na stosie Jean-Luc Godarda. Kino, (4), ss. 26-31.
• Róg-Świostek, M. (1968). O filmie zaangażowanym. Ekran, (47), s. 3.
• Staiger, J. (2008). W stronę historyczno-materialistycznych badań nad recepcją filmu (tłum. I. Kurz). W: I. Kurz (red.), Film i historia. Antologia (ss. 131-187). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Szczepański, T. (1998). 1965-1975. Dekada polityki. W: J. Rek, E. Ostrowska (red.), Kino ma 100 lat. Dekada po dekadzie (ss. 135-148). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Szczutkowska, J. (2014). Polityka kulturalna PRL w dziedzinie kinematografii w latach 70. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
• Wierzewski, W. (1970). Dlaczego w Brzesku uznano Godarda za pornografię?. Magazyn Filmowy, (20), s. 14.
• Winiarczyk, M. (1969). Godard w „Iluzjonie”. Kultura Filmowa, (2), ss. 29-33.
• Wojciechowski, M. (1972). Kontestacja, czyli – kogo zgwałcić. Ekran, (40), ss. 20-21.
• Zwierzchowski, P., Kornacki, K. (2014). Metodologiczne problemy badania kina PRL-u. Kwartalnik Filmowy, (85), ss. 28-39.