Znaczenie roli władz samorządowych w kształtowaniu partycypacji obywatelskiej

• Authors: Inglot-Brzęk Elżbieta

Title variants

EN

The importance of the role of local authorities in the shaping of civic participation

RU

Значение роли органов местного самоуправления в формировании гражданского участия

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Partycypacja obywatelska oznacza aktywne uczestnictwo obywateli w rządzeniu. Potrzeba jej rozwoju wynika przede wszystkim z konieczności wzbogacenia i uzupełnienia tradycyjnych mechanizmów demokracji przedstawicielskiej. Partycypacja obywatelska obejmuje cztery kategorie zaangażowania w życiu publicznym: aktywność publiczną, angażowanie obywateli, partycypację wyborczą i partycypację obowiązkową. Artykuł poświęcony został problematyce angażowania obywateli, czyli tym działaniom, które są inicjowane i kontrolowane przez władze publiczne. Założono, że partycypacja obywatelska ma najsilniejsze umocowanie w środowisku lokalnym i powinna być jednym ze stałych elementów polityki samorządu. Wśród czynników warunkujących aktywność publiczną szczególną uwagę zwrócono na zinstytucjonalizowane reguły praktykowania partycypacji. Mają one niejednokrotnie fakultatywny charakter, a więc ich użycie i funkcjonowanie jest uzależnione od władz samorządowych i wprowadzenia zasad zarzadzania lokalnego. Teoretyczne założenia dotyczące narzędzi i modeli partycypacji publicznej stały się podstawą badań przeprowadzonych w jednostkach samorządu terytorialnego. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że niespełna 2% samorządów pozostaje na poziomie informowania, kolejne 5% plasuje się na szczeblu pozyskiwania opinii, a blisko 3/4 gmin osiąga poziom konsultowania. Tylko w 8,5% gmin wystąpiły natomiast formy współdecydowania. W artykule przedstawiono dwa założenia badawcze: 1) poziom partycypacji jest uzależniony od typu gmin; 2) wyższym poziomom partycypacji obywatelskiej towarzyszy rozwój partycypacji społecznej oraz rozwój przedsiębiorczości. Wyniki analiz potwierdziły te założenia.

EN

Civic participation means citizens’ active participation in governance. The need of its development results from the necessity of enrichment and complement traditional mechanisms of representative democracy. Civic participation comprises four categories of engagement in public life: public action, public involvement, electoral participation and obligatory participation. The paper concentrates on public’ involvement, meaning these actions which are initiated and controlled by public authorities. It is assumed that civic participation has the strongest rooting in local environment and should be one of the local government’s constant elements. Institutionalized rules of participation practice are among factors conditioning public activity. They are often optional, therefore their usage and functioning depend on local authorities and by introduction of the principles of local governance. Theoretical assumptions on tools and models of public participation became the basis of the research conducted among local government units. The results show that less than 2% of government units remain on the level of information, further 5% rank on the level of information acquisition and almost 3/4 of the communities reaches the level of consultations. Co-decision appeared in only 8.5% of the communities. The article presents two research assumptions 1) the level of participation depends on the type of the community, and 2) the higher civic participation level the greater development of social participation and entrepreneurship. The results of analysis confirmed these assumptions.

Keywords

PL

partycypacja obywatelska; angażowanie społeczne; zarządzanie publiczne; samorząd terytorialny

EN

citizen participation; public involvement; governance; local government

• Publisher: Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
• Journal: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy
• Year: 2017
• Volume: 50
• Pages: 329-348

Contributors

author

Inglot-Brzęk Elżbieta

• Wydział Administracji i Nauk Społecznych Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie

References

• Arnstein S.R., 1969, A Ladder of Citzen Partcipaton, JAIP, vol. 35, no. 4, http://isites. harvard.edu/fs/docs/icb.topic980025.files/Wk%203_Sept%2016th/Arnstein_1969_ Ladder%20of%20Participation.pdf , http://dx.doi.org/10.1080/01944366908977225 (30.01.2017).
• Bokajło W., 2001, Społeczeństwo obywatelskie: strefa publiczna jako problem teorii demokracji [w:] W. Bokajło, K. Dziubka, Społeczeństwo obywatelskie, Wyd. UWr, Wrocław.
• Długosz D., Wygnański J.J., 2005, Obywatele współdecydują. Przewodnik po partycypacji społecznej, Forum Stowarzyszenie na rzecz Inicjatyw Pozarządowych, Warszawa, http://eu.ngo.pl/files/ue.ngo.pl/public/materialy_analizy/przewodnik_ost.pdf (30.01.2017).
• Dolnicki B. (red.), 2014, Partycypacja społeczna w samorządzie terytorialnym, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Gilejko L., 2005, Dialog społeczny jako czynnik rozwoju [w:] Dialog społeczny na poziomie regionalnym. Ocena szans rozwoju, red. D. Zalewski, IPiSS, Warszawa.
• Gilejko L., Błaszczyk B., 2011, Wymiary aktywności społecznej [w:] Aktywność społeczna na poziomie lokalnym. Formy i uwarunkowania, red. L. Gilejko, B. Błaszczyk, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora–Typografia Pułtusk, Pułtusk.
• Grabow S.H., Hilliker M., Moskal J., Comprehensive Planning and Citizen Participation, http://jefferson.uwex.edu/documents/CPCPfinal06.pdf (30.01.2017).
• Feliksiak M., 2012, Poczucie wpływu na sprawy publiczne i zaangażowanie obywatelskie, CBOS, BS/142/2012.
• Frieske K.W., 2005, Dialog społeczny i demokracja [w:] Dialog społeczny na poziomie regionalnym. Ocena szans rozwoju, red. D. Zalewski, IPiSS, Warszawa.
• Frieske K.W., Pawłowska K., 2011, Obywatelska partycypacja: migotanie idei [w:] Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej, red. A. Olech, ISP, Warszawa.
• Hryniewicz J., 2000, Endo- i egzogenne czynniki rozwoju lokalnego gmin i regionów, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 2.
• Juchacz P.W., 2006, Demokracja, deliberacja, partycypacja. Szkice z teorii demokracji ateńskiej i współczesnej, Wyd. Naukowe IF UAM, Poznań.
• Kalisiak-Mędelska M., 2015, Partycypacja społeczna na poziomie lokalnym jako wymiar decentralizacji administracji publicznej w Polsce, Wyd. UŁ, Łódź.
• Kaźmierczak T., 2011, Partycypacja publiczna: pojęcie, ramy teoretyczne [w:] Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej, red. A. Olech, ISP, Warszawa.
• Kaźmierczak T., 2013, O czynnikach warunkujących partycypację publiczną i strategiach jej podnoszenia [w:] Partycypacja publiczna w praktyce. Dwa modele zwiększania uczestnictwa mieszkańców w podejmowaniu decyzji, red. A. Olech, ISP, Warszawa.
• Koncepcja Good Governance – Refleksja do dyskusji, 2008, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, http://www.cnz.eurokreator.eu/dokumenty/Koncepcja_Good_Governance. pdf (30.01.2017).
• Marchaj R., 2016, Samorządowe konsultacje społeczne, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Marczewska-Rytko M., 2010, Stan i perspektywy demokracji bezpośredniej w Polsce, Wyd. UMCS, Lublin.
• Misztal W., 2011, Dialog obywatelski we współczesnej Polsce, Wyd. UMCS, Lublin.
• Naisbitt J., 1997, Megatrendy: dziesięć nowych kierunków zmieniających nasze życie, Zysk i S-ka, Poznań.
• Piasecki A.K., 2009, Samorząd terytorialny i wspólnoty lokalne, PWN, Warszawa.
• Peisert A., Stachura K., 2011, Partycypacja jako wynik rozwoju technik komunikowania i zmian charakteru sfery publicznej [w:] Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej, red. A. Olech, ISP, Warszawa.
• Piekara A., 2011, Społeczne i prawne współczesne uwarunkowania aktywności społecznej na poziomie lokalnym w Polsce [w:] Aktywność społeczna na poziomie lokalnym.
• Formy i uwarunkowania, red. L. Gilejko, B. Błaszczyk, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora–Typografia Pułtusk, Pułtusk.
• Polakowski D., 2010, Strategia rozwiązywania problemów społecznych na poziomie lokalnym w oparciu o partycypację społeczną [w:] Partnerstwo lokalne jako strategia rozwiązywania problemów społecznych, red. A. Frączkiewicz-Wronka, Wyd. UE w Katowicach, Kawowiec.
• Ptak A., 2016, Sołectwa w lokalnym systemie władzy, Scholar, Warszawa.
• Putnam R., 1995, Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech, Znak, Kraków.
• Rachwalski P., Betkiewicz W., Izdebska M., 2000, Powiat obywatelski. Partycypacja społeczna w powiecie, Poradnik dla powiatów, Brytyjski Fundusz Know How–Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych–Agencja Wydawnicza „Skigraf”, Warszawa.
• Raciborski J., 2010, Wprowadzenie: oblicza obywatelstwa [w:] Praktyki obywatelskie Polaków, red. J. Raciborski, IFiS PAN, Warszawa.
• Roguska B., 2016, Aktywność społeczno-polityczna Polaków, CBOS, 16/2016.
• Rybczyńska J.A., 2002, Partycypacja obywatelska na poziomie lokalnym III Rzeczypospolitej Polskiej – próba oceny [w:] Samorząd terytorialny III Rzeczypospolitej. Dziesięć lat doświadczeń, red. S. Michałowski, Wyd. UMCS, Lublin.
• Słobodzian B., 2013, Formy demokracji bezpośredniej w aktywizowaniu społeczności lokalnej (np. wyborów samorządowych i referendum lokalnego) [w:] Współczesne wyzwania administracji rządowej i samorządowej, red. D. Plecka, Wyd. Adam Marszałek, Toruń.
• Sowa K., 2002, Uwagi o przejawach i przyczynach kryzysu moralnego w życiu publicznym współczesnej Polski [w:] Kondycja moralna społeczeństwa polskiego, red. J. Mariański, WAM PAN, Warszawa.
• Sroka J., 2009, Deliberacja i rządzenie wielopasmowe. Teoria i praktyka, Wyd. UWr, Wrocław.
• Strategia rozwoju kapitału społecznego w Polsce 2020, 2013, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, http://ks.mkidn.gov.pl/media/download_gallery/20130520SRKS_ na_stronie_internetowej.pdf (30.01.2017).
• Theiss M., 2010, System pozornie otwarty. O instytucjonalnych uwarunkowaniach lokalnej partycypacji politycznej w Polsce [w:] Partycypacja społeczna i aktywizacja w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnych, red. B. Lewenstein, J. Schindler, R. Skrzypiec, Wyd. UW, Warszawa.
• Tuziak B., 2014, Autorytet władz gminnych a rozwój społeczności lokalnych. Studium socjologiczne, Scholar, Warszawa.
• Wnuk-Lipiński E, 2005, Socjologia życia publicznego, Scholar, Warszawa.
• Wojciechowski E., Podgórniak-Krzykacz A., Kalisiak-Mędelska M., Chądzyński J., 2014,
• Władza lokalna a państwo, społeczeństwo i rynek. Współpraca i konkurencja, Wyd. UŁ, Łódź.
• Wódz J., 2005, Aktywność społeczna na poziomie lokalnym – samorząd lokalny a polityka [w:] Teorie wspólnotowe a praktyka społeczna. Obywatelskość, polityka, lokalność, red. A. Gawkowska, P. Gliński, A. Kościański, IFiS PAN, Warszawa.

Identifiers

DOI

10.15584/nsawg.2017.2.21