Między prawem a polityką. O politycznym wpływie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej na proces integracji europejskiej.

• Authors: Kubin Tomasz

Title variants

EN

Between Law and Politics. On the Political Impact of the Case Law of the Court of Justice of the European Union on the European Integration Process.

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

EN

The issue of the law-making role of courts has been a subject of research interest for a very long time. The academic debate on the Court of Justice of the European Union and the so-called activism of this institution has also been going on in this context for several decades. The article starts with the assumption that even if attributing a legislative role to the Court is too far-reaching, its case law is at least pro-integrationist, that is its judgments are in fact very politically significant. The main purpose of the article is therefore to answer the question of what political consequences have resulted and continue to result from the case law of the Court. In other words, the purpose is to show the political influence of this institution on the integration process within the European Union. The second problem – the research question that will be attempted to be answered – is the problem of how such pro-integrationist activity of the Court can be explained. The article is prepared on the basis of the literature on the subject and the case law.

Keywords

EN

Court of Justice of the European Union; judicial activism

• Publisher: Kancelaria Sejmu / Chancellery of the Sejm
• Journal: Przegląd Sejmowy
• Year: 2025
• Issue: 2(187)
• Pages: 59-88

Contributors

author

Kubin Tomasz

• Dr hab. Tomasz Kubin, prof. UŚ Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, Polska University of Silesia in Katowice, Faculty of Social Sciences, Poland [e-mail], https://orcid.org/0000-0002-0984-8089

References

• Decyzja Rady 2004/753/WE, Euratom z dnia 2 listopada 2004 r. ustanawiająca Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej, Dz. Urz. UE L 333 z 9.11.2004.
• Jednolity akt europejski, Dz.U. z 2004 r. nr 90, poz. 864/5, ze zm.
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Dz. Urz. UE C 303 z 14.12.2007.
• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. z 1993 r. nr 61, poz. 284, ze zm.
• Postanowienie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego Republiki Federalnej Niemiec z dnia 29 maja 1974 r., sygn. akt BVerfGE 37.
• Postanowienie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego Republiki Federalnej Niemiec z dnia 12 października 1993 r., sygn. akt 2 BvR 2134/92, 2 BvR 2159/92, BVerfGE 89, 155.
• Protokół (nr 3) w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Dz. Urz. UE C 115 z 9.5.2008.
• Regulamin postępowania przed Sądem, Dz. Urz. UE L 105 z 23.4.2015, ze zm.
• Regulamin postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości, Dz. Urz. UE L 265 z 29.9.2012, ze zm.
• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana z 2016 r., Dz. Urz. UE C 202 z 7.6.2016.
• Traktat o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 r., Dz.U. z 2004 r. nr 90, poz. 864, ze zm., wersja skonsolidowana z 2016 r., Dz. Urz. UE C 202 z 7.6.2016.
• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą podpisany w Rzymie dnia 25 marca 1957 r.
• Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, Dz. Urz. UE C 310 z 16.12.2004.
• Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, wersja skonsolidowana z 2006 r., Dz. Urz. UE C 321E z 29.12.2006.
• Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską sporządzony w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 r., Dz.U. z 2009 r. nr 203, poz. 1569.
• Wyrok Federalnego Trybunału Konstytucyjnego Republiki Federalnej Niemiec z dnia 30 czerwca 2009 r., sygn. akt BVerfG, 2 BvE 2/08.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 13 czerwca 1958 r. w sprawie Meroni & Co., Industrie Metallurgiche, SpA vs. Wysoka Władza EWWiS, 9/56, ECLI:EU:C:1958:7.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 5 lutego 1963 r. w sprawie NV Algemene Transporten Expeditie Onderneming van Gend & Loos vs. Nederlandse administratie der belastingen, 26/62, ECLI:EU:C:1963:1.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 4 lipca 1963 r. w sprawie Marga Schlieker, Diepenbruck vs. Wysoka Władza EWWiS, 12/63, ECLI:EU:C:1963:16.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 15 lipca 1963 r. w sprawie Plaumann & Co. vs. Europejska Wspólnota Gospodarcza, 25/62, ECLI:EU:C:1963:17.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 15 lipca 1964 r. w sprawie Flaminio Costa vs. E.N.E.L., 6/64, ECLI:EU:C:1964:66.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 13 lutego 1969 r. w sprawie Walt Wilhelm i in. vs. Bundeskartellamt, 14/68, ECLI:EU:C:1969:4.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 12 listopada 1969 r. w sprawie Erich Stauder vs. City of Ulm – Sozialamt, 29/69, ECLI:EU:C:1969:57.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 17 grudnia 1970 r. w sprawie Internationale Handelsgesellschaft GmbH vs. Einfuhr- und Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel, 11/70, ECLI:EU:C:1970:114.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 10 października 1973 r. w sprawie Fratelli Variola S.p.A. vs. Administration des finances italienne, 34/73, ECLI:EU:C:1973:101.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 11 lipca 1974 r. w sprawie Procureur du Roi vs. Benoît and Gustave Dassonville, C-8/74, ECLI:EU:C:1974:82.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 17 lutego 1977 r. w sprawie Confédération française démocratique du travail vs. Rada Wspólnot Europejskich, 66/76, ECLI:EU:C:1977:31.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 20 lutego 1979 r. w sprawie Rewe-Zentral AG vs. Bundesmonopolverwaltung für Branntwein, 120/78, ECLI:EU:C:1979:42.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 9 marca 1979 r. w sprawie Amministrazione delle Finanze dello Stato vs. Simmenthal SpA, 106/77, ECLI:EU:C:1978:49.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 29 października 1980 r. w sprawie S.A. Roquette Frères vs. Rada Wspólnot Europejskich, 138/79, ECLI:EU:C:1980:249.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 19 stycznia 1982 r. w sprawie Ursula Becker vs. Finanzamt Münster-Innenstadt, 8/81, ECLI:EU:C:1982:7.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 6 października 1982 r. w sprawie Srl CILFIT i Lanificio di Gavardo SpA vs. Ministero della sanità, 283/81, ECLI:EU:C:1982:335.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 14 grudnia 1982 r. w sprawach połączonych Procureur de la République i Comité national de la défense contre l’alcoolisme vs. Alex Waterkeyn i in.; Procureur de la République vs. Jean Cayard i in., 314/81, 315/81, 316/81 i 83/82, ECLI:EU:C:1982:430.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 17 listopada 1983 r. w sprawie E. Merck vs. Hauptzollamt Hamburg-Jonas, 292/82, ECLI:EU:C:1983:335.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 26 lutego 1986 r. w sprawie M.H. Marshall vs. Southampton and South-West Hampshire Area Health Authority (Teaching), 152/84, ECLI:EU:C:1986:84.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 23 kwietnia 1986 r. w sprawie Parti écologiste „Les Verts” vs. Parlament Europejski, 294/83, ECLI:EU:C:1986:166.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 4 lutego 1988 r. w sprawie Mary Murphy i in. vs. An Bord Telecom Eireann, 157/86, ECLI:EU:C:1988:62.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 22 czerwca 1989 r. w sprawie Fratelli Costanzo SpA vs. Comune di Milano, 103/88, ECLI:EU:C:1989:256.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 4 października 1991 r. w sprawie Parlament Europejski vs. Rada Wspólnot Europejskich, C-70/88, ECLI:EU:C:1991:373.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawach połączonych Andrea Francovich i Danila Bonifaci i in. vs. Republika Włoska, 6/90 i 9/90, ECLI:EU:C:1991:428.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 2 marca 1994 r. w sprawie Parlament Europejski vs. Rada Unii Europejskiej, 316/91, ECLI:EU:C:1994:76.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 25 lipca 2002 r. w sprawie Unión de Pequeños Agricultores vs. Rada Unii Europejskiej, C-50/00, ECLI:EU:C:2002:462.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich z dnia 3 września 2008 r. w sprawach połączonych, Yassin Abdullah Kadi i Al Barakaat International Foundation vs. Rada Unii Europejskiej i Komisja Wspólnot Europejskich, C-402/05 P i C-415/05 P, ECLI:EU:C:2008:461.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 27 lutego 2018 r. – Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supremo Tribunal Administrativo, C-64/16, ECLI:EU:C:2018:117.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 17 kwietnia 2018 r. w sprawie Vera Egenberger vs. Evangelisches Werk für Diakonie und Entwicklung eV, C-414/16, ECLI:EU:C:2018:257.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 25 lipca 2018 r. – Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez High Court (wysoki sąd, Irlandia), C-216/18, ECLI:EU:C:2018:586.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 6 listopada 2018 r. w sprawach połączonych Stadt Wuppertal vs. Maria Elisabeth Bauer i Volker Willmeroth vs. Martinie Broßonn, C-569/16, C-570/16, ECLI:EU:C:2018:871.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 24 czerwca 2019 r. w sprawie Komisja Europejska vs. Rzeczpospolita Polska, C-619/18, ECLI:EU:C:2019:531.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 3 października 2019 r. w sprawie Kamil Dziubak i Justyna Dziubak vs. Raiffeisen Bank International AG, C-260/18, ECLI:EU:C:2019:819.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie Komisja Europejska vs. Rzeczpospolita Polska, C-192/18, ECLI:EU:C:2019:924.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 19 listopada 2019 r. w sprawach połączonych A.K. vs. Krajowa Rada Sądownictwa; CP i DO vs. Sąd Najwyższy, C-585/18, C-624/18, C-625/18, ECLI:EU:C:2019:982.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r. w sprawach połączonych Miasto Łowicz vs. Skarb Państwa – Wojewoda Łódzki; Prokurator Generalny vs. VX i in., C-558/18, C-563/18, ECLI:EU:C:2020:234.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 kwietnia 2021 r. w sprawie Repubblika vs. Il-Prim Ministru, C-896/19, ECLI:EU:C:2021:311.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 29 kwietnia 2021 r. w sprawie I.W. i R.W. vs. Bank BPH S.A., C-19/20, ECLI:EU:C:2021:341.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18 maja 2021 r. w sprawach połączonych Asociaţia „Forumul Judecătorilor din România”, C-83/19, C-127/19, C-195/19, C-291/19, C-355/19, C-397/19, ECLI:EU:C:2021:393.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 lipca 2021 r. w sprawie Komisja Europejska vs. Rzeczpospolita Polska, C-791/19, ECLI:EU:C:2021:596.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22 lutego 2022 r. – Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Curtea de Apel Craiova, C-430/21, ECLI:EU:C:2022:99.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 8 września 2022 r. w sprawach połączonych E.K., S.K. vs. D.B.P., C-80/21, C-81/21, C-82/21, ECLI:EU:C:2022:646.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 czerwca 2023 r. w sprawie Arkadiusz Szcześniak vs. Bank M. SA, C-520/21, ECLI:EU:C:2023:478.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 czerwca 2023 r. w sprawie YQ, RJ vs. Getin Noble Bank S.A., C-287/22, ECLI:EU:C:2023:491.
• Garlicki L., Konstytucja – regulamin Sejmu – ustawa, „Przegląd Sejmowy” 2000, nr 2(37).
• Alter K.J., The European Union’s Legal System and Domestic Policy: Spillover or Backlash?, „International Organization” 2000, vol. 54(3).
• Alter K.J., Explaining National Court Acceptance of European Court Jurisprudence: A Critical Evaluation of Theories of Legal Integration, [w:] The European Court and National Courts: Doctrine and Jurisprudence: Legal Change in its Social Context, red. A.-M. Slaughter, A. Stone Sweet, J. Weiler, Hart Publishing, Oxford 1998.
• Alter K.J., Who Are the „Masters of the Treaty”?: European Governments and the European Court of Justice, „International Organization” 1998, vol. 52(1).
• Alter K.J., Meunier-Aitshalia S., Judicial Politics in the European Community. European Integration and the Pathbreaking Cassis de Dijon Decision, „Comparative Political Studies” 1994, vol. 26(4).
• Arnull A., The European Court and Judicial Objectivity: A Reply to Professor Hartley, „The Law Quarterly Review” 1996, vol. 112.
• Blauberger M., Martinsen D.S., The Court of Justice in Times of Politicisation: „Law as a Mask and Shield” Revisited, „Journal of European Public Policy” 2020, vol. 27(3), <https://doi.org/10.1080/13501763.2020.1712460>.
• Blichner L.Ch., The Anonymous Hand of Public Reason: Interparliamentary Discourse and the Quest for Legitimacy, [w:] Democracy in the European Union, red. E.O. Eriksen, J.E. Fossum, Routledge, London–New York 2000.
• Boin A., Schmidt S.K., The European Court of Justice: Guardian of European Integration, [w:] Guardians of Public Value: How Public Organisations Become and Remain Institutions, red. A. Boin, L.A. Fahy, P. ‘t Hart, Palgrave Macmillan, Cham 2021.
• Burley A.-M., Mattli W., Europe Before the Court: A Political Theory of Legal Integration, „International Organization” 1993, vol. 47(1).
• Cairns W., Introduction to European Union law, Routledge-Cavendish Pub, London–Sydney 1997.
• Canon B., Defining the Dimensions of Judicial Activism, „Judicature” 1982–1983, vol. 66(6).
• Cappelletti M., Is the European Court of Justice „Running Wild”?, „European Law Review” 1987, vol. 12(1).
• Cini M., Unia Europejska. Organizacja i funkcjonowanie, tłum. G. Dąbkowski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007.
• Cohn M., Kremnitzer M., Judicial Activism: A Multidimensional Model, „Canadian Journal of Law and Jurisprudence” 2005, vol. 18(2).
• Conant L., Justice Contained: Law and Politics in the European Union, Cornell University Press, Ithaca–London 2002.
• Craig P., De Búrca G., EU Law: Text, Cases and Materials, Oxford University Press, Oxford 1998.
• Davies G., Activism Relocated: The Self-Restraint of the European Court of Justice in Its National Context, „Journal of European Public Policy” 2012, vol. 19(1).
• Dehousse R., The European Court of Justice: The Politics of Judicial Integration, Macmillan, Basingstoke–New York 1998.
• Dehousse R., The Unmaking of a Constitution: Lessons from the European Referenda, „Constellations” 2005, vol. 13(2).
• Garrett G., Kelemen R.D., Schulz H., The European Court of Justice, National Governments, and Legal Integration in the European Union, „International Organization” 1998, vol. 52(1).
• Gibson J.L., Caldeira G.A., The Legitimacy of Transnational Legal Institutions: Compliance, Support, and the European Court of Justice, „American Journal of Political Science” 1995, vol. 39(2).
• Gillingham J., Design for a New Europe, Cambridge University Press, Cambridge 2006.
• Griffiths R.T., A Dismal Decade? European Integration in the 1970’s, [w:] Origins and Evolution of the European Union, red. D. Dinan, Oxford University Press, Oxford 2006.
• Grimm D., The Constitution of European Democracy, Oxford University Press, Oxford 2017.
• Grimmel A., Integration and the Context of Law: Why the European Court of Justice is not a Political Actor, „Les Cahiers Européens de Sciences Po.” 2011, nr 3.
• Grimmel A., Judicial Interpretation or Judicial Activism? The Legacy of Rationalism in the Studies of the European Court of Justice, „European Law Journal” 2012, vol. 18(4).
• Horsley T., The Court of Justice of the European Union as an Institutional Actor: Judicial Lawmaking and its Limits, Cambridge University Press, Cambridge 2018.
• Judging Europe’s Judges: The Legitimacy of the Case Law of the European Court of Justice, red. M. Adams, H. de Waele, J. Meeusen, G. Straetmans, Hart Publishing, Oxford 2013.
• Judicial Activism at the European Court of Justice, red. M. Dawson, B. De Witte, E. Muir, Edward Elgard Publishing, Cheltenham 2013.
• Kmiec D.K., The Origin and Current Meanings of „Judicial Activism”, „California Law Review” 2004, vol. 92(5).
• Koncewicz T.T., Równowaga instytucjonalna i Parlament Europejski. Wspólnotowy hard case w Trybunale Sprawiedliwości, „Palestra” 2007, nr 3–4.
• Koncewicz T.T., „Sędziowski aktywizm” czyli wspólnotowe czynienie sprawiedliwości, „Palestra” 2007, nr 1–2.
• Kużelewska E., Proces ratyfikacji Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy i jego następstwa, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2011.
• Lenaerts K., New Horizons for the Rule of Law Within the EU, „German Law Journal” 2020, vol. 21(1).
• Lenaerts K., Gutiérrez-Fons J.A., Metody wykładni Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, tłum. A. Sikora-Kalėda, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2024.
• Maduro Poiares M., Interpreting European Law: Judicial Adjudication in a Context of Constitutional Pluralism, „European Journal of Legal Studies” 2007, vol. 1(2).
• Maduro Poiares M., Komesar N., Constitutionalism without Borders and Governance beyond the States: A Comparative Institutional Approach, [w:] The Oxford Handbook of Global Legal Pluralism, red. P. Schiff Berman, Oxford University Press, Oxford 2020, <https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780197516744.013.32>.
• Mamadouh V., Establishing a Constitution for Europe during European Union Enlargement? Visions of „Europe” in the Referenda Campaigns in France and the Netherlands, „Journal of Cultural Geography” 2009, vol. 26(3), <https://doi.org/10.1080/08873630903322213>.
• Mancini G.F., Keeling D.T., Democracy and the European Court of Justice, „The Modern Law Review” 1994, vol. 57(2).
• March Hunnings N., The European Courts, Cartermill, London 1996.
• Mathijsen P.S.R.F., A Guide to European Union Law, Sweet & Maxwell, London 1995.
• Mattli W., Slaughter A.-M., Revisiting the European Court of Justice, „International Organization” 1998, vol. 52(1).
• Mattli W., Slaughter A.-M., The Role of National Courts in the Process of European Integration: Accounting for Judicial Preferences and Constrains, [w:] The European Court and National Courts: Doctrine and Jurisprudence: Legal Change in its Social Context, red. A.-M. Slaughter, A. Stone Sweet, J. Weiler, Hart Publishing, Oxford 1998.
• Neill P., The European Court of Justice: A Study in Judicial Activism, European Policy Forum, London 1995.
• Podstawy prawa Unii Europejskiej z uwzględnieniem Traktatu z Lizbony, red. J. Galster, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, Toruń 2010.
• Pollicino O., Legal Reasoning of the Court of Justice in the Context of the Principle of Equality Between Judicial Activism and Self-Restraint, „German Law Journal” 2004, vol. 5(3).
• Rasmussen H., On Law and Policy in the European Court of Justice: A Comparative Study in Judicial Policymaking, Nijhoff Publisher, Dordrecht 1986.
• Sbragia A., The European Union as Coxswain: Governance by Steering, [w:] Debating Governance: Authority, Steering, and Democracy, red. J. Pierre, Oxford University Press, Oxford 2000.
• Schmidt S.K., The European Court of Justice and the Policy Process: The Shadow of Case Law, Oxford University Press, Oxford 2018.
• Schmidt V., Federalism and State governance in the European Union and the United States: An Institutional Perspective, [w:] The Federal Vision: Legitimacy and Levels of Governance in the United States and the European Union, red. K. Nicolaïdis, R. Howse, Oxford University Press, Oxford 2003.
• Snyder F., The Unfinished Constitution of the European Union: Principles, Processes and Culture, [w:] European Constitutionalism beyond the State, red. J.H.H. Weiler, M. Wind, Cambridge University Press, Cambridge 2003.
• de S.-O.-l’E. Lasser M., Judicial Transformations: The Rights Revolution in the Courts of Europe, Oxford University Press, Oxford 2009.
• Stein E., Lawyers, Judges, and the Making of a Transnational Constitution, „American Journal of International Law” 1981, vol. 75.
• Stone Sweet A., Governing with Judges: Constitutional Politics in Europe, Oxford University Press, Oxford 2000.
• Stone Sweet A., The Judicial Construction of Europe, Oxford University Press, Oxford 2004.
• The European Court of Justice and the Autonomy of the Member States, red. H.-W. Micklitz, B. De Witte, Insentia, Antwerp 2012.
• Tomaszewski K., Republika Francuska w Unii Europejskiej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Valentine D.G., The Court of Justice of the European Communities, Stevens & Sons, London 1965.
• Vauchez A., Brokering Europe: Euro-Lawyers and the Making of a Transnational Polity, Cambridge University Press, Cambridge 2015.
• de Waele H., The Role of the European Court of Justice in the Integration Process: A Contemporary and Normative Assessment, „Hanse Law Review” 2010, vol. 6(1).
• Weatherill S., Beaumont P., EU Law, Penguin Books, London 1999.
• Weiler J.H.H., The Court of Justice on Trial – A Review of Hjalte Rasmussen: „On Law and Policy in the European Court of Justice”, „Common Market Law Review” 1987, vol. 24(3).
• Weiler J.H.H., The European Court of Justice: Beyond „Beyond Doctrine” or the Legitimacy Crisis of European Constitutionalism, [w:] The European Court and National Courts: Doctrine and Jurisprudence: Legal Change in its Social Context, red. A.-M. Slaughter, A. Stone Sweet, J. Weiler, Hart Publishing, Oxford 1998.
• Weiler J.H.H., The Transformation of Europe, „Yale Law Journal” 1991, vol. 100(8).
• Wentkowska A., Europejski Trybunał Sprawiedliwości i sądy krajowe. Doktryna i praktyka w stosowaniu prawa wspólnotowego, Humanitas, Sosnowiec 2004.

Identifiers

DOI

10.31268/PS.2025.290