Dedukcyjne aspekty abdukcji. Krytyka i postulaty

• Authors: Wolak Zbigniew

Title variants

EN

Deductive aspects of the abduction. Criticism and demands

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł przedstawia krytykę pewnych ujęć i zastosowań abdukcji, która jest przedstawiana jako przeciwieństwo rozumowań dedukcyjnych. Analizując pewne schematy formalne i kilka przykładów, wskazuję na rzeczywistą obecność schematów dedukcyjnych tam, gdzie miały występować abdukcyjne. Staram się wskazać najważniejsze powody takich pomyłek, są nimi m.in. niewłaściwe rozumienie związku przyczynowego, wieloznaczność pojęcia wyjaśnienia, braki w logicznej analizie rozumowań, nieumiejętność właściwego rozróżnienia rozumowań dedukcyjnych i redukcyjnych. Na zakończenie formułuję postulaty, które mogą pomóc w unikaniu najważniejszych błędów związanych z niewłaściwym posługiwaniem się rozumowaniami abdukcyjnymi.

Keywords

PL

abdukcja; dedukcja; indukcja; redukcja; rozumowanie; przyczynowość; wyjaśnienie; inferencja; sylogizm

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Logos i Ethos
• Year: 2015
• Issue: 2(39)
• Pages: 177–200

Contributors

author

Wolak Zbigniew

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

References

• Bocheński J., Subtelność, [w:] J. Bocheński, Logika i filozofia. Wybór pism, Warszawa 1993, s. 133–149.
• Fann K. T., Peirce’s theory of abduction, The Hauge 1970.
• Grucza F., Zagadnienia metalingwistyki. Lingwistyka – jej przedmiot, lingwistyka stosowana, Warszawa 1983.
• Josephson J. R., Conceptual analysis of abduction, [w:] Abductive inference: computation, philosophy, technology, ed. J. R. Josephson, S. G. Josephson, Cambridge 1996, s. 5–30.
• Łukasiewicz J., Analiza i konstrukcja pojęcia przyczyny, [w:] J. Łukasiewicz, Z zagadnień logiki i filozofii, red. J. Słupecki, Warszawa 1961, s. 9–62.
• Marciszewski W., Klasyfikacja rozumowań, [w:] Mała encyklopedia logiki, red. W. Marciszewski, Wrocław i in. 1988, s. 83–85.
• Peirce C. S., Collected papers of Charles Sanders Peirce, ed. C. Hartshorne, P. Weiss, A. W. Burks, Cambridge 1931–1958.
• Psillos S., An explorer upon untrodden ground: Peirce on abduction, [w:] Handbook of the history of logic, t. 10: Inductive Logic, ed. D. M. Gabbay, S. Hartmann, J. Woods, Amsterdam 2011, s. 117–151.
• Urbański M., O rozumowaniach abdukcyjnych, [w:] Propositiones, red. T. Mróz, M. Sieńko, Zielona Góra 2005, s. 143–150.
• Urbański M., Rozumowania abdukcyjne. Modele i procedury, Poznań 2009.
• Wolak Z., Problemy logiczne i terminologiczne w argumentacji filozoficznej, „Argument” 4 (2014) nr 2, s. 341–358.
• Wszołek S., Racjonalność wiary, Kraków 2003.