Eutopia na zgliszczach. Kierunki rozwoju idei polskiego kooperatyzmu w XIX wieku

• Authors: Kuligowski Piotr
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article serves to indicate that in the development of the ideas of Polish cooperatism before 1914 it is possible to distinguish two general stages. First, represented among others by Wojciech Gutkowski, Ludwik Królikowski, and Jan Czyński, was characterized by tending to create closed communities and achieve a profound transformation of the human life. Experiences tied to these ideas were critically received by Bolesław Limanowski and Kalikst Wolski, among others. Based on the failure of the first wave of cooperative ideology, the next generation of thinkers (Edward Abramowski, Romuald Mielczarski) attempted to enter into a dynamic relationship with the capitalist environment and change it through self-help practices. Both stages of cooperatis.

Keywords

PL

falanster; kooperatyzm; socjalizm; utopia; wspólnota

• Publisher: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
• Journal: Historia i Polityka
• Year: 2016
• Issue: 15(22)
• Pages: 81-99

Contributors

author

Kuligowski Piotr

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Rysiewicz, Z. (red.). (1958). Słownik wyrazów obcych. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Echo Miast Polskich. (1843b), 1. Echo Miast Polskich. (1843c), 5.
• Echo Miast Polskich. (1844a), 6.
• Echo Miast Polskich. (1844b), 13.
• Polska Chrystusowa: pismo poświęcone zasadom społecznym. (1842), t. I, 1.
• Polska Chrystusowa: pismo poświęcone zasadom społecznym. (1843a), t. I, 2.
• Pobudka: czasopismo narodowo-socyalistyczne. (1891), 3.
• Abramowski, E. (1928). Pisma. Pierwsze zbiorowe wydanie dzieł treści filozoficznej i społecznej. Oprac. i przedm. K. Krzeczkowski, t. IV. Warszawa: Nakładem związku polskich stowarzyszeń spożywców.
• Abramowski, E. (2009). Kooperatywa jako sprawa wyzwolenia ludu pracującego. W: R. Okraska (red.), Braterstwo, solidarność, współdziałanie. Pisma spółdzielcze i stowarzyszeniowe. Łódź: Stowarzyszenie „Obywatele Obywatelom”.
• Bartyś, J. (1982). Rzeczpospolita Pawłowska na tle reform włościańskich w Polsce w XVIII wieku. Warszawa: Iskry.
• Bartyś, J. (1983). Wizjoner czy fantasta? O życiu i działalności Wojciecha Gutkowskiego (1775–1826). Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
• Bauman, Z. (2010). Socjalizm. Utopia w działaniu. Tłum. M. Bogdan, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Baumgarten, L. (1968). Pierwsze polskie kółka socjalistyczne a kwestia narodowa. Kwartalnik Historyczny, 4.
• Benjamin, W. (1975). Tezy historiozoficzne. W: H. Orłowski (red.), Twórca jako wytwórca (tłum. H. Orłowski i in). Poznań: Wydaw. Poznańskie.
• Boczar, K. (1986). Spółdzielczość. Problematyka społeczna i ekonomiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Brock, P. (1977). Polish revolutionary populism: a study in agrarian socialist thought from the 1830s to the 1850s. Toronto; Bufallo: University of Toronto Press.
• Bulewski, L. (1867). Wolność hasłem naszem! Lipsk: W Komisie Księgarni Pawła Rhode.
• Chojecki, E. (1849). Rewolucjoniści i stronnictwa wsteczne. Paryż: Nakładem Księgarni Bebra.
• Ciunajcis, D. (2011). O krytycznym zadaniu historii pojęć. Sensus Historiae, 2.
• Chyra-Rolicz, Z. (2004). Stanisław Staszic – prekursor spółdzielczości rolniczej. Siedlce: Instytut Historii Akademii Podlaskiej.
• Dziedzic, A. (2010). Antropologia filozoficzna Edwarda Abramowskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Gutkowski, W. (1956). Podróż do Kalopei (red. Z. Gross). Warszawa: PWN.
• Jedlicki, J. (2002). Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku. Warszawa: W.A.B.
• Koneczny, F. (1996). Polskie Logos a Ethos. Roztrząsanie o znaczeniu i celu Polski, t. II. Komorów: „Antyk”.
• Królikowski, L. (1840). Westchnienie pobożne za dynastyą Czartoryskich w Polsce: przesłane z ziemi ucisku do synów jej w rozproszeniu. Paryż: P. Baudouin.
• Krzywiec, G. (2009). Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
• Limanowski, B. (1920). Stuletnia walka narodu polskiego o niepodległość. Warszawa: Wydawnictwo „Globus”.
• Lorenz, T. (2006). Introduction: Cooperatives in Ethnic Conflicts. W: T. Lorenz (red.), Cooperatives in Ethnic Conflicts: Eastern Europe in the 19th and early 20th Century. Berlin: BERLINER WISSENSCHAFTS-VERLAG.
• Mielczarski, R. (2010a). Kooperacja spożywców w Królestwie Polskim i jej dezyderaty. W: R. Okraska (red.), RAZEM! czyli Społem. Łódź–Sopot–Warszawa: Stowarzyszenie „Obywatele Obywatelom”, Krajowa Rada Spółdzielcza, Instytut Stefczyka.
• Mielczarski, R. (2010b). W górę serca. W: R. Okraska (red.), RAZEM! czyli Społem. Łódź–Sopot–Warszawa: Stowarzyszenie „Obywatele Obywatelom”, Krajowa Rada Spółdzielcza, Instytut Stefczyka.
• Milewski, E. (1915). Kooperacja i jej znaczenie w Polsce. Kraków: nakł. Centraln. Biura Wydawnictw N. K. N.
• Noyes, J.H. (1870). History of American socialisms. Philadelphia: J.B. Lippincot & Co.
• Pawluk vel Kiryczuk, E. (2012). Utopia w Hrubieszowie. Nowy Obywatel, 7.
• Piechowski, A. (2004). Źródła i nurty ideowe spółdzielczości w Europie i na ziemiach polskich. W: A. Duszyk, D. Kupisz (red.), Szkice z dziejów polskiego ruchu spółdzielczego. Radom: WSH.
• Piskała, K. (2014). Praktykowanie utopii. Edward Abramowski i powracające „widmo komunizmu”. Hybris, nr 25.
• Rancière, J. (1998). Nights of Labor: The Workers Dream in Nineteenth Century France. Trans. by J. Dury. Philadelphia: Temple University Press.
• Sierocki, T. (1987). Kształtowanie modelu państwa ludowodemokratycznego. Koncepcje PPR i PPS 1944–1948. W: J. Tomicki (red.), Wizje socjalizmu w Polsce do roku 1948. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Sorel, G. (2014). Rozważania o przemocy (tłum. M. J. Mosakowski). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
• Śmiechowski, K. (2014). Searching for the Better City: Urban Discourse During the Revolution of 1905 in the Kingdom of Poland. Praktyka Teoretyczna, 3.
• Światło, A. (1963). Poglądy społeczne przedstawicieli neutralnej myśli spółdzielczej do roku 1939. Warszawa: Zakład Wydawnictw CRS.
• Świętosławski, Z. (1854). Lud polski w emigracji 1835–1846. Jersey: Druk. Powszechna.
• Turowski, J. (1958). Utopia społeczna Ludwika Królikowskiego 1799–1878. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Tych, F. (1982). Socjalistyczna irredenta. Szkice z dziejów polskiego ruchu robotniczego pod zaborami. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Urbankowski, B. (2014). Józef Piłsudski: marzyciel i strateg. Poznań: Wydawnictwo Pelikan.
• Vermeulen, H. (1981). Conflict and peasant protest in the history of a Macedonian village (1900–1936). Greek Review of Social Research, 1.
• Wolski, K. (1876). Do Ameryki i w Ameryce: podróże, szkice obyczajowe i obrazki z życia mieszkańców Ameryki. Lwów: Drukarnia Zakładu nar. im. Ossolińskich.
• Woroniecka, G. (2014). Czy istnieją możliwości organizowania życia politycznego poza konfliktem? Władza sądzenia, 3.
• Wrzosek, W. (1995). Historia – kultura – metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii.
• Wrocław: Wydawnictwo Leopoldinum Fundacji dla Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Wrzosek, W. (2009). O myśleniu historycznym. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
• Żychowski, M. (1976). Polska myśl socjalistyczna XIX i XX w. (do 1918 r.). Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe.

Identifiers

DOI

http://dx.doi.org/10.12775/HiP.2016.004