Prehistoryczna transformacja rzeźby na stanowisku archeologicznym Rychnowo V w zlewni górnej Drwęcy

• Authors: Kalicki Tomasz , Chrabąszcz Mariusz , Maciszewski Igor , Przepióra Paweł

Title variants

EN

Prehistoric relief transformation at the archaeological site Rychnowo V in upper Drwęca River basin

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań geoarcheologicznych i archeologicznych na stanowisku Rychnowo V położonym na wysoczyźnie morenowej pomiędzy dwoma rynnami subglacjalnymi odwadnianymi współcześnie przez górną Drwęcę i Grabiczek. Rzeźbę wysoczyzny urozmaicają zagłębienia po oczkach polodowcowych, o różnej wielkości i stopniu wypełnienia. Jeziorka te powstały w późnym glacjale i były zapełniane w holocenie przez osady organiczne i klastyczne. Na stanowisku archeologicznym stwierdzono kilka faz osadniczych związanych z kulturami łużycką (największa), wielbarską, a także wczesno- i późnośredniowieczną oraz nowożytną. Osadnictwo nie miało charakteru stałej osady, lecz raczej krótkotrwałych obozowisk. Najliczniejsze są artefakty kultury łużyckiej, których analiza sugeruje kilkukrotne powroty ludności na ten obszar w stosunkowo krótkim czasie (homogeniczna ceramika). Działalność ludności tej kultury (związana raczej nie z uprawą, lecz wypasem) doprowadziła na początku subatlantyku do erozji na stoku i fosylizacji gleby w bezodpływowej depresji.

EN

The results of geoarchaeological and archaeological research at the Rychnowo V site are presented. The archaeological site is located on the moraine plateau between two subglacial tunnel valleys currently drained by the upper Drwęca and Grabiczek Rivers. Relief of the moraine plateau is varied by hollows on post-glacial depressions of varying size and degree of filling. These lakes were formed in the Late Glacial and were filled in the Holocene by organic and clastic deposits. At the archaeological site, several settlement phases have been identified related to the Lusatian (main phase) and Wielbark cultures, Early and Late Medieval and Modern periods. Not found in the site permanent or long-term settlement. The site should be considered as group of rather short-lived camps. The most numerous traces of Lusatian culture are not a single phase, but rather multiple returns to the same area at short intervals (the homogeneous ceramics). The activity of the people of Lusatian culture (connected not with cultivation but grazing) at the beginning of the Subatlantic led to slope erosion and soil fossilization in endorheic depression.

Keywords

PL

geoarcheologia; zlewnia Drwęcy; kultura łużycka; erozja gleb; deluwia

EN

geoarchaeology; Drwęca River basin; Lusatian culture; soil erosion; colluvia

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Acta Geographica Lodziensia
• Year: 2018
• Volume: 107
• Pages: 11-23

Contributors

author

Kalicki Tomasz

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, Zakład Geomorfologii, Geoarcheologii i Kształtowania Środowiska

author

Chrabąszcz Mariusz

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, Zakład Geomorfologii, Geoarcheologii i Kształtowania Środowiska

author

Maciszewski Igor

• ASINUS Igor Maciszewski

author

Przepióra Paweł

• Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Instytut Geografii, Zakład Geomorfologii, Geoarcheologii i Kształtowania Środowiska

References

• Błaszkiewicz M. 2005. Późnoglacjalna i wczesnoholoceńska ewolucja obniżeń jeziornych na Pojezierzu Kociewskim (wschodnia część Pomorza). Prace Geograficzne IGiPZ PAN 201.
• Folk R.L., Ward W.C. 1957. Brazos River bar: A study in the significance of grain size parameters. Journal of Sedimentary Petrology 27: 3-26.
• Galon R. 1972a. Ogólne cechy rzeźby Niżu Polskiego. W: R. Galon (red.) Geomorfologia Polski, tom 2. PWN, Warszawa: 10-34.
• Galon R. 1972b. Pojezierze Pomorskie i przyległe wysoczyzny jeziorne. W: R. Galon (red.) Geomorfologia Polski, tom 2. PWN, Warszawa:129- 156.
• Gałązka D., Marks L. 2001. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000, arkusz Gietrzwałd (212). PIG, Warszawa.
• Jagodzińska B., Kalitiuk R. 1999. Dokumentacja badań geoelektrycznych, temat: Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000 arkusz Gietrzwałd (212). GEOSERWIS Warszawa.
• Kabarowska B. i in. 2000. Program gospodarki odpadami komunalnymi dla związku gmin regionu Ostródzko-Iławskiego „Czyste środowisko”. PP-W CZYSTE POWIETRZE Sp. z o.o., Wrocław.
• Kalicki T. 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich. Prace Geograficzne IGiPZ PAN 204.
• Kalicki T., Chrabąszcz M., Maciszewski I., Przepióra P. 2017. Geoarchaeological studies near Rychnowo in the Upper Drwęca catchment area. Sbornik abstrakt 23. Kvarter, 01.12.2017. Brno: 54-55.
• Kalicki T., Chrabąszcz M., Maciszewski I., Przepióra P. 2018. Impact of the Lusatian culture on landscapes of the last glaciation: a case study from the upper Drwęca river basin (N Poland). Abstracts, Programme and General Information, 14th Conference of Environmental Archaeology 2018 „Humans and environmental sustainability: Lessons from the past ecosystems of Europe and Northern Africa, 26-28.02.2018. Modena, Włochy: 12-13.
• Karczewski M., Smolska E., Kalicki T. (red.) 2014. Środowisko przyrodnicze, gospodarka, osadnictwo i kultura symboliczna w V w. p.n.e.–VII w. n.e. w dorzeczach Odry i Wisły. Białystok- Warszawa-Kielce.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Mańkowska A., Słowański W. 1980. Objaśnienia do Mapy geologicznej Polski w skali 1:200 000, arkusz Olsztyn. Wyd. Geol., Warszawa.
• Mojski J.E. 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie. PIG, Warszawa.
• Smolska E. 2002. Denudacja antropogeniczna – zapis w rzeźbie i osadach na wybranych przykładach z obszaru Pojezierza Suwalskiego. W: P.
• Szwarczewski, E. Smolska (red.) Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym, tom I. Warszawa-Łomża: 113-119.
• Tylmann K., Wysota W. 2011. Geneza i transformacja rzeźby morenowej w północno-zachodniej części Garbu Lubawskiego (Polska północna). Przegląd Geologiczny 59(11): 739-750.
• Wawrusiewicz A., Kalicki T., Przeździecki M., Frączek M., Manasterski D. 2017. Grądy-Woniecko. Ostatni łowcy-zbieracze znad środkowej Narwi. Białystok.