Wielki Czwartek – początek Triduum Sacrum

• Authors: Matwiejuk Kazimierz

Title variants

EN

Holy Thursday – The beginning of Triduum Sacrum

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł dotyczy świętowania paschy Chrystusa w liturgii wielkoczwartkowej. Od IV wieku Wielki Czwartek należy do Triduum Paschalnego. W tym dniu Chrystus ustanowił Eucharystię, która jest sakramentalnym obrzędem Jego zbawczej ofiary. On pod postaciami chleba i wina zawarł wielkopiątkowy dramat z Golgoty i rezurekcyjną radość poranka nie-dzielnego. W Wielki Czwartek jest sprawowana Msza Wieczerzy Pańskiej jako dziękczynie-nie za dar Najświętszej Eucharystii. Wierni przyjmują Komunię Świętą. Po zakończonej li-turgii pozostają na adoracji Najświętszego Sakramentu. Wielki Czwartek przypomina o Chrystusowym przykazaniu miłości i zachęca do jego praktykowania. Umycie nóg uczniom przez Chrystusa wskazuje na sposób praktykowania miłości bliźniego. Ma się to dokonywać w postawie bezinteresownej służby. Wielki Czwartek jest także dniem kapłańskim. Chrystus ustanowił sakramentalne ka-płaństwo, by była sprawowana Eucharystia, aż On przyjdzie. W swoje kapłaństwo włączył także wszystkich ochrzczonych, uzdalniając ich w ten sposób do korzystania z sakramentów świętych i uczestnictwa w czynnościach liturgicznych w sposób świadomy, czynny i pełny.

EN

The article concerns the celebration of the Passover of Christ in a Holy Thursday litur-gy. From the 4th century, Holy Thursday belongs to the Paschal Triduum. On this day, Christ established an Eucharist, which is a sacramental ceremony of his saving victim. He under the characters of bread and wine concluded a Good Friday drama from Golgotha and the resurrection joy of the Sunday morning. On Holy Thursday, the Mass of the Lord's Supper is celebrated as a thanksgiving for the Gift of the Sacred Eucharist. The faithful accept Holy Communion. After completing the liturgy, they remain adoration of the Blessed Sacrament. Holy Thursday reminds us of Christ's commandment of love and encourages us to prac-tise it. Washing the apostles’ legs by Christ points to the way of practising the love of our neighbor. This is to do in the attitude of unselfish service. Holy Thursday is also a priestly day. Jesus Christ established the sacramental priesthood that the Eucharist was exercised until He comes. In his priesthood He also included all baptised, including their way to use sacraments and participation in liturgical activities in a conscious manner, active and full.

Keywords

PL

Eucharystia; liturgia; pascha; Wielki Czwartek

EN

Eucharist; Liturgy; Passover; Holy Thursday

• Publisher: Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
• Journal: Teologiczne Studia Siedleckie
• Year: 2021
• Issue: Teologiczne Studia Siedleckie XVIII (2021) 18
• Pages: 9-46

Dates

published

2021-12-21

Contributors

author

Matwiejuk Kazimierz

References

• Benedykt XVI, (2012). Katecheza podczas audiencji ogólnej (08.02.2012). Pobrano z: http://ekai. pl/biblioteka/ dokumenty/ x1356/katecheza-benedykta-xvi-wygloszona-podczas-audiencji-ogolnej-lutego-r/ (10.12.2012).
• Bergamini, A. (2003). Chrystus świętem Kościoła, Rok liturgiczny, Historia, celebracja, teologia, duchowość, duszpasterstwo, K. Kubis (tł). Kraków: „Bratni Zew”.
• Bouyer, L. (1973). Misterium paschalne. Kraków: Znak.
• Caeremoniale Episcoporum Clementis VIII Primum nunc denvo Innocentii Papae X, (1651). Rome, Typis Reu, Camerae Apostolicae, II 22, 3.
• Cantalamessa, R. (2004). Eucharystia nasze uświęcenie. Tajemnica Wieczerzy Pańskiej, A. J. Zebik (tł). Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek.
• Ceremoniał wspólnoty parafialnej, (2002). S. Szczepaniec (red.), Kraków.
• Czerwik, S. Siemieniec, T. (2000). Msza krzyżma – wątki teologiczno-pastoralne. Anamnesis 25, 43-52.
• Danielski, W. (1976). Ciemnica, W: F. Gryglewicz (red.), Encyklopedia katolicka, t. 2, k. 468-469. Lublin; KUL.
• Dominikański Ośrodek Liturgiczny, Nabożeństwo czterdziestogodzinne. Pobrano z: http://sanctus.pl/index. php ?doc=133&podgrupa=187 (23.05.2015).
• Drączkowski, F. (1985). Rewaloryzacja idei postów w nauczaniu Ojców Kościoła, W: W. Słomka (red.), Asceza odczłowieczenie czy uczłowieczenie? Homo meditans III (125-136), Lublin: KUL.
• Ecclesiastica officia, Gebräuchebuch der Zisterzienser aus dem 12. Jahrhundert, (2003). W: Quellen und Studien zur Zisterzienserliteratur, Band VII. Langwaden: Bernardus-Verlag.
• Eckmann, A. (1988). Liturgia i teologia chrztu św. Augustyna w Mediolanie. Vox Pa-trum 8, z. 14, 101-118.
• Erdmann, W. (2004). Die Reichenau im Bodensee, Geschichte und Kunst. Königstein i. Ts.
• Eteria, (1970). Pielgrzymka do miejsc świętych, W. Szołdrski (tł.), Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy 6, 160-241.
• Fischer-Wollpert, R. (1996). Leksykon papieży. Kraków: Znak.
• Goglin, J. L. (1998). Nędzarze w średniowiecznej Europie. Warszawa: Wyd. „Volu-men”.
• Gołaski, W. Ciemne jutrznie podczas Triduum. Pobrano z: http://www. litur-gia.pl/artykuly/Ciemne-jutrznie-podczas-Triduum.html (12.01.2013).
• Itinerarium Egeriae, Textus: Silviae vel potius Aetheriae peregrinatio, (1908). (Ed.) W. Heraeus, Heidelberg, 35,1. Pobrano z: http://www. hs-augsburg. de/~harsch/Chronologia/ Lspost04/Egeria/ege_it00.html,(20.12.2012).
• Iwaszkiewicz, P. (1996). Do Ziemi Świętej, Najstarsze opisy pielgrzymek do Ziemi Świętej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Jamiołkowski, S. (1873-1933). Mandatum, w: Encyklopedia Kościelna Nowodworskie-go, t. 13. Warszawa.
• Jan Paweł II, (1980). List na Wielki Czwartek Tajemnica i kult Eucharystii (24.02.1980). Watykan.
• Jan Paweł II, (1998). List apostolski Dies Domini o świętowaniu niedzieli (31.05.1998). Watykan.
• Jan Paweł II, (2003). Encyklika Ecclesia de Eucharistia (17.04.2003). Poznań: Pallotti-num.
• Janiec, Z. (2005). Konieczność formacji lektora do posługi w liturgii. Anamnesis 40, 117-125.
• Justyn, (1975). Apologia, za: M. Michalski, Antologia literatury patrystycznej, t. 1, (98-99). Warszawa.
• Kalendarz gregoriański. Pobrano z: http://www.math. edu.pl/kalendarz-gregorianski (07.04.2013).
• Kalendarz, WIEM, darmowa encyklopedia. Pobrano z: http:// portal wie-dzy.onet.pl/4033,,,,kalendarz,haslo.html (28.12.2012).
• Konferencja Episkopatu Polski, (1978), Instrukcja liturgiczno-duszpasterska o pogrze-bie i modlitwach za zmarłych (5.05.1978), https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WE/kep/kkbids/pogrzeb1_05051978.html (25.04.2013). (25.04.2013).
• Konferencja Episkopatu Polski, (1980). Przepisy wykonawcze do instrukcji Kongregacji ds. Sakramentów i Kultu Bożego «Inaestimabile donum» z 3 IV 1980, nr I, (45-46). W: Cz. Krakowiak, L. Adamowicz (red), Dokumenty duszpastersko-liturgiczne Episkopatu Polski 1966-1993. Lublin: Lubelskie Wydawnictwo Archidiecezjalne.
• Konferencja Episkopatu Polski, (2005). Wskazania po ogłoszeniu nowego wydania «Ogólnego wprowadzenia do mszału rzymskiego» (9.03.2005). Anamnesis 42, 25-34.
• Konferencja Episkopatu Polski, (2006). Wskazania odnośnie do nadzwyczajnych szafa-rzy Komunii św. (09.03.2006), nr 1. Pobrano z: http://www.rdkkana.rzeszow.opoka. org.pl/NSKS/StronaNSKS/html /Dokumenty/Instrukcja EP.html (25.01.2012).
• Konferencja Episkopatu Polski, (2007). Instrukcja w sprawie udzielania posługi lektora i akolity świeckim mężczyznom (2.10.2007). Pobrano z: http:// www. duszpaster-ski.pl/990,l1.html (23.11.2011).
• Kongregacja Kultu Bożego, (1988). List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych (16.01.1988).
• Kongregacja Nauki Wiary, (2000). Deklaracja Dominus Iesus o jedyności i powszech-ności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła (06.08.2000). Pobrano z: http://www.nonpossumus.pl/encykliki/KNW/dominus_iesus/ (20.03.2013)
• Kowalewski, M. (1960). Ciemnica. W: Mały słownik teologiczny (77). Poznań – War-szawa – Lublin.
• Koza, M. Obnażenie ołtarza. Pobrano z: http://www. liturgia.pl/artykuly/Obnazenie-oltarza.html (15.12.2012).
• Krzych, B. K. J. Caeremoniale episcoporum. Pobrano z: http://www. nowyruchlitur-giczny.pl/2009/06/z-kart-historii-caeremoniale.html (20.01.2013).
• Krzystek, A. (2000). Generalna reforma liturgiczna papieża Piusa XII, zamierzenia i realizacja. Szczecin: Ottonianum.
• Kunzler, M. (1999). Liturgia Kościoła, t. 10, L.N. Balter (tł.). Poznań; Pallottinum.
• Łach, S. (1970). Rozwój ofiar w religii starotestamentowej. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
• Małaczyński, F. (1958), Ceremoniał obrzędów Wielkiego Tygodnia. Warszawa: Wyd. Loretanek-Benedyktynek.
• Małaczyński, F. (1958). Nowe księgi liturgiczne na Wielki Tydzień. Ruch Biblijny i Li-turgiczny 11, 172-173.
• Matuszewski, A. (2003). Rok liturgiczny w świetle « Itinerarium Egeriae». Anamnesis 37, 44.
• Matwiejuk, K. (2007). Liturgiczna posługa wiernych świeckich, Anamnesis 51, 82-89.
• Matwiejuk, K. (2015). Triduum paschalne. Trzy noce Chrystusa zdradzonego i ukrzy-żowanego, który zmartwychwstał. Siedlce; Unitas.
• Meliton, (1984). Homilia paschalna, w: Liturgia Godzin, t. 2, (354-355). Poznań: Pal-lottinum.
• Missale Romanum, (1962). Editio typica. Editione anastatica e Introduzione a cura di Manlio Sodi-Alessandro Toniolo. Libreria editrice Vaticana.
• Monti, J. (1993). The Week of Salvation: History and Traditions of Holy Week. Our Sunday Visitor Publishing Division.
• Mszał rzymski dla diecezji polskich, (1986). wyd. I. Poznań: Pallottinum.
• Mszał rzymski z dodaniem nabożeństw nieszpornych, (1932). O. G. Lefebvre(opr.), Bruges.
• Nadolski, B. (1989). Liturgika, t. 1. Liturgika fundamentalna. Poznań: Pallottinum.
• Nadolski, B. (1991). Liturgika, t. 2. Liturgia i czas. Poznań: Pallottinum.
• Nadolski, B. (2002). Najważniejsze Dni. Kraków; WAM.
• Nadolski, B. (2005). Msza Święta. Kraków: WAM.
• Nadolski, B. (2006). Leksykon liturgii. Poznań: Pallottinum.
• Naumowicz, J. (2007). Pierwszy opis święta Narodzenia Jezusa, Relacja Egerii. War-szawskie Studia Teologiczne XX/1/, 145-154.
• Nocent, A. (1977). The Liturgical Year: Volume Three, The Order of St. Benedict.
• Nowicki, A. (1996). Ostatnia Wieczerza, Eucharystia, Kościół. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej.
• Nowowiejski, A. J. (1931). Ceremoniał parafialny, Przewodnik liturgiczny dla duchowieństwa pasterstwem dusz zajętego, Wyd. 7. Warszawa: Bracia Detrychowie.
• Ordo hebdomadae sanctae instauratus /30.11.1955/, (1956). Editio typica. Typis polyglotiis Vaticanis.
• Oświadczenie powszechnego Soboru Watykańskiego II w sprawie reformy kalendarza, (2002). W: Sobór Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje (77). Poznań: Pallottinum.
• Padberg, M. (2009). Sztuka i architektura – Paryż. Ożarów Mazowiecki: Wyd. Olesie-juk Sp. z o.o.
• Papieska Msza Wieczerzy Pańskiej u niepełnosprawnych, (2014). Pobrano z: http://pl.radiovaticana.va/news /2014/04/17/ papieska_msza_wieczerzy_ pa%C5%84skiej_u_niepe%C5%82nosprawnych/pol-791846 (17.04.2014).
• Papież umył nogi, (2015). Pobrano z: http://www.deon.pl/religia/serwis-papieski/aktualnosci-papieskie/art,2894,papiez-umyl-nogi-12-osobom-w-rzymskim-wiezieniu.html (03.04.2015).
• Pawlak, I. (2001). Muzyka liturgiczna po Soborze Watykańskim II w świetle dokumentów Kościoła. Lublin: Polihymnia.
• Pikus, T. (1981). Próba rekonstrukcji itinerarium Egerii w oparciu o dzieło Piotra Dia-kona «De locis sancti». Meander 10, 495-507.
• Pius XII, (1953). Konstytucja apostolska Christus Dominus, Norma VI, (6.01.1953). Pobrano z: http://www.opoka.org.pl/ biblioteka/W/WP/pius_xii/ konstytucje/christus_ domi-nus_06011953.html (12.04.2013).
• Prawdota, B. (J. M. Bocheński) (1931). O liturgii dominikańskiej. Lwów.
• Ratzinger J. – Benedykt XVI, (2011). Jezus z Nazaretu, cz. 2, W. Szymona (tł.). Kielce: Jedność.
• Sarna, N., Shanks, H. (2007). Izrael w Egipcie. Pobyt w Egipcie i Wyjście, W: H. Shanks (red.), W. Chrostowski (tł.), Starożytny Izrael. Od Abrahama do zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian (80-84). Warszawa: Vocatio.
• Sirboni, S. (2002). Wielki Tydzień. Kraków.
• Sobór Nicejski I, (325). (2005). W: A. Baron, H. Pietras (red.), Dokumenty soborów powszechnych. Tekst grecki, łaciński, polski. Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325-787), t. 1, (21-61). Kraków.
• Sroka, J. (1997/98). Wymowa teologiczno-liturgiczna okresów Wielkiego Postu i paschalnego. Anamnesis 13, 83-88.
• Starowieyski, M. (1978). Itinerarium Egeriae. Meander 2, 93-145.
• Starowieyski, M. (1979). Bibliographia Egeriana. Augustianum 19 (2), 298-318.
• Stone, D. Data Wielkanocy. Pobrano z: http://www.voxdomini.com.pl/stow/ plda-tes.html (02.01.2014).
• Ścibor, J. (1967). Schola. W: F. Blachnicki (red.), Wprowadzenie do liturgii. Poznań-Warszawa-Lublin.
• Świderkówna, A. (1996). Na moją pamiątkę. Znak (996), t. 48, z. 489, 90-96.
• Święta Kongregacja Obrzędów, (1955). Instrukcja o należytym odprawianiu Odnowionego porządku Wielkiego Tygodnia (16.11.1955). Ruch Biblijny i Liturgiczny 8 nr 4-5, 233-239.
• Święta Kongregacja Obrzędów, (1956). Deklaracja odnośnie do czynności liturgicznych podczas Wielkiego Tygodnia (15.03.1956). Ruch Biblijny i Liturgiczny 9 nr 4-6, 302-306.
• Święta Kongregacja Obrzędów, (1957). Wyjaśnienia w sprawie obrzędów Wielkiego Tygodnia, nr 3, Reskrypt N. O. 101-956 z 23 lipca 1956 r. Ruch Biblijny i Liturgiczny 10, nr 1, 57-60.
• Święta Kongregacja Obrzędów, (1958). Dekret «Maxima redemptionis nostræ misteria» o odnowieniu porządku nabożeństw podczas Wielkiego Tygodnia (16.11.1955). Kronika Diecezji Włocławskiej 41 (52) nr 3, 65-69.
• Święta Kongregacja Obrzędów, (1958). Zarządzenia i wyjaśnienia do odnowionego po-rządku nabożeństw podczas Wielkiego Tygodnia (01.02.1957), III, 8. Kronika Diecezji Wło-cławskiej 41 [52] nr 4, 103-104.
• The Jewish calendar. Pobrano z: http://www. webexhibits.org/calendars/calendar-jewish.html (22.11.2012).
• The Pilgrimage of S. Silvia of Aquitania to the Holy Places /Circ. 385 A.D./, (1896). (J. H. Bernard (tł.), Thursday before Easter. London.
• Tokarski, J. (1958). Pielgrzymka Eterii, Wielki Tydzień w Jerozolimie. Sodalis Maria-nus 3, 17-21.
• Wielki Czwartek papieża Franciszka. Pobrano z: http://www.deon. pl/religia/serwis-papieski/dokumenty/homilie-papiez-franciszek/art,6,umycie-nog-znakiem-gotowosci-by-sluzyc-msza-sw-wieczerzy-panskiej.html=1 (08.04.2013).
• Wiśniewski, P. (2004). Dzieje wielkoczwartkowego obrzędu mandatum. Liturgia Sacra 10, nr 1, 75-93.
• Wiśniewski, P. (2007). Kantor – animator śpiewu w zgromadzeniu liturgicznym. Anamnesis 48, 87-93.
• Znak, A. J. (1992). Fundamentalne rzeczywistości liturgii. Oleśnica: Signum.
• Znak, A. J., Burghardt, T. (1991). Wielkie święte Triduum Paschy W: A. J. Znak, Rok liturgiczny (65-90). Wrocław.

Identifiers

DOI

10.5281/zenodo.5870918