Frontowik, gławnowierch, opołczeniec, czyli rosyjska terminologia wojskowa w międzywojennej prasie warszawskiej

• Authors: Joachimiak-Prażanowska Joanna

Title variants

EN

Frontowik, gławnowierch, opołczeniec, or russian military terminology in inter-war Warsaw press

• Languages of publication: PL RU

Abstracts

EN

Russified words concerning army field have been presented in the given article. They were excerpted from “Tygodnik Ilustrowany”. The author explores all annuals of the questioned newspaper, namely the period 1918–1939. She tried to interpret in a semantic way the collected lexical russicisms in respect of their definitions in definitional dictionaries of Polish language, in etymological dictionaries and in other sources. The following topic groups concerning the army were distinguished taking into consideration the noted lexicon, topic groups differing as far as the meaning is concerned: weapon names, military reinforcement, divisions and subdivisions, rank and military occupational specialty, soldiers designation and armies names. Formal and semantic borrowings dominated in the field. Word-formative calques were found on the second place. Semantic calques represented the smallest group.

Keywords

EN

military terminology; Warsaw press; Russian lexis

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Acta Polono-Ruthenica
• Year: 2017
• Issue: 22/2
• Pages: 65-77

Contributors

author

Joachimiak-Prażanowska Joanna

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

References

• Bizior-Ociepa Renata. 1999–2000–2001. O zasobie i funkcjach leksyki wojskowej i religijnej w utworach Jędrzeja Kitowicza. Prace Naukowe. „Pedagogika” 8–9–10: 999–1013.
• Bochnak Anna. 1975. Nazwy białej broni w języku polskim i francuskim. „Język Polski” nr 5: 364–370.
• Karaś Halina. 1992. Kalki semantyczne z języka rosyjskiego w polszczyźnie II połowy XIX i początków XX w. w świetle ówczesnych źródeł poprawnościowych. W: Studia nad słownictwem XIX wieku. T. I. Red. Kupiszewski W. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA: 105–137.
• Klemensiewicz Zenon. 1960. W poszukiwaniu środków naprawy języka prasy polskiej. „Nowa Kultura”: 5–6.
• Klemensiewicz Zenon. 1999. Historia języka polskiego. Wyd. VII. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
• Kmiecik Zenon. 1981. Prasa warszawska w latach 1908–1918. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
• Marciniak Stanisław. 1987. Język wojskowy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
• Paczkowski Andrzej. 1980. Prasa polska w latach 1918–1939. W: Historia prasy polskiej. T. III. Red. Łojek J. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
• Szlesiński Iwo. 1985. Słownictwo wojskowe w wybranych tekstach literackich i historycznych XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Walczak Bogdan. 1982. Z zagadnień etymologizacji zapożyczeń romańskich w języku polskim. Język. Teoria. Dydaktyka. Materiały V Konferencji Młodych Językoznawców-Dydaktyków. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna: 172–194.
• BiałS-Białoskórska Mirosława. 1992. Słownictwo prasy polskiej połowy XIX wieku. Zjawiska progresywne i recesywne. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• BieLat – Bielecka-Latkowska Janina. 1987. Rosyjskie zapożyczenia leksykalne we współczesnym języku polskim w świetle materiałów słownikowych i prasy powojennej (1945–1987). Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• ButtN – Buttler Danuta. 1973. Nowsze zapożyczenia rosyjskie w języku polskim. „Zeszyty Naukowo-Dydaktyczne Filii UW w Białymstoku, VI. Humanistyka”. T. II. Białystok: 5–36.
• Czar – Czarkowski Ludwik. 1996. Słowniczek najpospolitszych rusycyzmów. Wyd. II. Wilno: J. Zawadzki.
• ESJPBa – Bańkowski Andrzej. 2000. Etymologiczny słownik języka polskiego. T. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• ESRJa – Fasmer Maks. 1986–1987. Ètimologičeskij slovarʹ russkogo âzyka. T. 1–4. Moskva [Фасмер Maкс. 1986–1987. Этимологический словарь русского языка. T. 1–4. Москва].
• JoMęd – Joachimiak-Prażanowska Joanna, Mędelska Jolanta. 2001. Słownictwo polszczyzny północnokresowej a leksykalne wpływy wschodniosłowiańskie. W: Język i kultura na pograniczu polsko-ukraińsko-białoruskim. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej: 157–177.
• KanPG – Kania Stanisław. 1996. Polska gwara żołnierska lat 1939–1945. W: Język polski czasu drugiej wojny światowej (1939–1945). Red. Bajerowa I. Warszawa: Wydawnictwo Energeia: 311–321.
• KarR – Karaś Halina. 1996. Rusycyzmy słownikowe w polszczyźnie okresu zaborów. Warszawa: „Elipsa”.
• KarRZ – Karaś Halina. 2007. Rosyjskie zapożyczenia formalnosemantyczne w „Uniwersalnym słowniku języka polskiego” pod redakcją Stanisława Dubisza. „Prace Filologiczne” LIII: 279–289.
• KurzW – Kurzowa Zofia. 1993. Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI– XX w. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Łęt – Łętowski Aleksander. 1915. Błędy nasze. Rzecz o czystości języka polskiego na Litwie. Wilno: Nakładem Księgarni Józefa Zawadzkiego.
• MASWO – Michała Arcta „Słownik wyrazów obcych”. 1939. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
• MASWO – Michała Arcta „Słownik wyrazów obcych”. 1939. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
• MędJP-III – Mędelska Jolanta. 2004. Język polskiej prasy wileńskiej (1945–1979).T. III: Lata 1960–1979. Cz. 2. Słowotwórstwo, wyrazy. Bydgoszcz: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• MilejK – Milejkowska Halina. 1966. Kilka uwag i rusycyzmach w tzw. Wiechu i w języku potocznym. „Poradnik Językowy” nr 6: 256–260.
• OstaszW – Ostaszewska Danuta. 1996. Wpływy rosyjskie i ukraińskie. W: Język polski czasu drugiej wojny światowej (1939–1945). Red. Bajerowa I. Warszawa: Wydawnictwo Energeia: 271–281.
• PihKZ – Pihan-Kijasowa A. 2002. Z dziejów najstarszych wpływów języka rosyjskiego na polszczyznę, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” IX (XXIX). Poznań: 131–145.
• PSWP – Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. 1994–2005. Red. Zgółkowa H. T. 1–50. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.
• ROS – Russkij orfografičeskij slovarʹ. 1999. Red. Lopatin V.V. Moskva: Rossijskaâ akademiâ nauk.[Русский орфографический словарь. 1999. Ред. Лопатин В.В. Москва: Российская академия наук].
• SarT – Sarnowski Michał. 1991. Terminy pochodzenia rosyjskiego w języku polskim. „Slavica Wratislaviensia”. LXII. Wrocław: 231–235.
• SarT – Sarnowski Michał. 1991. Terminy pochodzenia rosyjskiego w języku polskim. „Slavica Wratislaviensia”. LXII. Wrocław: 231–235.
• SawP – Sawaniewska-Mochowa Zofia. 1990. Poradnik Jana Karłowicza jako źródło poznania potocznej polszczyzny północnokresowej. Słownictwo. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• SEJPSł – Sławski Franciszek. 1952–1982. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego.
• SGW – Wieczorkiewicz Bronisław. 1966. Słownik gwary warszawskiej XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• SIJP – Michała Arcta „Słownik ilustrowany języka polskiego”. 1916. Warszawa: Wydawnictwo M. Arcta.
• SJPD – Słownik języka polskiego. 1958–1968. Red. Doroszewski W. T. 1–10. Warszawa: Polska Akademia Nauk.
• SL – Linde Samuel B. 1807–1814. Słownik języka polskiego. T. 1–6. Lwów: Staraniem i nakładem Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
• SRJaO – Ožegow Sergej I. 1990. Slovar’ russkogo âzyka. Izdatel’stvo Russkij Âzyk [Ожегов Сергей И. 1990. Словарь русского языка. Москва: Русский Язык].
• SSRLJa – Černyšev V.I. 1948–1965. Slovarʹ sovremennogo russkogo literaturnogo âzyka. T. 1–17. Moskva–Leningrad [Чернышев В.И. 1948–1965. Словарь современного русского литературного языка. T. 1–17. Москва–Ленинград].
• SW – Karłowicz Jan, Kryński Adam Antoni, Niedźwiedzki Władysław. 1900–1927. Słownik języka polskiego. T. 1–8. Warszawa: Wydawnictwo Badań Literackich PAN.
• SWil – Zdanowicz Aleksander i in. 1861. Słownik języka polskiego. Wilno: Maurycy Orgelbrand.
• SWO – Słownik wyrazów obcych. 1959. Red. Rysiewicz Z. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• SWOiZO – Kopaliński Władysław. 2002 Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa: MUZA.
• TSJaS – Mokienko Valerij. M., Nikitina Tatʹâna. G. 2005. Tolkovyj slovarʹ âzyka Sovpedii. Moskva: AST-Astrel [Мокиенко Валерий. М., Никитина Татьяна. Г. 2005. Толковый словарь языка Совпедии. Москва: AСT-Астрель].
• WitR – Witkowski Wiesław. 1957. Rusycyzmy we współczesnym języku polskim. „Język Rosyjski” nr 2: 73–77
• WSRP – Mirowicz Anatol, Dulewiczowa Irena, Grek-Pabisowa Iryda, Maryniakowa Irena. 2001. Wielki słownik rosyjsko-polski. T. 1–2. Warszawa: Wiedza Powszechna.