Kolia w kulturze wielbarskiej. Studia nad jednym elementem stroju kobiecego

• Authors: Żyto Kinga

Title variants

EN

Necklace in the Wielbark culture. Studies on one female dress element

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł koncentruje się na przedstawieniu potencjału badawczego pasm paciorków odkrywanych w grobach kultury wielbarskiej. W literaturze przedmiotu oprócz M. Mączyńskiej i U. Lund Hansen jeszcze nikt nie podjął badań nad koliami traktowanych jako jeden element. Charakterystyczny birytualny obrządek pogrzebowy społeczności wielbarskiej pozwala na rejestrowanie w dobrze zachowanych i nienaruszonych grobach pierwotnego układu kolii. Analiza materiału została przeprowadzona pod kątem chronologicznym na fazy lubowidzką i cecelską. Na podstawie dobrze rozpoznanych kolii udało się wyróżnić kilka wiodących typów. Do pierwszego z nich zostały zaliczone kolie złożone z różnych typów paciorków, które nie tworzą spójnej całości np. w postaci segmentów lub rozmieszczenia ich względem surowca. Drugi typ reprezentują kolie symetryczne. Należą do nich kompozycje złożone z jednego typu paciorków lub układy, w których prawa część kolii jest podobna do części lewej. Aby uzyskać taki efekt należało dobierać paciorki tego samego typu i umieszczać je symetrycznie względem siebie. Trzeci rodzaj kolii reprezentują pasma w których centralna część (środkowa) została wypełniona największym paciorkiem lub wisiorkiem wykonanym z metalu. Dodatkowo na podstawie materiałów pochodzących z cmentarzysk kultury wielbarskiej została zwrócona uwaga na zespoły, w których paciorki znalazły inne zastosowanie. Wśród tych układów na szczególną uwagę zasługują kompozycje pionowe, w których paciorki zostały odkryte w jednej linii od poziomu szyi do poziomu pasa. Takie położenie zabytków ewidentnie wskazuje na inne zastosowanie paciorków w następstwie na inny rodzaj ozdoby. Przedstawiony w niniejszej pracy podział kolii jest w chwili obecnej podziałem jeszcze otwartym. Jednakże już na tym poziomie prac nad pasmami paciorków możemy stwierdzić, że kolie wskazują na różnorodność składu kolii oraz sposobu ich noszenia. Dalsze badania na koliami w kulturze wielbarskiej będą skupione na porównaniu w poszczególnych odcinkach czasowych zestawów paciorków pod względem wieku i płci osób pochowanych.

EN

The article focuses on presenting the research potential of the strands of beads discovered in the graves of the Wielbark culture. In the literature, apart from M. Mączyńska and U. Lund Hansen, until this time no one has undertaken research on the necklace treated as one element. A characteristic burial rite containing both inhumation and cremation of the Wielbark community allows for registration in the well-preserved and untouched graves of the original arrangement of the necklace. The analysis of the material was carried out chronologically on the Lubowidz and Cecele phases. Based on well-recognized necklaces, several leading types have been identified. The first of them included necklaces composed of various types of beads, which do not form a coherent whole, e.g. in the form of segments or location of tchem to the raw material. The second type is represented by symmetrical necklaces. These include configurations composed of one type of beads or structures in which the right part of the necklace is similar to the left part. To gain this effect, it was necessary to choose beads of the same type and place them symmetrically in relation to each other. The third type of necklace represents the strands in which the central part (middle) has been filled with the largest bead or pendant made of metal. Also, based on materials from the Wielbark culture burial grounds, attention has been paid to configurations in which beads have found a different application. Among these systems, vertical compositions are particularly noteworthy, in which the beads were found in a line from the level of the neck to the waist level. This location of artefacts evidently indicates other use of beads as a consequence of another type of decoration. The division of the necklace presented in this work is currently still an open division. However, already at this level of work on the stripes of beads, we can conclude that the necklines indicate the diversity of the composition of the necklace and the way how they were worn. Further studies on the necklaces in the Wielbark culture will be focused on a comparison of the period sections of the bead sets in terms of age and sex of the deceased.

Keywords

PL

kultura wielbarska; kolie; paciorki; ozdoby

EN

Wielbark culture; necklaces; beads; ornaments

• Publisher: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku
• Journal: Pomorania Antiqua
• Year: 2018
• Volume: Tom XXVII
• Pages: s. 47-70

Contributors

author

Żyto Kinga

• Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, ul. G. Narutowicza 65, 90-131 Łódź